Ήταν αναγνωριστικό της αρτισύστατης τότε Πολεμικής Αεροπορίας και αποστολή του ήταν μεταξύ άλλων και η φωτογράφιση από αέρος της πόλης και της τελετής. Δύο από τις αεροφωτογραφίες αυτές περιήλθαν στην κατοχή της Φωτοθήκης από δημοπρασία και δημοσιεύεται εκείνη που αφορά άποψη του δυτικού τμήματος του Λόφου όπως ήταν το 1929. Σήμερα θα την αναλύσουμε διεξοδικά και θα περιγράψουμε τα σπουδαιότερα κτίσματα που απεικονίζονται.
Στο άνω μέρος της φωτογραφίας διακρίνεται αδρά η κοίτη του Πηνειού, κόσμος πολύς να προσέρχεται για να καταλάβει προνομιακή θέση κατά μήκος των στηθαίων της βόρειας πλευράς της μεγάλης πέτρινης γέφυρας και επί της αριστερής όχθης. Επίσης στην ίδια όχθη και στο ύψος περίπου του Ηρώου των πεσόντων αξιωματικών και οπλιτών του πολέμου του 1897, διακρίνεται μικρή τεχνητή εξέδρα στηριγμένη σε βάρκες, η οποία προέχει μέσα στην κοίτη. Σ’ αυτήν ανέρχονταν ο μητροπολίτης, το ιερατείο και οι επίσημοι κατά τη διάρκεια του αγιασμού των υδάτων.
Το υπόλοιπο τμήμα της φωτογραφίας καταλαμβάνεται από την άποψη της δυτικής πλευράς του Λόφου, από το ρολόι, μέχρι τη δεξιά όχθη του ποταμού. Αριστερά καταγράφεται ένα τμήμα του δρόμου που οδηγεί στην είσοδο της γέφυρας. Είναι η αρχή της οδού Μακεδονίας (Βενιζέλου σήμερα), της οποίας το τμήμα από τη γέφυρα μέχρι την οδό Ηφαίστου την περίοδο εκείνη ονομαζόταν οδός Iης Μεραρχίας, περιστοιχιζόμενη από χαμηλά ισόγεια καταστήματα. Δεξιότερα διαγράφονται οι δύο κάθετοι προς αυτήν δρόμοι που υπάρχουν και σήμερα, αφιερωμένοι σε δύο μητροπολίτες της Λάρισας, η Πολυκάρπου και η Διονυσίου Φιλοσόφου (Σκυλοσόφου τότε). Ενδιάμεσα διακρίνονται οι στέγες διαφόρων κτισμάτων του Τρανού μαχαλά [1] και μεγάλοι κενοί και αδιαμόρφωτοι χώροι, οι οποίοι γίνονται μεγαλύτεροι όσο φθάνουμε προς το ρολόι.
Προς τη δεξιά πλευρά της φωτογραφίας απεικονίζεται το τριώροφο αρχοντικό του Ιωάννη Βελλίδη, με καταγωγή από το Λιβάδι Ελασσόνας. Είχε ορισθεί πληρεξούσιος και διαχειριστής της τεράστιας περιουσίας του Χουσνή μπέη [2], όταν αυτός παραμονές της ενσωμάτωσης της Θεσσαλίας στο Ελληνικό Βασίλειο εγκατέλειψε τη Λάρισα και εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Από τα χρήματα που κέρδισε έκτισε το 1888 την τριώροφη κατοικία, την οποία όμως δεν την χάρηκε για πολύ. Το 1890 αυτοκτόνησε προφανώς λόγω ατασθαλιών κατά τη διαχείριση της περιουσίας του Χουσνή μπέη και έπειτα από τρεις ημέρες απεβίωσε και η σύζυγός του Ελένη.
Απέναντι ακριβώς από το σπίτι του Βελλίδη προβάλλει μεγαλοπρεπής ο προπολεμικός Μητροπολιτικός Ναός του Αγ. Αχιλλίου, αναγεννησιακού ρυθμού. Κτίστηκε σταδιακά την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα και εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 1907. Ήταν ένα θαυμάσιο αρχιτεκτονικό δείγμα ναοδομίας, του οποίου όμως η διάρκεια ζωής υπήρξε πολύ σύντομη, μόλις 34 χρόνια. Ο σεισμός του 1941 και οι εχθρικοί βομβαρδισμοί επέφεραν σημαντικές ζημιές και μεταπολεμικά κατεδαφίσθηκε. Στη θέση του σήμερα υπάρχει το υπόλειμμα της Αγίας Τράπεζας του ναού και δίπλα η προτομή του εθνομάρτυρα μητροπολίτη Πολύκαρπου Δαρδαίου.
Ανατολικότερα υπάρχουν δύο γειτονικά κτίσματα, τα οποία ανήγειρε με δαπάνες του το 1882 ο μητροπολίτης Νεόφυτος Πετρίδης (1875-1896). Το ένα ήταν μεγαλύτερο και μεγαλοπρεπέστερο και χαρακτηριζόταν από τη μεγάλη σοφίτα στην οροφή του. Στέγασε το Εφετείο Λαρίσης. Η διπλανή απλή διώροφη κατοικία στέγασε στο ισόγειο το Επισκοπείο και στον όροφο τα ιδιαίτερα διαμερίσματα του μητροπολίτη.
Στο δεξιό άκρο της φωτογραφίας διακρίνεται μια απλή κατοικία, η οποία το 1930, λίγο μετά τη λήψη της φωτογραφίας, απαλλοτριώθηκε από τον Δήμο, κατεδαφίσθηκε και στην περιοχή αυτή κτίστηκε, έπειτα από ενέργειες του δημάρχου Μιχαήλ Σάπκα, το Β΄ Δημοτικό Σχολείο.
Τέλος, χαμηλά στη φωτογραφία διακρίνεται ο πύργος που στέγαζε το ρολόι της Λάρισας. Κατασκευάστηκε το 1923 από τη δημοτική αρχή με δήμαρχο τον Δημήτριο Παπαγεωργίου (1922-1924), σε αντικατάσταση του παλαιού τούρκικου ρολογιού του 1826, το οποίο ανήγγειλε την ώρα με ειδική κωδωνοκρουσία. Το νέο ρολόι έφερε στην κορυφή του πυργίσκο με τέσσερα μεγάλα κυκλικά ρολόγια, ένα σε κάθε πλευρά, με ωροδείκτη, λεπτοδείκτη και αριθμούς με λατινικά στοιχεία.
Από όλα τα κτίσματα που περιγράψαμε και αναλύσαμε δεν έμεινε μέχρι σήμερα κανένα ίχνος. Τόχει φαίνεται η μοίρα της πόλης μας να αφανίζεται το παρελθόν της είτε από τα στοιχεία της φύσης (σεισμοί, πλημμύρες), είτε από ανθρώπινες καταστροφικές ενέργειες (εχθρικοί βομβαρδισμοί, κερδοσκοπικές κατεδαφίσεις) ...
-----------------
[1]. Ο Τρανός μαχαλάς υπήρχε και επί τουρκοκρατίας, ήταν χριστιανική συνοικία και σ’ αυτόν έκτιζαν τις κατοικίες τους πολλές αστικές οικογένειες της Λάρισας.
[2]. Στο κονάκι του φιλοξενήθηκε για μια εβδομάδα τον Οκτώβριο του 1881 ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ και κατά τη διάρκεια της παραμονής του το αγόρασε και το διαμόρφωσε σε βασιλικό ανάκτορο. Σήμερα στη θέση του έχει αναπτυχθεί το συγκρότημα του Δημοτικού Ωδείου της πόλης μας.
