Το ίδιο και ο ιδιαίτερος τρόπος εορτασμού της. Η έκθεση στο Λαογραφικό Μουσείο κρύβει εκπλήξεις ιστορικού ενδιαφέροντος και δικαιώνει την πρωτοβουλία των εμπνευστών της. Το γεγονός αυτό μας δίνει την ευκαιρία να προβάλουμε στο σημερινό δημοσίευμά μας την πρώτη εφημερίδα που κυκλοφόρησε στη χώρα μας μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, της οποίας εκδότης υπήρξε μια σπουδαία προσωπικότητα της περιοχής μας, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης από τη Νίκαια.
Στις 8 Ιουνίου 1821 αποβιβάσθηκε στην Ύδρα, μεταφέροντας πολεμικό υλικό για την υποστήριξη της επανάστασης, ο Δημήτριος Υψηλάντης. Μαζί του μετέφερε και ένα μικρό τυπογραφικό πιεστήριο το οποίο είχε αγοράσει καθώς περνούσε από την Τεργέστη, με προοπτική να χρησιμεύσει στην εκτύπωση εφημερίδας και άλλων εγγράφων των επαναστατών. Από την Ύδρα μεταφέρθηκε στην Τρίπολη, αλλά παρέμεινε σε αχρηστία λόγω έλλειψης τεχνικών. Για τον λόγο αυτό επιστρατεύθηκε ο τυπογράφος Κωνσταντίνος Τόμπρας από τις Κυδωνίες, ο οποίος βρισκόταν ως πρόσφυγας στα Ψαρά και τελικά το πιεστήριο εγκαταστάθηκε σε κάποιο τζαμί της Καλαμάτας και εκεί λειτούργησε η πρώτη Εθνική Τυπογραφία.
Με την υπόδειξη του Δημ. Υψηλάντη ο Θεόκλητος Φαρμακίδης ανέλαβε εκδότης και συντάκτης της πρώτης έντυπης εφημερίδας που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα[1], με τίτλο "Σάλπιγξ Ελληνική". Είχε διαστάσεις περίπου 18 x 34 εκ. (όσο ένα ανοικτό βιβλίο), τετρασέλιδη, με δύο στήλες σε κάθε σελίδα. Το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε την 1η Αυγούστου 1821. Ψηλά στην πρώτη σελίδα υπήρχε παράσταση, η οποία απεικόνιζε φτερωτό πολεμιστή ιπτάμενο πάνω από τα σύννεφα, να σαλπίζει το άγγελμα της ελευθερίας. Ενώ η αρχική πρόβλεψη ήταν η εφημερίδα να κυκλοφορεί δύο φορές την εβδομάδα, τελικά τυπώθηκαν μόνο τρία φύλλα και αυτά σε αραιά διαστήματα. Έτσι το δεύτερο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 5 Αυγούστου και το τρίτο και τελευταίο στις 20 του ίδιου μήνα. Και τα τρία φύλλα είχαν συνεχόμενη σελιδαρίθμηση, δηλ. συνολικά εκτυπώθηκαν 12 σελίδες. Η κυκλοφορία της εφημερίδος διακόπηκε, με το αιτιολογικό ότι ο Φαρμακίδης δεν ενέδωσε στη διαδικασία της προληπτικής λογοκρισίας που του επέβαλε ο Υψηλάντης.
Στο πρώτο φύλλο η εφημερίδα δημοσίευσε την Προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη που είχε απευθύνει από το Ιάσιο στις 24 Φεβρουαρίου 1821, για την επανάσταση στη Μολδοβλαχία. Στο δεύτερο φύλλο φιλοξένησε την έκκληση του Υψηλάντη στους κατοίκους της Λειβαδιάς, με την οποία τους ζητούσε να βρίσκονται σε πολεμική εγρήγορση και ομόνοια. Στο τρίτο και τελευταίο, καταχωρήθηκε έκκληση του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και της Μεσσηνιακής Συγκλήτου, με την οποία έκαναν γνωστό στους Ευρωπαίους, ότι οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν για την ελευθερία τους. Σήμερα έχουν διασωθεί και τα τρία φύλλα της, τα οποία βρίσκονται στη Βιβλιοθήκη της Βουλής, από δωρεά που έγινε από τον Τιμολ. Φιλήμονα (1833-1898)[2] και προφανώς είναι και τα μοναδικά.
Μετά τη διακοπή της έκδοσης της "Ελληνικής Σάλπιγγος" το πιεστήριο μεταφέρθηκε διαδοχικά στην Τρίπολη, στο Άργος και την Κόρινθο, όπου και τυπώθηκε το Σύνταγμα της Επιδαύρου. Όταν ο Δράμαλης πριν τη μάχη στα Δερβενάκια μπήκε στην Κόρινθο το βρήκε και το κατέστρεψε ολοσχερώς.
Ο Θεόκλητος (Θεοχάρης) Φαρμακίδης γεννήθηκε στο Νεμπεγλέρ (σημερινή Νίκαια) της Λάρισας τον Ιανουάριο του 1784. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στη Λάρισα, χειροτονήθηκε διάκονος το 1802, σε ηλικία 18 ετών. Συνέχισε τις σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη, τις Κυδωνίες, το Ιάσιο, το 1911 προχειρίσθηκε στο Βουκουρέστι πρεσβύτερος και την ίδια χρονιά βρέθηκε εφημέριος στον Άγ. Γεώργιο στη Βιέννη, όπου είχε την ευκαιρία να συμπληρώσει τις σπουδές του και να γνωρισθεί με εξέχουσες προσωπικότητες των γραμμάτων[1. Τον Μάιο του 1821, μετά την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης, ήλθε στην Ελλάδα όπου τελικά εντάχθηκε στο επιτελείο του Δημητρίου Υψηλάντη, όπου όπως είδαμε υπήρξε εκδότης της "Ελληνικής Σάλπιγγος"[3].
Το 1825 διορίσθηκε και πάλι, αυτή τη φορά από την κυβέρνηση, αρχισυντάκτης της ""Γενικής Εφημερίδος της Ελλάδος", η οποία εξελίχθηκε στη συνέχεια στην "Εφημερίδα της Κυβερνήσεως" , από την οποία παραιτήθηκε το 1927 έπειτα από σφοδρές συγκρούσεις με πολιτικούς.
Γνωστότερη εξ' όλων των πράξεων του Θεόκλητου Φαρμακίδη υπήρξε η διαμάχη του με τον άλλο Θεσσαλό ιερωμένο από την Τσαριτσάνη, τον Κωνσταντίνο Οικονόμου του εξ Οικονόμων για το Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Σπουδαίος λόγιος, θεολόγος, συγγραφέας και πολιτικός, κατείχε κατά καιρούς διάφορα αξιώματα, όπως καθηγητής Πανεπιστημίου, γραμματεύς της Ιεράς Συνόδου, εκδότης εφημερίδων, έφορος Παιδείας και πολλά άλλα. Από πολλούς ερευνητές θεωρείται ως "μοιραίος" άνθρωπος στη νεότερη ιστορία της Ελλάδος και χαρακτηρίστηκε ως "σημείον αντιλεγόμενον", γιατί άλλοτε η υπεύθυνη ακαδημαϊκή Θεολογία τον βλέπει ως τον κακό δαίμονα της νεοελληνικής πραγματικότητας, και άλλοτε η ίδια τον ανακηρύσσει άξιο να χρησιμεύσει ως πρότυπο Θεολόγου εις τους νεότερους[4].
------------------------------------------------------
[1]. Ο Φαρμακίδης είχε μια πολύ καλή εκδοτική εμπειρία, αφού κατά την παραμονή του στη Βιέννη συνεργάσθηκε στην έκδοση του περιοδικού "Λόγιος Ερμής" (1811-1821), αρχικά με τον Άνθιμο Γαζή και κατόπιν με τον Κωνσταντίνο Κοκκινάκη.
[2]. Διετέλεσε πρώτος έφορος της Βιβλιοθήκης της Βουλής και υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος.
[3]. Κωνσταντίνου I. Παπακωνσταντίνου, Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης Διδάσκαλος του Γένους Λάρισα, 2002.
[4]. π. Γεώργιος Μεταλληνός, Επακριβώσεις στην ιδεολογική ταυτότητα του Θεόκλητου Φαρμακίδη, Αθήνα (1999) σελ. 183.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
