Γράφει ο Δημήτρης Βάλλας
Είναι ίσως μια από τις πιο δραματικές σκηνές του Τρωικού Πολέμου που με λυρισμό περιγράφει ο Όμηρος.
Ο Αχιλλέας χολωμένος με τον Αγαμέμνονα παραμένει κλεισμένος στη σκηνή του και δεν θέλει να πολεμήσει. Ο φίλος και συμπολεμιστής του Πάτροκλος παίρνει την πανοπλία ,το κράνος και την ασπίδα και βγαίνει στο πεδίο της μάχης επικεφαλής των Μυρμιδόνων.
Το τέλος του τραγικό, καθώς σε μονομαχία με τον Έκτορα πέφτει νεκρός. Το πτώμα του σκυλεύεται και ο νικητής πρίγκιπας της Τροίας παίρνει την πανοπλία, το κράνος και την ασπίδα αφήνοντας το κουφάρι γυμνό!
Η μάχη γύρω από τον νεκρό Πάτροκλο είναι αδυσώπητη και οι Αχαιοί καταφέρνουν τελικά να μεταφέρουν το άψυχο κορμί του στις σκηνές.
Ο Αχιλλέας ξεσπάει σε θρήνο γοερό , που τον ακούει ακόμα και η Θέτιδα στα βάθη της θάλασσας . Η μάνα-θεά αναδύεται, συναντά τον γιο της στην ακρογιαλιά και του προφητεύει ότι, αν σκοτώσει τον Έκτορα, είναι γραφτό γρήγορα να πεθάνει και ο ίδιος. Μάταιη προειδοποίηση ο ήρωας είναι κιόλας αποφασισμένος να εκδικηθεί τον θάνατο του φίλου του και να δοξαστεί, όποιο κι αν είναι το τίμημα. Η Θέτιδα δέχεται με πόνο την αποφασή του και τον παρακαλεί να περιμένει τουλάχιστον να του ετοιμάσει καινούρια πανοπλία ο Ήφαιστος και φεύγει γρήγορα για τον Όλυμπο.
Είναι η στιγμή που ο αρχισιδηρουργός του Δία θα φτιάξει ένα έργο τέχνης που αποτελεί αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού ακόμα και στις ημέρες μας. Μια ασπίδα που δεν μπορούσε να τρυπήσει καμιά αιχμή δόρατος!
Ο Ήφαιστος, μετά την παράκληση της Θέτιδας, άρχισε την κατασκευή των θαυμαστών όπλων: Τον θώρακα, το κράνος, τις κνημίδες και κυρίως την ασπίδα, της οποίας τη διακόσμηση ο ποιητής μάς περιγράφει διεξοδικά. Ο Ήφαιστος απεικονίζει πάνω στην ασπίδα του μελλοθάνατου ήρωα σκηνές από τη ζωή και τις χαρές των απλών ανθρώπων, πλαισιώνοντάς τες από την εικόνα του σύμπαντος και του Ωκεανού. Ενδιάμεσα απεικονίζει με λεπτομέρειες δύο πανέμορφες πολιτείες. Στη μια μπορεί να δει κανείς σκηνές ειρηνικές , ενώ στην άλλη, που είναι πολιορκημένη, εικονίζεται ο πόλεμος. Αλλού απεικονίζει σκηνές από τη ζωή των γεωργών και των κτηνοτρόφων και τέλος χορό από νέους και νέες με ρούχα γιορτινά κοντά σ' ένα θείο τραγουδιστή. Μόλις ο τεχνίτης των θεών τελείωσε το έργο του, απόθεσε τα όπλα μπροστά στη Θέτιδα κι εκείνη τα πήρε στα χέρια της και έτρεξε από τον Όλυμπο να τα παραδώσει στον γιο της.
Η περιγραφή με τους στίχους του Ομήρου σε μετάφραση του Νίκου Καζαντζάκη είναι καταπληκτική:
«Γι᾿ αυτό και φτάνω εδώ, στα γόνατα να σου προσπέσω. Αν θέλεις
κράνος στο γιο μου το λιγόχρονο να δώσεις και σκουτάρι
κι ώριες κνημίδες, στους αστράγαλους σφιγμένες με θηλύκια,
και θώρακα᾿ ό δικός του εχάθηκεν απ᾿ τον πιστό του ακράνη,
που οι Τρώες σκότωσαν, κι έτσι κοίτεται στη γη φαρμακωμένος».
Κι ο ξακουσμένος Κουτσοπόδαρος απηλογιά της δίνει:
« Κάνε κουράγιο και μη γνοιάζεσαι για τούτα στην καρδιά σου.
Να 'ταν να μπορούν απ᾿ το θάνατο μακριά τον οργισμένο
να τον γλιτώσω, σύντας η άσπλαχνη θα τον ζυγώνει Μοίρα,
όσο 'ναι αλήθεια αρμάτα ατίμητη πως θα 'χει τώρα, τέτοια,
που όσοι τη βλέπουν να σαστίζουνε στην οικουμένη πάσα».
Ως είπε τούτα, παρατώντας τη στα φυσερά διαγέρνει
στη φλόγα τα 'γυρε και πρόσταξε ν᾿ αρχίσουν να δουλεύουν
Κι αυτά ήταν είκοσι, και κίνησαν μαζί, και στα καμίνια.
Φυσούσαν, δυνατά ξεχύνοντας λογής λογής αγέρα,
πότε τον Ήφαιστο, σα βιάζουνταν, γοργά να παραστέκουν,
και πότε πάλε όπως τον βόλευε, να βγει η δουλειά ως την άκρα.
Ρίχνει μετά καλάι κι ατίμητο μες στη φωτιά χρυσάφι
κι ασήμι και χαλκό ακατάλυτο, και γρήγορα απιθώνει
το αμόνι το τρανό στο κούτσουρο, και πήρε στο 'να χέρι
τη δυνατή βαριά, και στο άλλο του χερώνει το διλάβι.
Και πρώτα δυνατό, θεόρατο βάζει μπροστά σκουτάρι
δουλεύοντας το ολούθε στέριωσε τριπλό λαμπρό στεφάνι
λιόφωτο γύρα, και το κρέμασεν από λουρί ασημένιο.
Με πέντε φύλλα τότε το 'στρωσε, μετά στη ράχη απάνω
λογής λογής πλουμίδια εχάραξε με τη σοφή του τέχνη.
Βάζει τη γης, βάζει τη θάλασσα, βάζει τα ουράνια απάνω,
βάζει τον ήλιο τον ακούραστο, τ᾿ ολόγιομο φεγγάρι,
κι όλα τ᾿ αστέρια, ως στεφανώνουνε τον ουρανό τρογύρα
το Αλετροπόδι, τα Βροχάστερα, την ώρια Πούλια βάζει
και το Χορό τον Εφταπάρθενο, που τόνε λεν κι Αμάξι,
κι αυτού γυρνάει παραμονεύοντας το Αλετροπόδι πάντα,
και μόνο αυτός λουτρό δε χαίρεται στον Ωκεανό ποτέ του».
…Πριν λίγα χρόνια, σε Διεθνές Συμπόσιο που έγινε στην Αρχαία Ολυμπία, οι επιστήμονες ασχολήθηκαν με την ασπίδα του Αχιλλέα. Ο καθηγητής Σ.Α. Παϊπέτης του Πανεπιστημίου Πατρών αναπαρήγαγε ψηφιακά την ασπίδα του Αχιλλέα- ακολουθώντας τις ομηρικές περιγραφές : 2 στρώσεις μπρούντζο, 2 στρώσεις κασσίτερο και 1 στρώση χρυσού- και απέδειξε με εργαστηριακά πειράματα ότι ο συνδυασμός υλικών δεν ήταν τυχαίος. Ήταν αδιάτρητη σε ένα χτύπημα ανάλογο της δύναμης του παγκοσμίου ρέκορντμαν στο ακόντιο το 2000!
