[Φάρσαλα] «Μετά από την αναχώρησιν ήδη του τουρκικού στρατού και την εγκαθίδρυσιν των ελληνικών αρχών, οι κάτοικοι ήρχισαν επανερχόμενοι εις τα ερείπιά των. Φρονώ όμως ότι ένεκα των υπό των Τούρκων επισωρευθεισών αφθόνων ακαθαρσιών, εκ των οποίων αναπτύσσονται βεβαίως μολυσματικαί νόσοι και της υπερπλεονάσεως των βρωμερών εντόμων, η υγεία της πόλεως διατρέχει μέγιστον κίνδυνον, αν δεν γείνη το ταχύτερον η δέουσα απολύμανσις. Οι επανερχόμενοι μόνοι ήρχισαν ήδη σωρεύοντες τες ακαθαρσίας ταύτας και θέτοντας πυρ εις τους σωρούς. Και η πόλις φαίνεται μακρόθεν ως πυρπολουμένη» [1].
Στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας «Σκριπ» [2], ο Σπυρίδων Σπυρίδης δημοσιεύει τις συνεντεύξεις που έλαβε από τον ιατρό και πρώην βουλευτή (1887) Δημήτριο Κουτσουμπλή, από τον δήμαρχο Τριαντάφυλλο Οικονομίδη, από τον αστυνομικό διευθυντή Γεώργιο Λειβαδίτη και τον μεγαλοκτηματία Ταξίαρχο Μπουλακισίδη. Όλοι τους αναφέρθηκαν στα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα των Φαρσάλων (υγεία, στέγαση και τροφοδοσία των κατοίκων), καθώς στα απαραίτητα έργα υποδομής (κυρίως υδραυλικά) που οφείλει η κυβέρνηση να αποπερατώσει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η άποψη του δημάρχου Τριαντάφυλλου Οικονομίδη, ο οποίος αναφέρθηκε στους δύο προηγούμενους Οθωμανούς δημάρχους κατά την διάρκεια της κατοχής (Τζαμάλ βέης και Σουλεϊμάν αγάς). Επί δημαρχίας του δεύτερου, όλα τα αρχεία του Δήμου καταστράφηκαν και το κτίριο μετατράπηκε σε πρόσκαιρο στρατιωτικό νοσοκομείο. Επόμενος σταθμός του Σπυρίδωνα Σπυρίδη ήταν οι πόλεις της Καρδίτσας και των Τρικάλων (μαζί με τα περίχωρα), για τις οποίες όμως δεν θα αναφερθούμε στην παρούσα δημοσίευση [3].
[Λάρισα] «Εξερχόμενος ο ξένος επισκέπτης του σιδηροδρομικού σταθμού Λαρίσης [4] και λαμβάνων την προς το κέντρον της πόλεως άγουσαν οδόν [5], καταλαμβάνεται αμέσως από απερίγραπτον στεναχωρίαν. Η ερήμωσις η οποία επικρατεί ακόμη, αι καταστροφαί τας οποίας αντιλαμβάνεταί τις ευθύς αμέσως μόλις εξέλθη των κιγκλίδων του σιδηροδρομικού σταθμού και αντικρύση την πόλιν, κατεστραμμένην ως επί το πλείστον, σε βυθίζουν εις άρρηκτον μεγαγχολίαν. Και όσον περισσότερον προχωρείς προς το κέντρον της πόλεως και βλέπεις ακόμη την αυτήν ερήμωσιν από κατοίκους, ενώ επερίμενες να ίδης πόλιν πολυάνθρωπον, τόσον η μελαγχολία σου αυξάνει. Και ευρίσκεις όασιν, και ευρίσκεις ανθρώπους και αντιλαμβάνεσαι θορυβώδους ζωής, μόνον εις την κεντρικήν πλατείαν των δικαστηρίων [6], όπου είναι συγκεντρωμένα τα περισσότερα καφενεία, ζαχαροπλαστεία και ξενοδοχεία.
Αλλά και πάλιν δεν βλέπεις την Λάρισαν κινουμένην εν όλω αυτής τω οργασμώ. Λείπει εν στοιχείον, το οποίον ημπορεί να δώση την ζωήν εις μίαν πόλιν. Λείπει η γυναίκα. Δεν είνε παράτολμον, εάν είπω ότι καθήμενος εις την Λάρισαν την εποχήν αυτήν επί δεκαπέντε ημέρας, θα λησμονήσης την μορφήν της γυναικός, θα νομίσης ότι το τρυφερόν φύλον εξέλιπε καθ’ ολοκληρίαν εκ του προσώπου της γης. Και ο λόγος της τοιαύτης της γυναικός απουσίας είνε ότι αι οικογένειαι όλαι αι ευρεθείσαι ως πρόσφυγες εν πλήρει θέρει [= μέσα στο καλοκαίρι], εις άλλας πόλεις της Ελλάδος με κλίμα καλλίτερον της Λαρίσης και έχουσαι αι περισσότεραι ολίγες κουτσοδουλειές, ενώ εις την Λάρισαν, εργασία τακτική δεν ήρχισε ακόμη, ούτε φαίνεται ότι θ’ αρχίση προ του Ιουλίου, απεφάσισαν να μείνουν όπου ευρίσκονται και να επανέλθουν εις την πόλιν των μόλις τον τελευταίον αυτόν μήνα.
Έν μόνον επάγγελμα εύρε τροφήν εις την Λάρισαν και τροφήν αφθονωτάτην. Οι δικηγόροι της Λαρίσης. Ημπορεί να είπη κανείς ότι αυτοί μόνοι είνε η ζωή της. Τρέχουν απ’ εδώ, τρέχουν απ’ εκεί, κινούνται αιωνίως πολυάσχολοι και εμφρόντιδες [= ανήσυχοι]. Διότι τόσον πολλαί εργασίαι δικαστικαί ανεφάνησαν τας ημέρας αυτάς, ώστε οι δικασταί με φόβον ατενίζουσιν εις τας σωρείας των προ αυτών δικογραφιών και ζητούσι τώρα ν’ αυξηθή ο αριθμός των» [7].
(συνεχίζεται)
-----------------
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Σκριπ (Αθήνα), φ. 1002 (8 Ιουνίου 1898).
[2]. Σκριπ (Αθήνα), φ. 1003 (9 Ιουνίου 1898).
[3]. Σκριπ (Αθήνα), φ. 1005 (11 Ιουνίου 1898), φ. 1006 (12 Ιουνίου 1898), φ. 1008 (14 Ιουνίου 1898), φ. 1010 (16 Ιουνίου 1898).
[4]. Αναφέρεται στον παλαιό σιδηροδρομικό σταθμό των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων, τμήμα του οποίου διασώζεται ακόμα και σήμερα απέναντι από τον σημερινό σταθμό και κοντινή απόσταση από το Τελωνείο.
[5]. Η σημερινή οδός Φαρσάλων.
[6]. Το 1959 ονομάστηκε πλατεία δημάρχου Μιχαήλ Σάπκα, ονομασία η οποία διατηρείται μέχρι σήμερα. Βλ. Νικόλαος Παπαθεοδώρου, «Η Κεντρική πλατεία της Λάρισας πριν 100 χρόνια», Ελευθερία (Λάρισα), 17 Απριλίου 2022.
[7]. Σκριπ (Αθήνα), φ. 1013 (19 Ιουνίου 1898).
