Η φωτογραφία της παρελθούσης Κυριακής, η οποία απεικόνιζε τα ψαράδικα της Δημοτικής Αγοράς, δεν ανήκει στο αρχείο του Κ. Βρεττόπουλου ως εκ παραδρομής αναφέρθηκε, αλλά είναι του Τάκη Τλούπα.
Στην οδό Κύπρου, απέναντι από τη βορειοανατολική γωνία της Κεντρικής πλατείας στεγαζόταν εδώ και πολλά χρόνια το φαρμακείο του Κωνσταντίνου Αστεριάδη, το πιο παλιό φαρμακείο της Λάρισας, που σήμερα δεν υπάρχει πια. Η οικογένεια Αστεριάδη καταγόταν από το Σούλι και το 1860 περίπου εγκαταστάθηκε στα Αμπελάκια. Πολύ σύντομα ο Αναστάσιος Αστεριάδης, μετακόμισε στη Λάρισα και άνοιξε δρογοπωλείο, όπου πωλούσε κυρίως βότανα και άλλα φαρμακευτικά αντικείμενα[1]. Τον διαδέχθηκε στο κατάστημα ο ανεψιός του Κωνσταντίνος Αστεριάδης [1856-1908], εμπειρικός φαρμακοποιός, ο οποίος μετά την αποχώρηση των Τούρκων το 1898 μετέφερε το φαρμακείο στην Κεντρική πλατεία, θέση όπου διατηρήθηκε για πάνω από 150 χρόνια. Είναι αυτός ο οποίος διασκεύασε το εσωτερικό του, μιμούμενος μεγάλα φαρμακεία των Αθηνών και κατασκεύασε τα περίφημα ράφια και τις προθήκες, τα οποία ευτυχώς διασώθηκαν μέχρι σήμερα. Τον διαδέχθηκε ο πρωτότοκος γιος του Αγαμέμνων Αστεριάδης (1895-1953) και εν συνεχεία ανέλαβε να συνεχίσει τη λειτουργία του ο φαρμακοποιός της Λάρισας Νικόλαος Βλαχοστέργιος, ο οποίος το διατήρησε μέχρι την κατεδάφισή του.
Η σημερινή φωτογραφία παρουσιάζει το εσωτερικό του φαρμακείου Αστεριάδη όπως ήταν εν λειτουργία μέχρι τη δεκαετία του 1990. Εντυπωσιάζει η μεγάλη και ψηλή προθήκη με τα ράφια, έργο σπουδαίας αισθητικής, το οποίο θαύμαζαν οι πελάτες του. Παλαιότερα μεταξύ των Λαρισαίων επικρατούσε η άποψη ότι είχε δοθεί ειδική παραγγελία από τον Κωνσταντίνο Αστεριάδη και κατασκευάσθηκαν οι βιτρίνες και τα ράφια στη Βιέννη στις αρχές του 20ού αιώνα. Ψηλά πάνω από τα ράφια διακρίνονται τρία πορτραίτα. Το πρώτο από αριστερά είναι του Αναστασίου Αστεριάδη, του γενάρχη τη οικογένειας. Είναι έργο του ζωγράφου-αγιογράφου Νικολάου Αργυροπούλου από τη Νίκαια[2]. Το μεσαίο πορτραίτο είναι του Αγαμέμνονα Αστεριάδη και το δεξιό του Αχιλλέα Αστεριάδη, έργα του Αγήνορα Αστεριάδη. Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινίσουμε ότι ο Αναστάσιος Αστεριάδης είχε την ατυχία να μην αποκτήσει απογόνους και βοήθησε τα ανίψια του να προκόψουν. Ο Κωνσταντίνος ανέλαβε το φαρμακείο και ο Αχιλλέας[3] σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα και μετεκπαιδεύτηκε στο εξωτερικό.
Η φαρμακευτική επιστήμη ήταν πολύ διαφορετική την περίοδο που ο Κωνσταντίνος Αστεριάδης δούλευε το φαρμακείο του στο κέντρο της Λάρισας. Σαν φάρμακα χρησιμοποιούσαν την πλούσια σε βότανα χλωρίδα της θεσσαλικής γης. Πραγματικά η ελληνική ύπαιθρος και ιδιαιτέρως η θεσσαλική, από τους μυθολογικούς ακόμα χρόνους, προσέφερε εν αφθονία φυτά με θεραπευτικές ιδιότητες, με τα οποία με την κατάλληλη επεξεργασία στα εργαστήρια, τα οποία βρίσκονταν στα ενδότερα των φαρμακείων, οι εμπειρικοί φαρμακοποιοί παρασκεύαζαν τα φάρμακα. Μάλιστα στην πόρτα που οδηγούσε στο ιδιαίτερο και άβατο αυτό τμήμα των φαρμακείων υπήρχε επιγραφή γραμμένη στα λατινικά που έλεγε Laboratorium (Εργαστήριον). Στο απόρρητο αυτό περιβάλλον παρασκευάζονταν οι αλοιφές (οι περίφημες πομάδες), τα αφεψήματα (οι πρόδρομοι των σημερινών σιροπιών), τα σκονάκια (φάρμακα σε σκόνη που τα τοποθετούσαν σε αυτοσχέδιους μικρούς χάρτινους φακέλους), καταπότια και άλλες συσκευασίες, ανάλογα με την έμπνευση, τη γνώση και την εμπειρία των κατασκευαστών. Όλα αυτά ζυγίζονταν σε μεγάλης ακριβείας ζυγαριές, απαραίτητο εξάρτημα κάθε «ντρογγερίας» και συσκευάζονταν σύμφωνα με τις δοσολογίες και τον τρόπο που συνιστούσε ο ιατρός ή καμιά φορά και η γνώση του εμπειρικού φαρμακοποιού, του φαρμακοτρίφτη, όπως ήθελαν να τον φωνάζουν υποτιμητικά οι σπουδαγμένοι φαρμακοποιοί.
Ο Κωνσταντίνος Αστεριάδης νυμφεύθηκε την Αικατερίνη Δρίτσα (1866-1931), κόρη αρχοντικής οικογένειας της Ύδρας, με την οποία απέκτησε έξι τέκνα, όλα αγόρια. Σαν λάτρης της ελληνικής αρχαιότητας που ήταν, έδωσε σε όλα τα παιδιά του αρχαία ονόματα.
Ο πρωτότοκος γιος του Αγαμέμνων [1895-1953] σπούδασε φαρμακευτική και κληρονόμησε το φαρμακείο μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1908.
Ο δεύτερος γιος του ήταν ο Αγησίλαος (1897-1959).
Ο τρίτος κατά σειράν ήταν ο Αγήνωρ [1898-1977], ο γνωστός μας ζωγράφος, ο οποίος γεννήθηκε στη Λάρισα στις 24 Αυγούστου 1898.
Τα άλλα τέκνα του Κωνσταντίνου Αστεριάδη ήταν ο Αναξαγόρας (1900-1902), ο οποίος έζησε μόλις δύο χρόνια, ο Βύρων (1901-1932) και ο Πυγμαλίων (1905-1981).
Από την περίοδο της τουρκοκρατίας ακόμα το σπίτι της οικογένειας Αστεριάδη, στο οποίο γεννήθηκαν όλα τα παιδιά της οικογένειας, βρισκόταν στη συνοικία του Αγίου Νικολάου, στη διασταύρωση των σημερινών οδών Γρηγορίου Ε΄ και Ρούσβελτ. Ο Αγήνωρ διέσωσε σε έναν ωραίο πίνακα το σπίτι τους με τον τίτλο «Το Αστεριαδέικο».
Όπως αναφέρθηκε, στη δεκαετία του 1990 το φαρμακείο κατεδαφίσθηκε και στη θέση του υψώθηκε μια πολυώροφη και απρόσωπη πολυκατοικία. Όμως από το παλαιό φαρμακείο του Βλαχοστέργιου-Αστεριάδη ο αείμνηστος Γιώργος Γουργιώτης είχε την πρόνοια να διασώσει ολόκληρο το περιεχόμενό του, με τα ράφια, τις εμαγιέ ταμπελίτσες στα συρτάρια και τα ντουλάπια, τη ζυγαριά, την αριθμομηχανή και τα διάφορα πολύτιμα σκεύη του, την εξωτερική επιγραφή Φαρμακείον Αγαμ. Αστεριάδου και τα τρία πορτραίτα που διακρίνονται στη φωτογραφία. Όλα αυτά, έπειτα από επιστημονική συντήρηση, είναι σήμερα εκτεθειμένα με τάξη και επιμέλεια στο νέο κτίριο του Λαογραφικού και Ιστορικού Μουσείου Λάρισας και τα απολαμβάνουν καθημερινά οι επισκέπτες του.
-------------------------------------------
[1]. Το δρογοπωλείο προέρχεται από τη λέξη δρόγη, η οποία σημαίνει φυτό με φαρμακευτικές ιδιότητες (βότανο). Θα μπορούσαμε το δρογοπωλείο να το ονομάσουμε και βοτανοπωλείο.
[2]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Νικόλαος Αργυρόπουλος-Αγγελική Σκόδρα, ένα άγνωστο ζευγάρι, εφ. Larissanet, Λάρισα, φύλλο της 15ης Ιουλίου 2016.
[3]. Ο Αχιλλέας Αστεριάδης διετέλεσε και δήμαρχος Λαρίσης για πολλά χρόνια (1891-1895 και 1903-1912). Αχιλλεύς (1855-1920). Γεννήθηκε στη Λάρισα, σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών και ειδικεύτηκε στη χειρουργική στη Γαλλία. Πήρε μέρος στις επαναστατικές κινήσεις της Θεσσαλίας του 1878 και το 1891 εκλέχθηκε δήμαρχος Λαρίσης για πρώτη φορά. Ακολούθησαν άλλες δύο εκλογικές νίκες στις δημοτικές εκλογές του 1903 και 1907. Το 1912 και πριν ακόμα λήξει η θητεία του, έπειτα από δικαστική διαμάχη με τον Όμιλο Ανεμογιάννη από την Κέρκυρα για τον ηλεκτροφωτισμό της Λάρισας, εξέπεσε του δημαρχιακού αξιώματος επειδή οι ανακρίσεις έφεραν στο φως «πράξεις δωροδοκίας και δωροληψίας» μεταξύ των δύο πλευρών. Αχιλλέας και Κωνσταντίνος Αστεριάδης ήταν πρωτεξάδελφοι.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
