Το Μέγαρο και η κατοικία Αλεξάνδρου

ΛΑΡΙΣΑ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ, ΧΙΛΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ...

Το μέγαρο Αλεξάνδρου επί της οδού Βενιζέλου, απέναντι από το Αρχαίο Θέατρο.

Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
[e-mail]

Την παρελθούσα Τετάρτη 31 Ιουλίου δημοσιεύθηκε στις στήλες αυτής της εφημερίδας η είδηση ότι ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Λάρισας κατέθεσε πρόταση στη Δημοτική αρχή να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες, ώστε να διασωθούν δύο σημαντικά ιστορικά κτίσματα, τα οποία βρίσκονται σε κεντρικά σημεία της πόλης.

Πρόκειται για το τριώροφο κτίριο, το γνωστό ως Μέγαρο Αλεξάνδρου που βρίσκεται επί της οδού Βενιζέλου, απέναντι από το Αρχαίο Θέατρο και για 74 χρόνια (1930-2004) αποτελούσε την έδρα της εμπορικής επιχείρησης του αείμνηστου Δημητράκη Αλεξάνδρου και την κατοικία του, στη γωνία των οδών Παπακυριαζή και Παύλου Μελά.
Σε λίγες ημέρες (18 Αυγούστου) συμπληρώνεται ένας χρόνος από την εκδημία του τελευταίου. Ας σημειωθεί ότι μετά την συνταξιοδότησή του η ιδιοκτησία του μεγάρου περιήλθε κατόπιν αγοράς σε άλλη επιχείρηση, ενώ η κατοικία του εξακολουθούσε να φιλοξενεί τον ίδιο, έστω και ως μοναδικό κάτοικο, μέχρι τον θάνατό του[1].
Χαρακτηριστική είναι η σύντομη περιγραφή των δύο οικοδομημάτων από τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Λάρισας και ο λόγος που επιβάλλεται να διατηρηθούν: «Η οικία του στην οδό Παπακυριαζή και το κατάστημά του στην οδό Βενιζέλου έχουν αρχιτεκτονική αξία ως προς την εξωτερική τους όψη, την ογκοπλασία τους, τον εσωτερικό διάκοσμο και παράλληλα αποτελούν σήμερα ιστορικά τοπόσημα της πόλης μας. Τμήμα της ιστορίας της ταυτίστηκε με αυτά τα δύο κτίρια, καθώς και με τον ιδιοκτήτη τους». Από τις στήλες της εφημερίδας «Ελευθερία» έχουμε αναφερθεί πολλές φορές τόσο στα εν λόγω κτίρια, όσο και στον τελευταίο ιδιοκτήτη τους, τον Δημητράκη Αλεξάνδρου.
ΤΟ ΜΕΓΑΡΟ
Η οικογένεια Αλεξάνδρου δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά στη Λάρισα από τα τέλη του 19ου αιώνα (1879). Ο παππούς Δημήτριος Αλεξάνδρου με καταγωγή από τον Τύρναβο, ήλθε σε νεαρή ηλικία στη Λάρισα και ενώ ακόμα η πόλη βρισκόταν υπό τουρκική κατοχή, άνοιξε υαλοπωλείο στη γωνία των σημερινών οδών Βενιζέλου και Παπαναστασίου. Όμως το 1906 πέθανε σε νεαρή ηλικία (44 χρονών) και την επιχείρηση ανέλαβε ο γιος του Ιωάννης Αλεξάνδρου που ήταν τότε μόλις 21 ετών. Αυτός κατόρθωσε να αναδείξει οικονομικά την επιχείρηση.
Κάποια στιγμή μετά το 1924 αγόρασε το διπλανό με το κατάστημα οικόπεδο που ήταν ανταλλάξιμο και το 1930 οικοδόμησε σ’ αυτό το μέγαρο που υπάρχει μέχρι σήμερα, με σκοπό το ισόγειο να αποτελέσει τη μόνιμη επαγγελματική του στέγη και οι δύο όροφοι να χρησιμοποιηθούν σαν κατοικία της οικογένειας. Επιπλέον μετέτρεψε την επιχείρηση σε κατάστημα γενικού εμπορίου, όμως οι όροφοι ποτέ δεν κατοικήθηκαν. Προπολεμικά στέγασαν κλειστή ιδιωτική λέσχη (Λαρισαϊκή Λέσχη), όπου έδιναν τα ραντεβού τους οι αστοί της πόλης. Κατά την περίοδο της κατοχής ολόκληρο το κτίριο επιτάχθηκε από τους Γερμανούς. Το ισόγειο μετατράπηκε σε χώρο στάθμευσης των γερμανικών αυτοκινήτων, ενώ οι όροφοι φιλοξένησαν το Διοικητήριο των Γερμανικών στρατευμάτων. Έτσι η επιχείρηση σταμάτησε τη λειτουργία της και η οικογένεια μετακόμισε προσωρινά στην Αθήνα.
Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια ολόκληρο το κτίριο μετατράπηκε σε ξενοδοχείο (του Τσούκαρη). Από το 1948-49 το ισόγειο στέγασε και πάλι την επαγγελματική δραστηριότητα του Ιωάννη Αλεξάνδρου, ενώ οι όροφοι χρησιμοποιήθηκαν σαν κλινική. Αρχικά στεγάστηκε η πρώτη χειρουργική κλινική του Γεωργίου Κατσίγρα, πριν οικοδομήσει την δική του στην πλατεία Ταχυδρομείου. Εν συνεχεία την ενοικίασαν οι αδελφοί Γκαράνη και αργότερα ο Αντώνης Καφετζούλης. Κατόπιν στους ορόφους αυτούς λειτούργησαν και ψυχαγωγικές λέσχες κάθε είδους. Το 1953 ανέλαβε την επιχείρηση ο εγγονός του ιδρυτή και συνονόματός του Δημητράκης Αλεξάνδρου. Το 1980 άλλαξε για τρίτη φορά χρήση και λειτούργησε σαν κατάστημα παιδικών παιχνιδιών, μέχρι το 2004, όταν ο ιδιοκτήτης του, συνταξιοδοτήθηκε και όπως αναφέρθηκε, τα κτίριο άλλαξε ιδιοκτήτη.
Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ
Η κατοικία της οικογένειας Αλεξάνδρου στα πρώτα χρόνια της παρουσίας της στη Λάρισα ήταν στην συνοικία Αρναούτ (Αγίου Αθανασίου), όπου κατοικούσε τότε το αρχοντολόι της Λάρισας, γιατί στο κέντρο της πόλης κατοικούσαν ως επί το πλείστον οικογένειες Οθωμανών. Αργότερα η οικογένεια του Ιωάννη Αλεξάνδρου μετακόμισε σε ενοικιαζόμενο οίκημα ιδιοκτησίας του γαιοκτήμονα Ζάνου, το οποίο βρισκόταν επί της οδού Παύλου Μελά. Το 1922 αγόρασε από τα αδέλφια Αντωνιάδη (υφασματέμπορους με κατάστημα επί της οδού Ερμού, οι οποίοι μετακόμισαν στην Αθήνα), τις δύο κατοικίες τους, τη σημερινή κατοικία επί της οδού Παπακυριαζή, την οποία κληρονόμησε ο Δημητράκης Αλεξάνδρου και την άλλη επί της οδού Αχιλλέως (Παναγούλη), την οποία κληρονόμησε η αδελφή του Φωφώ Αλεξάνδρου-Κουκουτάρα. Η τελευταία κατοικία μετατράπηκε στο ξενοδοχείο «Τέμπη», μεταπολεμικά κατεδαφίστηκε και στη θέση του υπάρχει σήμερα το εγκαταλειμμένο κτίριο της Bodyline. Και τα δύο αυτά κτίσματα ήταν κατασκευές του μηχανικού Δημητρίου Πουλιάδη. Με τον σεισμό του 1941 η κατοικία του Αλεξάνδρου επί της οδού Παπακυριαζή υπέστη ζημιές. Τμήματα του άνω ορόφου κατέρρευσαν και μεταπολεμικά ο άνω όροφος κατασκευάστηκε και πάλι, χωρίς όμως να ακολουθήσει εξωτερικά και τις παλιές αρχιτεκτονικές διακοσμήσεις.
Εκείνο όμως που διακρίνει την κατοικία αυτή είναι το εσωτερικό του, το οποίο διατηρείται αναλλοίωτο, όπως ήταν κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου, όταν φιλικές συγκεντρώσεις και θορυβώδεις βεγγέρες αντηχούσαν στους τοίχους του που ήταν, και είναι ακόμη, καλυμμένοι με έξοχες ταπετσαρίες και οι βιεννέζικοι πολυέλαιοι σκορπούσαν άπλετο το φως τους.
Μετά την ανακοίνωση του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων ανησυχώ και φοβάμαι ότι ακόμη ένα ιστορικό κτίσμα που μας συνέδεε με το παρελθόν θα εξαφανισθεί κάτω από τα αδηφάγα μηχανήματα των σύγχρονων «κατασκευαστών». Προσωπικά πιστεύω ότι αν μπορούσαμε σήμερα να ρωτήσουμε τον μεταστάντα για την τύχη των κτισμάτων του, θα μας έλεγε να διατηρηθούν όπως τα έζησε όλα αυτά τα χρόνια και τα άφησε φεύγοντας για πάντα…
———————————————
[1]. Παρά το προχωρημένο της ηλικίας του και τις προτροπές συγγενών και φίλων, και είχε πολλούς, ήταν απόλυτος στην απόφασή του να μην εγκαταλείψει την οικία του παρά μόνον μετά θάνατον.