Η επιβλητική παρουσία του προπολεμικού ναού του Αγίου Αχιλλίου δέσποζε στο ΝΔ τμήμα του λόφου του Φρουρίου. Διακρίνονται ο ενισχυτικός τοίχος υποστήριξης κατά μήκος της παρόχθιας οδού και τα προστατευτικά μεταλλικά κιγκλιδώματα στις ακάλυπτες πλευρές του προαύλιου χώρου. Επιστολικό δελτάριο της δεκαετίας του 1930.
Και σήμερα η στήλη θα παρακολουθήσει την επικαιρότητα, με την ευκαιρία της εορτής του πολιούχου μας Αγίου Αχιλλίου. Η εικόνα η οποία συνοδεύει το κείμενο προέρχεται από επιστολικό δελτάριο και είναι παραγωγή του «Φωτοτυπείου Α. Γκινάκου – Γ. Μαργαρίτη, Στοά Συγγρού 5, Αθήναι». Σύμφωνα με κάποιες σφραγίδες ταχυδρόμησης συγκεκριμένων καρτών και ημερομηνίες των αποστολέων, η δράση του φωτογραφείου αυτού θα πρέπει να τοποθετηθεί στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1930. Για τη Λάρισα το εργαστήριο αυτό έχει τυπώσει πολλές κάρτες, τον αριθμό των οποίων ακριβώς δεν γνωρίζουμε, γιατί κυκλοφόρησαν χωρίς αρίθμηση. Ο φωτογράφος έστησε τη μηχανή του στην περιοχή του σημερινού Κηποθεάτρου, με πρόθεση να αποτυπώσει την βορειοδυτική γωνία του λόφου του Φρουρίου.
Η φωτογραφία αυτή επιβεβαιώνει την προνομιακή θέση που κατείχε ο μητροπολιτικός ναός Λαρίσης στον χώρο της Ακροπόλεως (Φρούριο έχει επικρατήσει από χρόνια στη Λάρισα να ονομάζεται η περιοχή αυτή). Κτισμένος πάνω σε υπερυψωμένο χώρο και με αρχιτεκτονικά στοιχεία που τον πρόσθεταν ύψος, δέσποζε από μακρινή απόσταση σε όσους έρχονταν στην πόλη από την πύλη του Τυρνάβου. Ο ναός αυτός αντικατέστησε τη βασιλική του Καλλιάρχη. Άρχισε να κτίζεται περί το 1900, αλλά τα εγκαίνια (θυρανοίξια) έγιναν τον Σεπτέμβριο του 1907 από τον μητροπολίτη Λαρίσης Αμβρόσιο Κασσάρα [1].Αρχιτεκτονικά η στέγη του έχει το σχήμα του σταυρού (σταυρεπίστεγη), στο μέσον του οποίου υψώνεται πανύψηλος τρούλος, ενώ στη δυτική κύρια όψη του υπάρχουν δύο τετραώροφα καμπαναριά, τα οποία συναγωνίζονται σε ύψος τον τρούλο. Η όμορφη αυτή εκκλησία δυστυχώς είχε μικρό χρόνο ζωής, μόλις τριάντα τέσσερα χρόνια, γιατί ο τρομερός για την πόλη μας σεισμός της 1ης Μαρτίου του 1941 τον τραυμάτισε σοβαρά και οι επακολουθήσαντες κατοχικοί βομβαρδισμοί τον αποτελείωσαν. Σήμερα στη θέση του υπάρχει ανθόκηπος, στο μέσον του οποίου έχει στηθεί η προτομή του μαρτυρικού μητροπολίτου Λαρίσης Πολύκαρπου Δαρδαίου, από τη Δάρδα της Β. Ηπείρου, με δαπάνες του συμπολίτη μας εμπόρου Ηλία Κολέσκα, ο οποίος είχε την ίδια καταγωγή με τον Πολύκαρπο. Ο σημερινός μεγαλοπρεπής ναός κτίσθηκε νοτιότερα, στο σημείο όπου στη φωτογραφία διακρίνονται οι δύο κατοικίες.
Μπροστά από την δυτική όψη του ναού εκτείνεται μικρός προαύλιος χώρος, που συνεχίζεται και βόρεια και ο οποίος ορίζεται από μια συστοιχία δένδρων. Στη φωτογραφία διακρίνεται καθαρά το ενισχυτικό τοιχίο υποστήριξης του λόφου κατά μήκος της παρόχθιας οδού, το οποίο συνεχίζεται σε μικρότερο ύψος και προς τα βόρεια, στην αρχή της σημερινής οδού Γεωργιάδου. Δεξιότερα, δεν διακρίνεται όμως στη φωτογραφία, είχε κατασκευασθεί το 1894 μια σειρά από πολλά σκαλοπάτια «προς εξωραϊσμόν του Αγίου Αχιλλίου»[2], τα οποία συνέδεαν την αυλή του ναού με τον δρόμο δίπλα στη δεξιά όχθη του Πηνειού.
--------------------------------------------
[1]. Ο μητροπολίτης Αμβρόσιος Κασσάρας διαδέχθηκε το 1900 στον θρόνο της Μητροπόλεως Λαρίσης τον Νεόφυτο Πετρίδη, με μετάθεση από την επισκοπή Πλαταμώνος. Το 1910, λόγω καταγγελιών εν πολλοίς ανυπόστατων, με απόφαση της Ιεράς Συνόδου καθαιρέθηκε από το επισκοπικό αξίωμα. Μετά την καθαίρεσή του διέμενε «σχολάζων» στο Συκούριο, όπου από καιρό είχε μετακομίσει από την ιδιαίτερη πατρίδα τους την Κάλυμνο, όλη η οικογένεια. Το Πάσχα του 1918 αναπαύθηκε και ο τάφος του διατηρείται μέχρι σήμερα στο προαύλιο του Ναού του Αγ. Κωνσταντίνου στο Συκούριο.
[2]. Η περιγραφή αυτή υπάρχει αυτούσια στο συμβόλαιο αριθμ.16008, το οποίο συνέταξε στις 13 Ιανουαρίου 1894 ο συμβολαιογράφος Λαρίσης Αγαθάγγελος Ιωαννίδης, μεταξύ του δημάρχου Αχιλλέως Αστεριάδου ο οποίος εκπροσωπούσε ως πρόεδρος το εκκλησιαστικό συμβούλιο του ναού του Αγίου Αχιλλίου και του εργολάβου δημοσίων και δημοτικών έργων Αντωνίου Ν. Ρίζου, για την κατασκευή του κλιμακοστασίου. Ο εργολάβος Αντώνιος Ρίζος είναι ο πατέρας του παλιού μαιευτήρα της Λάρισας Αθανασίου (Νάσου) Ρίζου και παππούς της γνωστής Λαρισαίας Ιουλίας (Λίλας) Ρίζου. Το συμβόλαιο βρίσκεται στα Γ.Α.Κ Λάρισας και αντίγραφό του με προμήθευσε ο φίλος ερευνητής Κώστας Θεοδωρόπουλος.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
nikapap@hotmail.com
