Εκείνο μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι η κατοικία τους βρισκόταν στον κεντρικό τομέα της πόλης. Την τοποθεσία μάς την περιγράφει ο παλιός δήμαρχος Μιχαήλ Σάπκας στις ανέκδοτες "Αναμνήσεις" του, στο κεφάλαιο " Αναμνήσεις από την ανέγερσιν της Δημοτικής Αγοράς"[1]. Οι αδελφοί Παπακωνσταντίνου κάποια στιγμή μετέφεραν τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες στη Θεσσαλονίκη[2].
Το ενδιαφέρον στη φωτογραφία αυτή είναι ότι εκτός από την απεικόνιση του κεντρικού κτιρίου, στα σκαλοπάτια της κύριας εισόδου του είναι παρατεταγμένοι για φωτογράφιση μαθητές και καθηγητές της Γεωργικής Σχολής, όταν αυτό κατά τα αρχικά χρόνια της λειτουργίας της Σχολής χρησιμοποιούνταν ως Διδακτήριο και Οικοτροφείο. Η κάρτα αυτή προέρχεται από τη συλλογή του Αντώνη Γαλερίδη και εκτέθηκε μαζί με άλλες από το αρχείο του συγκεκριμένου συλλέκτη φέτος και για πολλούς μήνες στο αίθριο της Δημοτικής Πινακοθήκης Γ. Ι. Κατσίγρα. Από τις λίγες κάρτες των αδελφών Παπακωνσταντίνου που διασώθηκαν μέχρι σήμερα γίνεται αντιληπτό ότι τεχνικά υστερούν και στη φωτογράφιση και στην εκτύπωση και στην ποιότητα του χαρτιού. Δεν παύουν όμως να μας προσφέρουν πληροφορίες από διάφορα κτίσματα της Λάρισας, από μια εποχή που δεν έχουμε πολλές απεικονίσεις. Απ' όσο γνωρίζω οι αδελφοί Παπακωνσταντίνου θα πρέπει να είναι οι πρώτοι Λαρισαίοι εκδότες επιστολικών δελταρίων. Ο Γεώργιος Βελώνης με τις 25 θαυμάσιες χρωμολιθόγραφες κάρτες του ακολούθησε τη δεκαετία του 1920-1930.
Η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή βρίσκεται στα δυτικά της Λάρισας σε μια τεράστια έκταση 40 περίπου στρεμμάτων. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις της Σχολής βρίσκονται σε έναν περιφραγμένο χώρο, μέσα στον οποίο περιλαμβάνεται ένα συγκρότημα 43 συνολικά κτιρίων, τα οποία έχουν κατασκευασθεί σε διάφορες χρονικές περιόδους. Το κεντρικό κτίσμα που απεικονίζεται στη φωτογραφία είναι το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο από τα επιβλητικά οικοδομήματα που συναντάμε στον χώρο της Αβερωφείου Γεωργικής Σχολής και χαρακτηρίζεται από το μεγάλο ρολόι στο κέντρο του ψηλότερου σημείου της πρόσοψης. Τα περισσότερα κτίσματα, ιδιαίτερα αυτά τα οποία βρίσκονται μπροστά, αμέσως μετά την κεντρική είσοδο του επισκέπτη στον χώρο της, αρχιτεκτονικά είναι δομημένα με νεοκλασικά χαρακτηριστικά, έναν ρυθμό ο οποίος ήταν πολύ διαδεδομένος κατά την περίοδο της κατασκευής τους.
Η ιστορία της Σχολής αρχίζει το 1901, μετά τη απόφαση της Πολιτείας να αξιοποιήσει τη σπουδαία χρηματική δωρεά του Γεωργίου Αβέρωφ προς το ελληνικό Δημόσιο, με σκοπό τη σύσταση γεωργικού σχολείου. Η επιλογή της Λάρισας ως τόπου λειτουργίας της Σχολής ήταν επιθυμία του δωρητή, αλλά σημαντικό ρόλο έπαιξε και η γεωγραφική της θέση στο κέντρο της τεράστιας θεσσαλικής πεδιάδας. Η Σχολή είχε ως σκοπό να μορφώσει και να καταρτίσει γεωπόνους και από την άποψη αυτή θεωρείται ότι υπήρξε το πρώτο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της χώρας. Ως καταλληλότερος χώρος εγκατάστασης επελέγη μια περιοχή του κτήματος «Ακ-Σεράι», η οποία προερχόταν από τα κτήματα του Στεφάνοβικ, τα οποία είχαν περιέλθει στο ελληνικό Δημόσιο με πολύ χαμηλό τίμημα. Το 1903 η περιοχή παραχωρήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών και τον Ιούνιο του 1908 άρχισαν οι εργασίες κατασκευής των κτιρίων, τα βασικότερα των οποίων παραδόθηκαν τον Αύγουστο του 1911. Για την κατασκευή των κτιριακών εγκαταστάσεων χρησιμοποιήθηκαν τα καλύτερα υλικά, αφού το γενναίο κληροδότημα του Γεωργίου Αβέρωφ επέτρεπε κάτι τέτοιο. Τρεις μήνες αργότερα λειτούργησε επίσημα η Σχολή[3].
Κατά τη μακρά διάρκεια της λειτουργίας της η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή άλλαξε πολλές φορές χρήση, επίπεδο εκπαίδευσης και μερικές φορές υπέστη ολιγόχρονη διακοπή της λειτουργίας της. Τη μεγαλύτερη άνθιση γνώρισε το 1918, όταν η Σχολή είχε μετατραπεί σε Μέση Γεωργική Σχολή και τη διεύθυνσή της είχε αναλάβει ο Φιλοποίμην Τζουλιάδης[4], ο οποίος με την παρουσία του σφράγισε ολόκληρη την περίοδο λειτουργίας της Σχολής, που κράτησε 26 ολόκληρα χρόνια. Στην περίοδο αυτή αναφέρεται και το μυθιστόρημα «Ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν» του Μ. Καραγάτση, γνωστό έργο στους Λαρισαίους, γιατί η πλοκή του περιστρέφεται γύρω από τη ζωή και τα έργα του Βασίλι Βασίλιεβιτς Νταβίντοφ, ταγματάρχη της τσαρικής φρουράς, ο οποίος έφθασε σαν εμιγκρές[5] στη Λάρισα και προσελήφθη ως ζωοτέχνης κτηνίατρος στην Αβερώφειο Γεωργική Σχολή, μια και είχε κάνει ανώτερες σπουδές στη Γερμανία.
Το 1993 με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού όλο το κτιριακό συγκρότημα της Αβερωφείου Σχολής χαρακτηρίσθηκε ως ιστορικά διατηρητέο μνημείο και θεωρήθηκε ότι «πρόκειται για ένα πολύ αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα συγκροτήματος κτιρίων με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, με ιδιαίτερα μορφολογικά, αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και εκλεκτικιστικά στοιχεία που εκφράζουν την αρχιτεκτονική της εποχής του».
-------------------------------------------------------------
[1]. "Το οικοδομικόν τετράγωνον το οποίον αφορίζεται υπό των εξής οδών, ανατολικώς υπό της οδού Ασκληπιού, μεσημβρινώς υπό της οδού Κούμα, δυτικώς υπό της οδού Φαρσάλων (σημερινή Ρούσβελτ) και βορείως υπό της παρόδου Κ. Παπασταύρου, εμβαδού περί τα 3.400 τ.μ. εκαλύπτετο υπό πεπαλαιωμένων οικοδομών, μαγαζείων τινων ηρειπωμένων, ελευθέρων ασκεπών χώρων και την οικίαν των αδελφών Δ. Παπακωνσταντίνου. Πλην της οικίας ταύτης, όλα τα άλλα κτίσματα ήσαν οθωμανικά ανταλλάξιμα ακίνητα άνευ μεγάλης αξίας. Μόνον η οικία των αδελφών Δ. Παπακωνσταντίνου, ενοικιασμένη ως εισαγγελία Πρωτοδικών...". Η περιγραφή αυτή αφορά τη χρονική περίοδο γύρω στα 1930, όταν ο αναμορφωτής αυτός δήμαρχος της Λάρισας είχε πάρει την απόφαση να οικοδομήσει το κτίριο της Δημοτικής Αγοράς.
[2]. Στο "Πανθεσσαλικό Λεύκωμα" του Λαρισαίου στην καταγωγή δημοσιογράφου και συγγραφέα Βινικίου, το οποίο κυκλοφόρησε στον Βόλο το 1928, υπάρχει ολοσέλιδη διαφήμιση του καταστήματος των αδελφών Δ. Παπακωνσταντίνου στη Θεσσαλονίκη. Αυτό σημαίνει ότι οι ανωτέρω είχαν μετακομίσει στη Θεσσαλονίκη πριν από το 1928.
[3]. Λεπτομερή περιγραφή της ιστορίας της Σχολής και εν γένει της γεωργικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα μπορεί κανείς να βρει στη διδακτορική διατριβή της φιλολόγου-ιστορικού Ιουλίας Κανδήλα, με τίτλο: Η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή Λάρισας. Συμβολή στην ιστορία της γεωργικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, Λάρισα (2001) σελ. 473.
[4]. Ο Φιλοποίμην Τζουλιάδης νυμφεύθηκε την πρώτη κόρη του Γεωργίου Ροδόπουλου, Ροδόπη. Είναι η «κυρία διευθυντού» στο μυθιστόρημα «Συνταγματάρχης Λιάπκιν» του αδελφού της Μ. Καραγάτση (επισήμως Δημήτριος Ροδόπουλος).
[5]. Εμιγκρές θεωρείται το άτομο το οποίο εκπατρίζεται με τη θέλησή του καταφεύγοντας σε μια ξένη χώρα,
για να αποφύγει διωγμούς ή διάφορες ανώμαλες πολιτικές καταστάσεις που επικρατούν στην πατρίδα του.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
