Ξεκινά με το βαριεστημένο / κατά-πληκτο παιδί, κατά-πληξη που τρέφεται σιγά-σιγά, συνεχίζει με την αναζήτηση, που σημαίνει να μετατραπεί κανείς στο αλέμβικο, όπου τα αλχημικά στοιχεία της διαδικασίας της δημιουργίας αραιώνονται, και τελειώνει με την ενοποίηση, να γίνει ένα με το Πράγμα. Τέλος, είσαι το ίδιο το Πράγμα. Η συνθήκη χωρίς την οποία δεν μπορείς να υπάρξεις.
*Ποια είναι τα κύρια θέματα της ποίησής σας;
-Όπως είπα παραπάνω, στο τέλος της διαδικασίας γίνεσαι ένα με το Πράγμα και η Ποίηση δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως κάτι που μπορείς να συζητήσεις, επομένως δεν είναι πια κάτι για το οποίο μπορείς να λογοδοτήσεις προς τα έξω. Εκείνη είσαι Εσύ.
Είναι η απόλυτη ενσυναίσθηση που βρίσκεται μέσα σου, είναι το κοσμικό άνοιγμα που ήδη έχεις, είναι η μη αναστρέψιμη συναισθησία πάνω στην οποία στηρίζεται η Ποίηση.
Ούσα έτοιμη και ανοιχτή με όλες τις αισθήσεις μπροστά σε οτιδήποτε υπάρχει, και, φυσικά, υπήρξε και θα εκτείνεται άπειρα, αντιλαμβάνεσαι ότι δεν πρόκειται απλώς για ξεχωριστά θέματα, αλλά για το διαχρονικό Όλο που αντηχεί μέσα στο δημιουργικό ον.
*Υπάρχουν πολλές μεγάλες ποιήτριες αλβανικής καταγωγής στην Ελλάδα. Αναφέρω ενδεικτικά μόνο μερικές από εκείνες: Alma Braja, Ardita Jatru, Brikena Ghisto, Suela Douxi... Μου φαίνεται ότι κάτι ενδιαφέρον συμβαίνει με την αλβανική γυναικεία ποίηση στην Ελλάδα. Πώς είναι η κατάσταση στην Αλβανία; Πώς θα συγκρίνατε την αντιμετώπιση των γυναικών στη λογοτεχνία τώρα, σε σχέση με όταν ξεκινήσατε να γράφετε;
-Έχετε απόλυτο δίκιο, φαίνεται ήδη ότι η Ποίηση ανήκει στις κυρίες, όχι μόνο σε αυτές τις κυρίες που αναφέρατε, αλλά και στις κυρίες ποιήτριες στην Αλβανία.
Η Αλβανία, λοιπόν, είναι επίσης μια υδάτινη, δασώδης και ορεινή γη, που σημαίνει ότι είναι ήδη γεμάτη γοργόνες, αμαζόνες και νεράιδες, που οδηγούν το ποιητικό πνεύμα αμέσως μετά τη δεκαετία του ‘90. Αντίθετα, στην Αλβανία της ολοκληρωτικής κοινωνίας δεν κυριαρχούσαν δημιουργικές κυρίες.
Τα ονόματά τους βρίσκονταν εδώ κι εκεί, σπανίως, και δεν αντιμετωπίζονταν ως πολύτιμοι λίθοι.
Η ελευθερία είναι αυτή που επιτρέπει τα πάντα, βέβαια, το να υπάρχουν οι βασικές προϋποθέσεις που κάνουν έναν γραφέα, Δημιουργό, Ποιητή, με το πλήρες νόημα αυτών των λέξεων που είναι πολύ περισσότερα από λέξεις.
* Ένα βιβλίο με τα ποιήματά σας, επιλεγμένο και μεταφρασμένο από την ποιήτρια και μεταφράστρια Alma Braja, κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Θράκα. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για το βιβλίο;
-Ναι, μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Θράκα ένα δικό μου βιβλίο σε μετάφραση της ποιήτριας, μεταφράστριας και φίλης μου Alma Braja. Επιπλέον, είμαι πολύ ευγνώμων σε όσους είχαν την καλοσύνη να το κάνουν αυτό δυνατό, από κάθε άποψη, συμπεριλαμβανομένων της επιμέλειας, των γραφικών και όλων.
Και, οπωσδήποτε -επιτρέψτε μου να το πω εν συντομία- είμαι ατελείωτα ευγνώμων σε εκείνη που ανέλαβε την οδύσσεια να μεταφράσει την ποίησή μου στην ελληνική γλώσσα, εκτός από τις δικές της οδύσσειες - την Alma, βέβαια.
Για μένα αυτή η στιγμή είναι πολύ σημαντική. Το ανέφερα στην αρχή. Είναι ένα άλλο βήμα, ένα διαφορετικό βήμα, το να γίνεσαι γνωστός έξω από τη γλώσσα και τον πολιτισμό από τον οποίο ξεκίνησες.
Είναι πολύ σημαντικό τα κείμενα, οι ήχοι, το πνεύμα των ποιημάτων να μπορούν να μεταφερθούν στη γλώσσα και τον πολιτισμό υποδοχής με βαθύ και ολοκληρωμένο τρόπο.
Και λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η γλώσσα και ο πολιτισμός υποδοχής σε αυτή την περίπτωση είναι η ελληνική, όλα γίνονται φυσικά πολύ σημαντικά.
Σας ευχαριστώ και πάλι!
Marija Dejanović
(Μετάφραση Alma Braja)
Βιογραφικό
Η Λέντια Ντούσι (Ledia Dushi) γεννήθηκε το 1978 στην πόλη Σκόδρα. Σπούδασε αλβανική γλώσσα και φιλολογία και στη συνέχεια ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές και διδακτορικές της σπουδές στην εθνολογία-λαογραφία στο Ινστιτούτο Πολιτιστικής Ανθρωπολογίας και Σπουδών Τέχνης στην Ακαδημία Αλβανικών Σπουδών.
Εργάστηκε ως υπεύθυνη Πολιτισμού στον Δήμο Σκόδρας. Στη συνέχεια, εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου ως λέκτορας αλβανικής λογοτεχνίας, για να συνεχίσει και ως λέκτορας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο των Τιράνων. Εργάστηκε, επίσης, ως επιστημονική ερευνήτρια στο Τμήμα Λαογραφίας του Ινστιτούτου Γνωστικής Ανθρωπολογίας και Σπουδών Τέχνης. Στο πεδίο μελέτης, αντικείμενο της έρευνάς της είναι οι αποτροπαϊκές τελετές και οι θρησκευτικές δομές, ιδιαίτερα οι τελετουργίες θανάτου στη Βόρεια Αλβανία.
Είναι, επίσης, μεταφράστρια από τα αγγλικά, τα ιταλικά και τα ισπανικά. Μετέφρασε συγγραφείς όπως οι Gabriele D’Annunzio, Cesare Pavese,Dylan Thomas, Jorge Luis Borges, Umberto Eco, Andrea Camilleri, CarlosRuiz Zafon, Jane Austen, Hilary Mantel κ.ά.
Η ποίησή της είναι γραμμένη στα γεγκικά αλβανικά, διάλεκτο που χρησιμοποιείται στη Βόρεια Αλβανία.
Έχει εκδώσει τέσσερα βιβλία ποίησης. Η ποίησή της έχει μεταφραστεί στα γερμανικά, αγγλικά, πολωνικά, γαλλικά, μακεδονικά, ελληνικά, σερβικά, κινέζικα, ρουμανικά, ιταλικά κ.λπ.
Είναι η νικήτρια του «Ασημένιου Φτερού» για το πρώτο της βιβλίο το 1998 με τίτλο «Η Αβέ Μαρία γίνεται δάκρυα». Η ποίησή της έχει, επίσης, συμπεριληφθεί σε πολλά διεθνή λογοτεχνικά περιοδικά και η ίδια έχει πάρει μέρος σε φεστιβάλ ποίησης σε διάφορες χώρες.
Τα βιβλία της:
- Η Αβέ Μαρία γίνεται δάκρυα, 1997
- Συνεδρία χειμώνων, 1999
- Να μπορούσα να κοιμηθώ με την επιστροφή των πουλιών, 2009
- Σε ένα βαθύ νήμα αίματος, 2019
