Το πιο πρόσφατο έργο της είναι τα «Παπούτσια με φτερά», ένα βιβλίο όπως σημειώνει η ίδια γραμμένο «για την ποίηση, για τα μικρά θαύματα και τους μεγάλους αγώνες, για το κυνήγι της χώρας της Ουτοπίας, ένα βιβλίο, δηλαδή, με κανονικούς ανθρώπους που επιμένουν να ονειρεύονται», για την παρουσίαση του οποίου θα βρίσκεται αύριο στη Λάρισα. Στη συνέντευξη που ακολουθεί μας μιλά για τη σημασία που έχουν τα όνειρα στη ζωή του ανθρώπου, για τους μικρούς και μεγάλους αγώνες της καθημερινότητας αλλά και τους μαγικούς κόσμους που ζωντανεύουν μέσα από τα βιβλία.
* Στο βιβλίο σας «Παπούτσια με φτερά» πρωταγωνιστεί η Ρόζα, ένα κορίτσι που ονειρεύεται την ουτοπία. Τι συμβολίζει η Ρόζα και τα παπούτσια της και γιατί χρειαζόμαστε την ουτοπία;
- Η Ρόζα είναι ένα κορίτσι σαν όλα τα άλλα αλλά και διαφορετικό όπως το κάθε κορίτσι. Της αρέσει να έχει φίλους, να μιλάει ελεύθερα, να κρύβει τους φόβους της και να μοιράζεται τα όνειρά της. Μεγαλώνει χωρίς τη μαμά της αλλά μ’ έναν μπαμπά που προσπαθεί να ξεχειλώσει την καθημερινότητα για να χωρέσουν τα θαύματα. Κάποια στιγμή η δασκάλα της εύχεται να φορέσει κάποτε παπούτσια με φτερά. Θα περάσει καιρός, η Ρόζα θα ταξιδέψει στην Πολιτεία του Βυθού και μόνο τότε θα καταλάβει ότι τα παπούτσια με φτερά είναι το όνειρο που σε κρατάει ζωντανό. Η δική της ουτοπία.
Νομίζω ότι ο άνθρωπος γενικά όπως έχει ανάγκη τις σχέσεις, τα υλικά αγαθά, τη φύση έτσι έχει ανάγκη και μια ουτοπία, δηλαδή τη δυνατότητα να φαντάζεται έναν άλλον κόσμο, καλύτερο. Νομίζω ότι ένας άνθρωπος είναι και ρεαλιστής αλλά και ουτοπιστής, γήινος και ονειροπόλος και επαναστάτης. Γι΄ αυτό πιστεύω ότι πραγματική ηλικία είναι η ηλικία της νεότητας πριν τσιμεντωθούν με τις ανάγκες μας όλες οι δεξαμενές και δεν χωράνε τα όνειρα, οι ιστορίες, η φαντασία, η επανάσταση. Για μένα φυσιολογικός άνθρωπος δεν είναι κάποιος που κοιτάει τη δουλειά του. Για μένα υγιής είναι ο ανήσυχος άνθρωπος, ο ονειροπόλος.
* Στο οπισθόφυλλο γράφετε ότι πρόκειται για ένα βιβλίο για τα μικρά θαύματα και τους μεγάλους αγώνες. Μέσα από τους μεγάλους αγώνες που δίνουμε συντελούνται μικρά θαύματα;
- Όχι απαραίτητα. Αλλά οι αγώνες είναι απαραίτητοι για να νιώθουμε ζωντανοί. Σ’ έναν τοίχο στην Κρήτη, στην αρχή ενός ταξιδιού, διάβασα έναν στίχο του Χικμέτ: «Το ζήτημα δεν είναι να είσαι αιχμάλωτος, το ζήτημα είναι να μην παραδίνεσαι». Αλίμονο αν παραδοθούμε στους εφιάλτες μας. Αν παραδοθούμε στους φόβους, αν σηκώσουμε τα χέρια, αν βουλιάξουμε στην πολυθρόνα μας και πιστέψουμε ότι αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ. Από την άλλη, εκείνος που μπορεί να βρίσκει στη ρουτίνα της καθημερινότητας τα μικρά θαύματα της ζωής νομίζω έχει βρει το ελιξίριο της ευτυχίας.
ΟΙ ΟΥΤΟΠΙΕΣ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ
* Πώς αντανακλάται η «φανταστική» ιστορία που διηγείστε μέσα από το βιβλίο σας στην πραγματική ζωή;
- Νομίζω ότι και στην πραγματική ζωή όπως ακριβώς και στα παραμύθια πρέπει να τολμάμε να τα βάζουμε με όσα μας τρομάζουν. Να διασχίζουμε το σκοτεινό δάσος για να φτάσουμε στο «ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Εγώ βλέποντας καθημερινά παιδιά, αυτό προσπαθώ να τους πω. Οι ουτοπίες χρειάζονται κι ας απομακρύνονται κάθε φορά που πλησιάζουμε. Χρειάζονται για να εμβαθύνουμε, όπως λέει και ο Γκαλεάνο. Τα μεγάλα όνειρα θέλουν και μεγάλους αγώνες. Αν μπορείς να φανταστείς έναν καλύτερο κόσμο, έχει γίνει νομίζω το πρώτο βήμα. Όταν η καθημερινότητα είναι δύσκολη δεν σημαίνει ότι πρέπει να παραδοθείς, σημαίνει ότι πρέπει να σηκώσεις τα μανίκια σου και να την αλλάξεις.
* Ποιο ερέθισμα υπαγόρευσε τη συγγραφή αυτού του βιβλίου; Και πώς προκύπτει και καθεμιά από τις ιστορίες που γράφετε;
- Το συγκεκριμένο βιβλίο ξεκίνησε από μια εμμονή του Θάνου για κείνη την ιδανική κοινωνία, όπου ο άνθρωπος θα δουλεύει με αξιοπρέπεια και από την άλλη θα μπορεί να κάνει ό,τι θέλει στον ελεύθερο χρόνο. Για εκείνη την κοινωνία όπου ο ψαράς θα γράφει ποιήματα και ο ποιητής θα ψαρεύει. Το έλεγε συχνά στα παιδιά μας κι εκείνα ήξεραν κάθε φορά που ξεκινούσε ότι ... «κάποτε θα υπάρξει μια ευτυχισμένη και δίκαιη κοινωνία», εκείνα συνέχιζαν γελώντας «ναι μπαμπά, τότε που ο ποιητής θα ψαρεύει και ο ψαράς θα γράφει ποιήματα». Ήταν ένας μυστικός κώδικας εντελώς οικογενειακός. Χαμογελούσα όταν τους άκουγα και σκεφτόμουνα πώς θα ήταν να το έλεγα κάποτε σαν παραμύθι στα παιδιά. Έτσι ξεκίνησε αυτό το βιβλίο. Ο Άρης ο ψαράς που διαβάζει μετά μανίας ποίηση έφερε όλα τα υπόλοιπα.
Νομίζω ότι γενικά κάθε ιστορία προκύπτει από ένα δικό μου «γιατί». Μια ιδέα, μια εικόνα, ένας ήρωας.
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΠΟΥ ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΝ
* Ένα παραμύθι είναι ένας δίαυλος για να επικοινωνήσει αρχικά ο συγγραφέας και μετέπειτα ο γονιός ή ο δάσκαλος κάποιες έννοιες «δύσκολες» για το μυαλό ή την καρδιά ενός παιδιού; Αναφέρομαι σε έννοιες όπως είναι ο ρατσισμός, η απώλεια, ο εκφοβισμός, κλπ.
- Εμένα με τρομάζουν τα βιβλία που γράφονται για να μιλήσουν συγκεκριμένα για ένα θέμα. Βιβλία για τον ρατσισμό, για τον φόβο, για τις απώλειες... Εγώ αγαπώ τα βιβλία που μιλούν για πολλά. Μου αρέσουν οι ιστορίες που ταξιδεύουν τους αναγνώστες. Μ΄ αρέσει να μπαίνω σε μια τάξη και τα παιδιά να διαφωνούν για το θέμα του βιβλίου κι εγώ να συμφωνώ με όλους. Ένα βιβλίο μιλάει για πολλά και στον καθένα έχει να πει κάτι διαφορετικό.
* Ποιος είναι ο ρόλος της εικονογράφησης σε ένα παιδικό βιβλίο;
- Τεράστιος. Μια εικονογράφηση μπορεί να απογειώσει μια ιστορία. Στο «Είχε απ’ όλα και είχε πολλά» το τελευταίο εικονογραφημένο μου παραμύθι η Έφη Λαδά ξαναφηγήθηκε με τις εικόνες της την ιστορία του βασιλιά μου. Αλλά και στα «Παπούτσια με φτερά» η Φωτεινή Τίκκου που υπογράφει το εξώφυλλο ερμήνευσε τους δύο κόσμους του βιβλίου. Στοιχεία των δύο κόσμων μπλέκονται στα μαλλιά της ηρωίδας. Μήπως επειδή όλα ζούνε στο μυαλό μας; Και τα όνειρα και οι εφιάλτες και τα καθημερινά και τα θαύματα;
* Ποια πιστεύετε πως είναι η σχέση των Ελληνόπουλων με το βιβλίο; Διαβάζουν τα παιδιά;
- Άλλα διαβάζουν κι άλλα δεν διαβάζουν. Έτσι ήταν πάντα. Μπορεί να μπεις σε μια τάξη και να καταλάβεις ότι πολλά παιδιά δεν έχουν την περιέργεια ούτε να ξεφυλλίσουν ένα βιβλίο κι άλλες φορές να εντυπωσιάζεσαι με τον ενθουσιασμό τους. Γενικά νομίζω ότι όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και πλησιάζουν τις τελευταίες τάξεις όλο και λιγοστεύει ο χρόνος που αφιερώνουν στην απόλαυση της ανάγνωσης. Αλλά το ίδιο δεν συμβαίνει και με όλα τα υπόλοιπα; Στο λύκειο τα παιδιά προετοιμάζονται για το πανεπιστήμιο. Ελπίζω ότι τα παιδιά που μεγάλωσαν με ιστορίες, που άκουσαν πολλές ιστορίες όταν ήταν μικρά θα τις αναζητήσουν κι όταν μεγαλώσουν.
* Θεωρείτε δηλαδή ότι η αγάπη για το διάβασμα είναι κάτι που καλλιεργείται από την παιδική ηλικία;
- Ναι απόλυτα. Τα παιδιά που άκουσαν πολλές ιστορίες, που διάβασαν πολλά βιβλία, τα παιδιά που γνώρισαν τη χαρά της ανάγνωσης έχουν το «μικρόβιο» για πάντα. Και θα είναι πολύ τυχερά. Λένε ότι ο καλός αναγνώστης ζει πολλές ζωές. Το θυμήθηκα πριν λίγες μέρες σ’ ένα νηπιαγωγείο. Ένα κοριτσάκι με ρώτησε «κυρία τα βιβλία είναι ζωντανά»; Για λίγο προβληματίστηκα τι να απαντήσω. Από τη δύσκολη θέση μ’ έβγαλε μια φίλη της «Μα Δεσποινούλα φυσικά είναι ζωντανά. Εγώ όταν ανοίγω ένα βιβλίο ζωντανεύουν όλοι οι ήρωες κι εγώ τρέχω μαζί τους». Μακάρι να νιώθαμε όλοι έτσι όταν ανοίγαμε ένα βιβλίο. Να ζωντάνευαν οι ήρωες, να τρέχαμε, να ζούσαμε μαζί τους, να μοιραζόμασταν αυτά που κατάλαβαν, να πηγαίναμε λίγο παραπέρα.
«Παπούτσια με φτερά» στη Λάρισα
Τρεις σημαντικές συγγραφείς της σύγχρονης λογοτεχνίας οι κ. κ. Ελένη Πριοβόλου, Σοφία Μαντουβάλου και η Λαρισαία Μαρία Παπαγιάννη θα βρεθούν στην πόλη μας αύριο Τρίτη 2017 και ώρα 7.30 μ.μ. στο Θέατρο του Μύλου, για να συμπράξουν σε μια ενδιαφέρουσα για το βιβλιόφιλο κοινό της πόλης παρουσίαση του καινούριου βιβλίου της Μ. Παπαγιάννη «ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ ΜΕ ΦΤΕΡΑ», ενός βιβλίου που κλείνει μέσα του έναν κόσμο ανοιχτόκαρδο, γενναιόδωρο, έναν κόσμο που επιτρέπει να χωρέσουν εντός του όλοι όσοι ακόμη μπορούν να ονειρεύονται.
Την εκδήλωση συντονίζει ο δημοσιογράφος κ. Άρης Ψύχας και ποσπάσματα του βιβλίου θα παρουσιάσουν οι εκπαιδευτικοί Χρίστος Δαλαμάγκας και Μαριάννα Σταυροπούλου.
Συνέντευξη: Παναγιώτα Φούντα
