Όσον αφορά την Ελλάδα, έχει γίνει πλέον προφανές ότι μόνη η παρέμβαση του ΔΝΤ και της ΕΕ δεν αποτελούν από μόνες τους ικανή "θεραπεία" η λύση για την κρίση - απλώς είναι μια πίστωση χρόνου και ίσως πόρων - αλλά με πολύ ακριβό αντίτιμο - για να υλοποιηθούν οι απαραίτητες αλλαγές και πρωτοβουλίες».
Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
Ο Δρ. Ηλίας Καραγιάννης είναι καθηγητής Επιστήμης, Τεχνολογίας, Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας, όπως επίσης συνιδρυτής και διευθυντής του Ερευνητικού Ινστιτούτου Διεθνούς και Επιχειρηματικής Οικονομικής (GEFRI) και διευθυντής Έρευνας σε Επιστήμη, Τεχνολογία, Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα του Ερευνητικού Κέντρου Ευρωπαϊκής Ένωσης, (EURC) στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων (School of Business) του Πανεπιστημίου George Washington, στην Ουάσινγκτον των ΗΠΑ. Οι εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες του Δρ. Καραγιάννη επικεντρώνονται στις περιοχές των στρατηγικών συνεργασιών Έρευνας και Ανάπτυξης Κυβέρνησης – Πανεπιστημίου – Βιομηχανίας, των τεχνολογικών οδικών χαρτών, μεταφοράς και εμπορευματοποίησης τεχνολογίας, διεθνούς έρευνας και τεχνολογικής πολιτικής, τεχνολογικής επιχειρηματικότητας και περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης. Έχει διατελέσει σύμβουλος πολλών τεχνολογικών δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών. Σήμερα μιλάει στην «Ελευθερία» για όλες τις τελευταίες εξελίξεις στο οικονομικό πεδίο.
Η συνέντευξη
-Πρέπει πλέον να δώσουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στα μέτρα ανάπτυξης;
«Μέσα στο πλαίσιο του τρίτου πλέον Μνημονίου για την Ελλάδα, και τις «επιταγές» τα προ-απαιτούμενα της ΕΕ και των άλλων μνημονιακών εταίρων για «συμμάζεμα» των οικονομικών δυστοκιών και ελλειμάτων της Ελλάδας με αδιαπραγμάτευτους πλέον όρους και αυστηρές προθεσμίες, είναι περισσότερο σαφές από ποτέ ότι πρέπει να δώσουμε τουλάχιστον ίσο – αν όχι πολύ μεγαλύτερο - βάρος σε μέτρα ανάπτυξης σε σχέση με τα μέτρα λιτότητας. Σαφώς πρέπει οι άνθρωποι να αμείβονται για την πραγματική αξία που προσθέτουν στην οικονομία και την κοινωνία, τα κεκτημένα να είναι προϊον και συνάρτηση αποτελεσματικότητας, αποδοτικότητας και παραγωγικότητας και η φοροδιαφυγή να παταχθεί πλήρως αλλά αυτά από μόνα τους δεν θα είναι αρκετά».
-Δηλαδή;
«Χρειάζεται επί πλέον μια εξυγίανση και αναδιάρθρωση των δομών και υποδομών (θεσμικών, άυλων και υλικών) της οικονομίας και εν μέρει και της κοινωνίας καθώς επίσης και εκ βάθρων και ίσως διαγενεακά αλλαγή νοοτροπιών και τρόπου διαμόρφωσης προσδοκιών προσωπικών η επαγγελματικών μέσα στο πλαίσιο επαναδόμησης του κοινωνικο-οικονομικού συμβολαίου που λαμβάνει χώρα είτε το θέλουμε είτε όχι στην Ελλάδα αλλά και πολλές άλλες χώρες ανά τον κόσμο.
Όσον αφορά την Ελλάδα, έχει γίνει πλέον προφανές ότι μόνη η παρέμβαση του ΔΝΤ και της ΕΕ δεν αποτελούν από μόνες τους ικανή "θεραπεία" η λύση για την κρίση - απλώς είναι μια πίστωση χρόνου και ίσως πόρων - αλλά με πολύ ακριβό αντίτιμο - για να υλοποιηθούν οι απαραίτητες αλλαγές και πρωτοβουλίες».
- Πότε μια χώρα παραμένει ανταγωνιστική;
«Αλλά όμως, μια χώρα παραμένει ανταγωνιστική όσο μπορεί να παράγει προϊόντα και υπηρεσίες που έχουν μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία ανά μονάδα κόστους από άλλες άμεσα συγκρίσιμες (στην περίπτωση μας σαφώς άλλες χώρες της ΕΕ αλλά και άλλες παρόμοιες). Η Ελλάδα του ευρώ δεν μπορεί να ανταγωνισθεί μέσω νομισματικής υποτίμησης και ούτως η άλλως αυτό δεν αποτελεί βιώσιμη βάση ανταγωνιστικότητας».
-Μια δραχμοποίηση;
«Επί πλέον μια δυνητική δραχμοποίηση θα αποδομούσε σε βαθμό "τριτο-κοσμοποίησης" τις δομές και υποδομές παραγωγής προστιθέμενης αξίας και την ίδια την κοινωνία λόγω θεσμικών, οικονομικών και πολιτικών ανατροπων που θα προέκυπταν. Άρα και οι δυο - φαινομενικές "επιλογές" μας - χρόνια δυστοκία και δυσμοιρία εν τω ευρώ η αυτο-διάλυση μέσω δραχμοποίησης δεν είναι εν τέλει επιλογές.
Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι η μόνη λύση και αυτό γιατί στο πλαίσιο της οικονομίας και κοινωνίας της έντασης γνώσης περισσότερο και από την ένταση κεφαλαίου ή και εργατικού δυναμικού, η ανάπτυξη που βασίζεται στην ενίσχυση και αξιοποίηση του εθνικού οικοσυστήματος καινοτομίας και επιχειρηματικότητας είναι ίσως η μόνη πραγματικά αποτελεσματική και βιώσιμη».
-Ποιες οι ευθύνες των ανθρώπων που δρουν στα πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ;
«Πιστεύω ότι αν οι άνθρωποι που δρουν στα πανεπιστήμια, στα ΤΕΙ αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία, αν ενθαρρυνθούν και διευκολυνθούν κατάλληλα, θα έχουν αθροιστικά και μεσο-πρόθεσμα ορατά αποτελέσματα όχι μόνο οικονομικής αλλά και κοινωνικής φύσεως - δηλαδή θα βοηθήσουν στην καταπολέμηση του κυνισμού, της απαισιοδοξίας και του βραχυπροθεσμικής προοπτικής - και ιδίως για τους νέους θα αποτελέσουν φάρους έμπνευσης και αυτο-δραστηριοποίησης».
-Μπορείτε να αναφερθείτε πιο αναλυτικά;
«Πιο συγκεκριμένα, τα ελληνικά πανεπιστήμια αλλά και το λοιπό οικοσύστημα καινoτομίας και επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα (ο δημόσιος αλλά και ο ιδιωτικός τομέας), πρέπει να συνεργαστούν για να σχεδιάσουν και υλοποιήσουν άμεσα τις εξής δράσεις:
1. Συστηματική αποτύπωση και αξιολόγηση των υπαρχουσών εφευρέσεων και τεχνολογιών που έχουν προκύψει από την μέχρι τώρα έρευνα,
2. Κατοχύρωση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και δόμηση μιας στρατηγικής μεταφοράς και εμπορευματοποίησης των εν λόγω τεχνολογιών μέσω τεχνοβλαστών και στρατηγικών συμμαχιών, προσέλκυσης επενδύσεων υψηλού κινδύνου,
3. Ανάπτυξη μιας αναπτυξιακής στρατηγικής με σφαιρική προσέγγιση μέσα στο πλαίσιο ενός Εθνικού Συστήματος Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΚΕ) όπου πανεπιστήμια, βιομηχανία, κυβέρνηση αλλά και η κοινωνία των πολιτών θα συμμετέχουν με διαφάνεια και αποτελεσματικότητα για την επίτευξη υψηλης ανταγωνιστικότητας με τη μορφή μιας Τετραπλής Έλικας Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας (ΤΕΚΕ).
4. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να εμπεριέχει στοιχεία αειφόρου πνευματικής και τεχνολογικής ανάπτυξης μέσω προγραμμάτων και δράσεων ανταλλαγών και επισκέψεων καθηγητών της ομογένειας αλλά και από άλλες χώρες με κατάλληλη κατάρτιση και δεξιότητες με συνεχόμενο τρόπο ώστε οι ακαδημαϊκοί αυτοί να λειτουργήσουν σαν αλυσίδες μεταφοράς τεχνογνωσίας και βέλτιστων πρακτικών έρευνας και ανάπτυξης.
5. Ένα άλλο στοιχείο αυτής της στρατηγικής θα πρέπει να είναι μια ενδελεχής και διαδραστική συνεργατική σχέση μεταξύ των πανεπιστημίων και βιομηχανικών και κυβερνητικών φορέων, ενδο- και εξω-Ελλαδικών (για παράδειγμα Δημόκριτος, Fraunhofer Gesselschaft, EU JRC, US NIST, US NIH, κλπ) καθώς και με μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις και τεχνοβλαστούς αλλά και συνεργατικούς σχηματισμούς, πόλους καινοτομίας και άλλους φορείς και δράστες καινοτομίας”.
-Συμπερασματικά;
«Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναφοράς είναι απολύτως κρίσιμη η δόμηση του ΕΣΚΕ και η υλοποίηση της ΤΕΚΕ. Σημαντικότατος παράγων επιτυχίας για αυτά θεωρώ δε ότι είναι η δημιουργία – το συντομότερο δυνατό - ενός υπερ-κομματικού και καθαρά τεχνοκρατικού Υπουργείου Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας (ΥΚΕ) με συμμετοχή Ελλήνων (με ουσιαστική και ίσως αρχικά κυρίαρχη παρουσία ανθρώπων της ομογένειας από τον πανεπιστημιακό, βιομηχανικό και κυβερνητικό χώρο) αλλά και άλλων εθνικοτήτων ειδικών). Αυτό θα λειτουργήσει σαν συντονιστικός και κατευθυντικός παράγων των σχετικών μέτρων που αναφέρω προηγουμένως αλλά και σαν ο Συνήγορος του Καινοτόμου και του Επιχειρηματία στην Ελλάδα και θα συνεργαστεί με άλλα παρόμοια υπουργεία που ήδη υπάρχουν σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Επιπλέον το ΥΚΕ θα πρέπει να υποκαταστήσει και απορροφήσει πολλά άλλα παρεμφερή υπουργεία που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σε πιο λιτή μορφή σαν διευθύνσεις ή γενικές γραμματείες του ΥΚΕ (π.χ. ανάπτυξης, περιβάλλοντος, ναυτιλίας, κ.λπ.) γιατί το ζητούμενο δεν είναι η πελατειακή εξυπηρέτηση συμφερόντων ανά τομέα αλλά η μεγιστοποίηση της προστιθέμενης αξίας σε όλους τους τομείς με υπομόχλιο την καινοτομία και επιχειρηματικότητα.
Συνεπώς και εν κατακλείδι, είναι σημαντική η υπερκομματική και ακόμα διεθνιστική προσέγγιση με κατάλληλα κριτήρια αξιοκρατίας και διαφάνειας στην θέσπιση και εξουσιοδότηση του Υπουργείου Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας (ΥΚΕ).
Η παρούσα κυβέρνηση πρέπει να προετοιμάσει όσο καλύτερα και ταχύτερα μπορεί το έδαφος για μια προσέγγιση του τύπου που περιγράφω παραπάνω και μάλιστα με μεγάλη δόση ενθουσιασμού (και όχι κυνισμού) αλλά και αφοσίωσης στη διαφύλαξη των εθνικών (και όχι μόνο ατομικών) κεκτημένων της Ελλάδας. Διαφορετικά όπως έλεγε και ο Χένρυ Φορντ, ενώ ο ενθουσιασμός αποτελεί τη βάση για όποια πρόοδο επιτυγχάνουμε, χωρίς ενθουσιασμό υπάρχουν μόνον άλλοθι για την αποτυχία – και στην περίπτωση μας ίσως κομματικής, λαϊκίστικης και άλλης παρόμοιας προέλευσης...».
