Κλιματική αλλαγή: Πώς ωφελούνται οι λίγοι και πώς επιβαρύνονται οι πολλοί

Από τον Τάσο Μπαρμπούτη

Φωτιές; Η ΚΑ ευθύνεται (και τα πεύκα φυσικά… ). Πλημμύρες; Η μήνις του θεού (θεομηνία) με τη… συνδρομή βεβαίως της ΚΑ που είναι πάντοτε παρούσα. Καύσωνες; Η ΚΑ μας τους φέρνει. Λειψυδρία; Η ΚΑ και πάλι σαν δικαιολογία.
Υπάρχει πράγματι αυτή η ΚΑ ή μήπως κάποιοι υπερβάλλουν; Και εάν υπάρχει, τώρα ξαφνικά «αρρώστησε» ο πλανήτης γη και μας τυχαίνουν όλα αυτά τα κακά;
Όχι βεβαίως.

Οπως μας ενημερώνουν οι επιστήμονες, κρίσεις και αλλαγές στο κλίμα πάντοτε συνέβαιναν στον πλανήτη που ζούμε. Με αυτές άλλωστε γράφεται και η ιστορία του. Για παράδειγμα, μέσα στον απέραντο χρόνο ζωής του, άλλοτε κυριαρχούσαν ψυχρές και άλλοτε πάλι θερμές περιόδοι στο κλίμα της γης. Και συνθήκες σαν αυτές καθόρισαν, μεταξύ άλλων, την εμφάνιση και στη συνέχεια την εξέλιξη των όποιων οργανισμών δημιουργήθηκαν και συνεχίζουν να διαβιούν στον πλανήτη αυτό, σε συνδυασμό με κάθε άλλου είδους μεταβολές (πχ γεωλογικές).
Υπάρχουν λοιπόν αλλαγές στο κλίμα, όμως η περίοδος που διανύουμε έχει και κάποια χαρακτηριστικά που δεν υπήρχαν σε παλαιότερες περιόδους. Είναι πλέον αναμφισβήτητο πως για αρκετές από τις κρίσεις και κλιματικές εντάσεις που βιώνουμε ευθύνονται, εκτός των άλλων, και οι μεγάλης κλίμακας ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, υπό την ανοχή η/και την ευθύνη ισχυρών πολιτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων που κυριαρχούν στο παγκόσμιο στερέωμα.
Για να υποστηρίξω τις σκέψεις μου σχετικά με τον τρόπο που η ΚΑ αξιοποιείται από τα συστήματα εξουσίας, επιλέγω στο σημερινό σημείωμα να αναφερθώ σε κάποιες από τις πιο χαρακτηριστικές και ιδιαίτερα περιβαλλοντοκτόνες παρεμβάσεις του ανθρώπου στη φύση και συγκεκριμένα εκείνες που συνδέονται με τους πολέμους.
Οι πόλεμοι αναμφισβήτητα επιβαρύνουν δραματικά τις αλλαγές στο κλίμα. Πέρα από τις ανθρώπινες απώλειες (που «ανήκουν» σε άλλο πεδίο προβληματισμού), για τους πολέμους και τους εξοπλισμούς αναλώνονται απίστευτα μεγάλες ποσότητες φυσικών πόρων, με σημαντική επιβάρυνση στο περιβάλλον (ορυκτά καύσιμα, λοιποί ενεργειακοί πόροι, υδατικοί πόροι, σιδηρομεταλλεύματα κλπ), ενώ παράλληλα εκλύονται τεράστιες ποσότητες ιδιαίτερα επιβλαβών αερίων μαζών που επηρεάζουν καθοριστικά την ατμόσφαιρα. Επιπλέον, στο πεδίο του πολέμου «σκοπός» (εξ’ ορισμού) είναι να καταστρέφεται από τους αντίπαλους πλήθος υποδομών, στρατιωτικών και μη, καθώς και σημαντικό μέρος των εξοπλιστικών τους συστημάτων. Και εάν σε αυτά προσθέσει κανείς την αναπόφευκτη μετά τη λήξη του πολέμου «ανασυγκρότηση» των κατεστραμμένων περιοχών και την αντίστοιχη πάλι χρήση φυσικών πόρων, τότε ο νους ενός απλού καθημερινού ανθρώπου είναι αδύνατο να συλλάβει το μέγεθος της οικολογικής καταστροφής που προκαλεί ένας παρατεταμένος πόλεμος στον πλανήτη μας. Μια καταστροφή για την οποία οι εμπλεκόμενοι και οι «προστάτες» τους ελάχιστα ενδιαφέρονται, δεν καταγράφουν καν τις επιβαρύνσεις που προκαλούν, ούτε βεβαίως βλέπουμε συχνές αναφορές και αναλύσεις στα μμε για την οικολογική διάσταση αυτών των πολέμων.
Ως γνωστόν όμως οι πόλεμοι εκπορεύονται κατά κανόνα από τις ισχυρές χώρες της γης η/και τις διεθνείς τους συμμαχίες πολέμου, που συστηματικά δημιούργησαν και συντηρούν. Ακόμη και εάν δεν πολεμούν οι ίδιες αυτές χώρες, οι ηγεσίες τους στηρίζουν (με η χωρίς προσχήματα) τους εμπόλεμους και τους τροφοδοτούν με τους αναγκαίους οικονομικούς πόρους και εξοπλισμούς. Προφανώς, στο περίπλοκο αυτό σύστημα συμφερόντων έχουν την δική τους «συμβολή» και οι γνωστές επιχειρήσεις παραγωγής κάθε είδους εξοπλιστικών συστημάτων (από τον οπλισμό ενός απλού στρατιώτη και τα πυρομαχικά έως τα γιγαντιαία αεροπλανοφόρα, τους τεράστιους πυραύλους και τα πυρηνικά οπλοστάσια). Στις εταιρείες αυτές τα μεγέθη των ισολογισμών τους ξεπερνούν το ΑΕΠ των περισσότερων χωρών στον πλανήτη μας, ενώ το ύψος των κερδών τους προκαλεί ζάλη. Και φυσικά οι «παραγγελίες» και η διασφάλιση αδιάκοπης παραγωγικής δραστηριότητας αποτελεί θέμα μείζονος ενδιαφέροντος για την οικονομία και τον τομέα της απασχόλησης στις χώρες όπου είναι εγκατεστημένες. Για παράδειγμα η ύφεση που παρατηρήθηκε στη Γερμανία μετά το οικονομικό και κυρίως το ενεργειακό διαζύγιο με τη Ρωσία λόγω του Ρωσο-ουκρανικού πολέμου, αναμένεται τώρα να αντισταθμιστεί από παραγγελίες ύψους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ για εξοπλιστικές «ανάγκες». . .  
Συνοπτικά, τα πολιτικά και επιχειρηματικά συστήματα λειτουργούν σφιχταγκαλιασμένα προς εξυπηρέτηση των γεωπολιτικών, επιχειρηματικών και οικονομικών συμφερόντων τους, χωρίς επί της ουσίας να αισθάνονται υποχρέωση ενός απολογισμού για τις οικολογικές, τουλάχιστον, συνέπειες των πράξεών τους.
Επιπλέον, εκείνοι που αποφασίζουν τους πολέμους, ΟΥΔΕΠΟΤΕ απευθύνουν κάποιο ερώτημα στους λαούς και τις μικρότερες χώρες εάν συμφωνούν με τις αποφάσεις τους και τις ενέργειές τους. Όταν όμως έρχεται η ώρα του λογαριασμού, τότε «όλοι γινόμαστε ένα», η ΚΑ μετατρέπεται σε μια κοινή απειλή, οι μικρές χώρες και όλοι οι λαοί μετατρέπονται σε «ανθρωπότητα» και για ότι συμβαίνει ευθυνόμαστε όλοι εξίσου!
Με άλλα λόγια οι ισχυροί της γης «μαντρώνουν» τις κλιματικές κρίσεις και τα έντονα φαινόμενα στην κοινά (πλέον) αποδεκτή έννοια της «Κλιματικής Αλλαγής», την οποία έντεχνα χρησιμοποιούν σαν άλλοθι για τις καταστροφές, την μετατρέπουν σε εργαλείο απόκρουσης των ευθυνών τους και ξεπλύματος των πολιτικών που ακολουθούν. Πολύ συχνά μάλιστα μας κουνούν και το δάκτυλο για τις ευθύνες μας και γενικά, με την ευγενή μεσολάβηση κυβερνήσεών και «συστημικών» οικολογικών οργανώσεων που τις σιγοντάρουν η/και τις στηρίζουν, μας καλούν να προστατέψουμε την ανθρωπότητα από τις «ανθρωπογενούς χαρακτήρα» παρεμβάσεις, πληρώνοντας και τον λογαριασμό!
Στο έργο αυτό έχουν τη συνδρομή τους και αρκετοί διανοητές που ασχολούνται με παρόμοια θέματα αλλά και πολιτικοί που κινούνται σε αντίστοιχους χώρους. Ανάμεσα στα άφθονα σχετικά παραδείγματα επιλέγω ένα από πρόσφατο αυγουστιάτικο αφιέρωμα της Εφ-Συν στην «Πράσινη Μετάβαση». Πρόκειται για απόσπασμα από την παρουσίαση του βιβλίου «Ο κόσμος καίγεται» των Πέτρου Κόκκαλη (του γνωστού επιχειρηματικού ομίλου) και Ξεν. Κοντιάδη. Εκεί αναφέρεται πως «Ως βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη του νέου Πράσινου Κοινωνικού Συμβολαίου, οι συγγραφείς-δηλωμένοι ευρωπαϊστές-ζητούν (την) μαζική ενεργοποίηση και συλλογική δραστηριοποίηση των πολιτών, οι οποίοι θα πρέπει να εγκαταλείψουν την ατομιστική στάση ζωής… ». Να λοιπόν που φταίει και ο «ατομισμός» των πολιτών. Το ποιοί όμως προκαλούν μαζικά όλες αυτές τις καταστροφές και ποιοί συγκεκριμένα κερδίζουν από όλη αυτή την ιστορία απλώς… παρακάμπτεται!
[Και μιας και ο κ. Π. Κόκκαλης πολιτεύτηκε με το κόμμα των «Πράσινων» στην Ευρωβουλή, θα θυμίσουμε τη συμβολή αυτής της παράταξης που τώρα συγκυβερνά στη Γερμανία και η οποία, χωρίς ενδοιασμούς, συνυπογράφει αποφάσεις ώστε να διατίθενται εκατοντάδες δισεκατομμυρίων ευρώ στην παραγωγή εξοπλιστικών συστημάτων για τον Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο (και όχι μόνο), με ότι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον και «το χτίσιμο ενός δρόμου με βιώσιμο μέλλον για την ανθρωπότητα»…. (ό. π. )].
Εννοείται πως η ΚΑ δεν περιορίζεται μόνο στους πολέμους και την πολεμική βιομηχανία, αλλα αφορά σε πολλούς τομείς δραστηριότητας και στο σύνολο της παγκοσμιοποιημένης παραγωγικής διαδικασίας, που ολοένα και περισσότερο ελέγχεται από μικρότερο αριθμό χωρών και επιχειρηματικών κολοσσών, ενώ αντίστοιχα τα ασύλληπτου μεγέθους κέρδη τους συγκεντρώνονται σε όλο και λιγότερα χέρια στον πλανήτη. Παρόλα αυτά, η λογική της «συλλογικής ευθύνης» σε ότι αφορά στην ΚΑ διαμοιράζεται όλο και πιο πλατειά στις μάζες των κατοίκων αυτού του πλανήτη. Ακριβώς το αντίθετο από εκείνο που συμβαίνει με τον παραγόμενο πλούτο…
Πριν λίγα χρόνια στη χώρα μας με το περίφημο «μαζί τα φάγαμε» επεδίωξαν (και τελικά το επέτυχαν) να φορτώσουν την ευθύνη για την κρίση χρέους που δημιουργήθηκε στους απλούς εργαζόμενους (σημ: η εξαπάτηση δια της προπαγάνδας αποτελεί κλασσική μέθοδο για τους πολιτικούς). Ετσι και τώρα με την ΚΑ ακολουθούν ανάλογη ρότα. Με κινδυνολογία και με μισές αλήθειες αποπροσανατολίζουν τους καθημερινούς εργαζόμενους, προσπαθώντας να τους πείσουν πως αυτοί, το ίδιο με τους κυβερνώντες και τους ισχυρούς της γης, ευθύνονται για την ΚΑ. Στην πράξη δηλαδή η ΚΑ χρησιμοποιείται ευρύτατα ως εργαλείο καλλιέργειας της εντελώς αβάσιμης (επιστημονικά και κοινωνικά) άποψης περί «συλλογικής ευθύνης».
Σε αυτό το πνεύμα και η σημερινή κυβέρνηση επικαλείται την κλιματική κρίση ως άλλοθι για να δικαιολογήσει αφενός την έλλειψη οράματος και σχεδίου, αφετέρου την απρονοησία της σε πολλούς από τους τομείς (πχ φωτιές, πλημμύρες κλπ) που συνδέονται με κλιματικά φαινόμενα. Την χρησιμοποιεί επιλεκτικά για να περάσει πολιτικές που έχουν υψηλό πολιτικό κόστος και αντίστοιχα να ανταποκριθεί σε δεσμεύσεις που έχει αναλάβει απέναντι σε μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα (πχ παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας σε ευαίσθητες οικολογικά περιοχές, ανεμογεννήτριες σε δάση, φωτοβολταϊκά σε γη υψηλής παραγωγικότητας κοκ).
Για όλους αυτούς τους λόγους οι πολίτες θα πρέπει να αναζητήσουν τον «δικό» τους κοινό βηματισμό για την προστασία της φύσης όπως αυτοί την αντιλαμβάνονται και όχι βεβαίως με το μοτίβο των «πράσινων» πολιτικών που τα ισχυρά συμπλέγματα πολιτικής και οικονομικής εξουσίας έχουν εφεύρει και αξιοποιούν για το δικό τους όφελος.