Το σημερινό μας δημοσίευμα, θέλοντας να βρεθεί στην επικαιρότητα των ημερών, δημοσιεύει φωτογραφία από το κατοχικό Στρατόπεδο Κρατουμένων, συνοδευόμενο από κείμενο στο οποίο τονίζεται η ευεργετική και φιλάνθρωπη δράση του τοπικού τμήματος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.
Το τοπικό τμήμα του Ε. Ε. Σ. ιδρύθηκε το 1922. Πρώτος πρόεδρός του υπήρξε ο ιατρός Αχιλλέας Τζήμας. Το 1925 τον διαδέχθηκε ο απόστρατος στρατηγός Ιωάννης Άρτης. Ενώ μέχρι την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου η δραστηριότητα του περιοριζόταν ουσιαστικά στον αντιτραχωματικό [1] και ανθελονοσιακό αγώνα, κατά τη διάρκεια της κατοχής οι τομείς δράσης του πολλαπλασιάσθηκαν. Η χώρα περνούσε τις μεγάλες εκείνες δοκιμασίες πείνας, καταπίεσης, φυλακίσεων, εκτελέσεων και άλλων δεινών. Το 1942 ο υπερήλικας Άρτης παραιτήθηκε και τον διαδέχθηκε ο παλιός δήμαρχος ιατρός Μιχαήλ Σάπκας, άτομο με αναγνωρισμένη δράση σε πολλούς τομείς. Το Διοικητικό Συμβούλιο αποτελέστηκε από άτομα αναγνωρισμένου κύρους στη Λαρισαϊκή κοινωνία. Αντιπρόεδρος τοποθετήθηκε ο κτηματίας Βασίλειος Αρσενίδης, ταμίας ο διευθυντής του υποκαταστήματος της Αγροτικής Τράπεζας Αριστείδης Χαριτόπουλος, Γεν. Γραμματέας ο δικηγόρος Τηλέμαχος Σηλυβρίδης και μέλη ορίστηκαν ο χειρουργός Βασίλειος Παπαδημητρίου, ο κτηματίας Χαρίλαος Ιατρίδης και ο βιομήχανος Φώτης Παππάς.
Με τη βοήθεια του Αριστ. Χαριτόπουλου δύο υπάλληλοι του, ο Κίμων Σάπκας, ανεψιός του προέδρου Μιχ. Σάπκα και ο Πολύζος Παπαπολύζος, αποσπάσθηκαν από το υποκατάστημα της Αγροτικής Τράπεζας της Λάρισας και εντάχθηκαν στα γραφεία του Ε.Ε.Σ.
Συγχρόνως δραστηριοποιήθηκε η ομάδα εθελοντριών αδελφών της πόλης, εκπαιδευμένη κατάλληλα από στρατιωτικούς και ιδιώτες ιατρούς. Ήταν κυρίες και δεσποινίδες της Λάρισας, οι οποίες είχαν αποκτήσει το δίπλωμα της αδελφής νοσοκόμου και είχαν προσφέρει ανεκτίμητες υπηρεσίες κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου.
Καλά οργανωμένο πλέον το τοπικό τμήμα του Ε.Ε.Σ. πρόσφερε πολλές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια της κατοχής σε ανήμπορους και άπορα άτομα και βοήθησε στην καλύτερη διαβίωση των κρατουμένων αντιστασιακών. Επιπλέον η δυναμική παρέμβαση του προεδρείου του στις κατοχικές αρχές έσωσε αρκετούς απ’ αυτούς από το εκτελεστικό απόσπασμα.
Απ’ όλες όμως τις δραστηριότητες σπουδαιότερη στάθηκε η ανακούφιση των κρατουμένων στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης. Η δημιουργία του στρατοπέδου αυτού ήταν απόφαση της ιταλικής κατοχικής δύναμης όταν έφθασε στη Λάρισα τον Ιούνιο του 1941. Το στρατόπεδο στεγάστηκε στις εγκαταστάσεις του αντιαεροπορικού πυροβολικού, οι οποίες βρίσκονταν μέσα στην περιοχή του αεροδρομίου. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του υπολογίζεται ότι 30.000 κρατούμενοι πέρασαν από τα αφιλόξενα κτίσματά του. Υπήρχαν περιπτώσεις όπου ο αριθμός των κρατουμένων ξεπερνούσε τα 1.500 άτομα και είχε γίνει το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης σε όλη την Ελλάδα. Στην αρχή άρχισαν να μεταφέρονται σ’ αυτό αιχμάλωτοι, πολιτικοί κρατούμενοι, κατάδικοι, υπόδικοι, εξόριστοι, όμηροι, αριστεροί, αντάρτες και ύποπτοι. Στην ακαταστασία η οποία επικρατούσε κατά τη λειτουργία του ήλθε αρωγός ο Ε.Ε.Σ. Λαρίσης. Η πληθώρα των υποθέσεών του επέβαλλε σ’ αυτή τη φάση τη δημιουργία νέων υπηρεσιών, οι οποίες περιλάμβαναν τα τμήματα καταθέσεων, παραλαβής δεμάτων, πληροφοριών, αλληλογραφίας και αποθήκης. Η μεγάλη ομάδα των άρτια εκπαιδευμένων αδελφών νοσοκόμων και η πληθώρα των εθελοντών διενεργούσαν εράνους, οργάνωναν φιλανθρωπικές συγκεντρώσεις και κέντριζαν τα φιλάνθρωπα αισθήματα εύπορων οικογενειών της πόλης. Με τη δράση τους αυτή ανακούφιζαν τους κρατουμένους στο στρατόπεδο.
Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε και στην υγειονομική περίθαλψη των κρατουμένων του στρατοπέδου. Ο πρόεδρος Μιχαήλ Σάπκας πήρε την άδεια να δημιουργήσει πρόχειρο νοσοκομείο όπου θα νοσηλεύονταν αποκλειστικά οι ασθενείς κρατούμενοι. Το Νοσοκομείο, στεγάστηκε στις αίθουσες του 7ου Δημοτικού Σχολείου, στη συνοικία του Αγίου Αθανασίου. Η λειτουργία του άρχισε τον Ιανουαρίου του 1943. Την ιατρική περίθαλψη είχε αναλάβει ο ιατρός του Δήμου, βοηθούμενος από νοσηλευτικό προσωπικό αποσπασμένο από το Δημοτικό Νοσοκομείο. Το νοσοκομείο αυτό λειτούργησε μόλις 9 μήνες, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου του 1943 όταν έληξε η ιταλική κατοχή. Συγχρόνως δημιουργήθηκε μέσα στο στρατόπεδο αναρρωτήριο κρατουμένων, του οποίου το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό αποτελούνταν κυρίως από τους κρατούμενους.
Η δράση των μελών του Ε.Ε.Σ. επεκτεινόταν και σε άλλους τομείς. Εξυπηρετούσαν τους κρατούμενους σε προσωπικά τους ζητήματα, προμήθευαν καυσόξυλα, ίδρυσαν αρτοποιείο για την παρασκευή ψωμιού, κουρείο, δανειστική βιβλιοθήκη και πολλά άλλα, για την όσο το δυνατόν ανετότερη διαβίωσή τους.
Όταν τον Σεπτέμβριο του 1943, έγινε η συνθηκολόγηση της Ιταλίας με τους συμμάχους, το στρατόπεδο κρατουμένων έκλεισε, προσωρινά όμως, γιατί μετά από μερικούς μήνες δημιουργήθηκε νέο στρατόπεδο, αυτήν τη φορά από τους Γερμανούς, η συμπεριφορά των οποίων αποδείχθηκε πολύ σκληρότερη. Αθρόες συλλήψεις αντιφρονούντων, κατέληγαν σε εγκλεισμό στο στρατόπεδο κρατουμένων και έπειτα από συνοπτικές διαδικασίες πολλοί οδηγούνταν στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Στις 23 Οκτωβρίου 1944 ήλθε η ώρα που οι Γερμανοί εγκατέλειψαν τη Λάρισα. Οι μεγάλες ποσότητες εφοδίων που είχαν συγκεντρώσει σε δώδεκα αποθήκες της πόλης, έπειτα από σύντομες διαβουλεύσεις των Γερμανών με τον πρόεδρο Μιχαήλ Σάπκα, παραδόθηκαν στο τοπικό τμήμα του Ε.Ε.Σ. για να διατεθούν στους άπορους της πόλης. Ένα μεγάλο μέρος των εφοδίων των Γερμανών περιήλθε και στην κατοχή του ΕΛΑΣ, ο οποίος απελευθέρωσε τη Λάρισα μέσα σε αποθέωση [2].
[1]. Το τράχωμα είναι λοίμωξη της εσωτερικής επιφάνειας των βλεφάρων, η οποία εάν δεν αντιμετωπισθεί μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε τύφλωση.
[2]. (Σάπκας Μιχαήλ), Πεπραγμένα του εν Λαρίση Τμήματος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού από της ιδρύσεώς του κατά το 1922, μέχρι της 30ης Ιουνίου 1955, εν Λαρίση, 30 Ιουνίου 1955.
