Δεν έχουμε ιστορικές πηγές που να μας ενημερώνουν από πότε η Λάρισα διέθετε μηχανισμούς αναγγελίας της ώρας στους κατοίκους της. Η πρώτη αναφορά για την ύπαρξη ρολογιού στη Λάρισα εντοπίζεται το 1688, στο οδοιπορικό του Οθωμανού περιηγητή Evliya Celebi[2]. Μέχρι το 1992, όταν για να διευκολυνθεί η αποκάλυψη του Αρχαίου Θεάτρου έπρεπε να κατεδαφισθεί το τελευταίο της ρολόι, στη Λάρισα για περισσότερο από 300 χρόνια προείχε στο ψηλότερο σημείο του λόφου ψηλόλιγνος πύργος, στην κορυφή του οποίου ήταν ενσωματωμένος μικρός πυργίσκος με τις εγκαταστάσεις του ρολογιού.
Την 1η Μαρτίου 1941 ο καταστροφικός σεισμός που έπληξε ανεπανόρθωτα τη Λάρισα τραυμάτισε και το υφιστάμενο από το 1924 ρολόι, το οποίο ήταν το πρώτο για τη Λάρισα με ωροδείκτες. Το γεγονός αυτό στάθηκε η αφορμή να μείνει η πόλη επί μία δεκαετία και πλέον χωρίς ρολόι. Καθώς μεσολάβησαν η Κατοχή, οι βομβαρδισμοί, η πείνα και ο Εμφύλιος, σκέψη για την ανέγερση νέου δεν ήταν δυνατόν να τεθεί από τους κατοίκους της. Με την ανάληψη της δημαρχίας από τον Δημήτριο Καραθάνο[3] (1951-1954) σύντομα τέθηκε από τον τοπικό Τύπο και τους πολίτες της Λάρισας το ζήτημα ανέγερσης νέου ρολογιού. Κατά τη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 5ης Νοεμβρίου 1951 ο δήμαρχος εισηγήθηκε, μεταξύ άλλων θεμάτων, και το ζήτημα της «…κατασκευής Ωρολογίου της πόλεως, το οποίον είχε κρημνισθεί από τον σεισμόν». Το Δημοτικό Συμβούλιο παμψηφεί αποδέχθηκε την εισήγησή του και αμέσως άρχισαν οι σχετικές διαδικασίες. Η μελέτη του ανατέθηκε στον πολιτικό μηχανικό Νικόλαο Βασ. Μίχο και το 1952, δίπλα από τα θεμέλια του πύργου του παλιού κατεδαφισμένου ρολογιού, άρχισε να υψώνεται ένα νέο ψηλό, λευκό και κομψό κτίσμα. Κατασκευαστικά είχε τετράγωνη βάση. Κάθε πλευρά είχε μήκος περίπου τρία μέτρα, ενώ το ύψος του έφθανε τα 18,5 μέτρα και ήταν από οπλισμένο σκυρόδεμα (μπετόν). Ήταν στηριγμένο πάνω σε μια πλατιά βάση με αναβαθμούς. Οι παλαιότεροι το θυμούνται να δεσπόζει πάνω στον λόφο, πριν ακόμη η πόλη αποκτήσει τα πολυώροφα κτίσματά της. Ήταν ένα από τα αξιοθέατα της πόλης. Πολλοί επισκέπτες, ντόπιοι και ξένοι, ανέβαιναν για να θαυμάσουν από εκεί ψηλά τη θέα της Λάρισας, να τη φωτογραφίσουν και να φωτογραφηθούν. Σαν παιδιά, θυμάμαι, ανεβαίναμε και παίζαμε στα σκαλιά της βάσης του και ακούγαμε τους δυνατούς χτύπους του να δονούν το έδαφος του λόφου. Στις καθημερινές συζητήσεις μεταξύ των κατοίκων είχε πάρει την ονομασία «Καραθάνος», από τον δήμαρχο ο οποίος εμπνεύσθηκε την κατασκευή του και μ' αυτή την επωνυμία είχε εντυπωθεί το ρολόι στη σκέψη και στη συνείδηση κάθε Λαρισαίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την ημέρα της κηδείας του δημάρχου Καραθάνου (18 Μαρτίου 1954), στο αλεξικέραυνο που βρισκόταν καθηλωμένο στη κορυφή του είχε αναρτηθεί μεσίστια η ελληνική σημαία για να τιμηθεί η μνήμη του εμπνευστή του.
Η διάρκεια ζωής του ρολογιού αυτού ήταν σχετικά σύντομη, σαράντα χρόνια. Παρά την αντισεισμική κατασκευή του, τον Σεπτέμβριο του 1992 κατεδαφίσθηκε αναγκαστικά για ευγενή σκοπό. Είχε ξεκινήσει η διαδικασία αποκάλυψης του Αρχαίου Θεάτρου και η παρουσία του στην περιοχή του επιθεάτρου προδιέγραψε τη σύντομη ζωή του. Από τότε έγιναν κάποιες προσπάθειες για την ανέγερση νέου σε άλλο χώρο στον λόφο, μάλιστα διενεργήθηκε και τοπικός διαγωνισμός σχεδίου, αλλά οι προσπάθειες αυτές δεν είχαν ευτυχή κατάληξη και δεν προχώρησαν. Το ρολόι, το σύμβολο αυτό της Λάρισας για εκατονταετίες, σίγησε… Φαίνεται πως η σύγχρονη τεχνολογία, που άλωσε τη ζωή των σημερινών ανθρώπων, προφανώς θεώρησε περιττή ή μη αναγκαία την κατασκευή του.
Στη φωτογραφία απεικονίζεται το μεταπολεμικό ρολόι της Λάρισας κατά το τελευταίο στάδιο της κατασκευής του. Παρατηρούμε ότι οι σκαλωσιές έφθασαν στη βάση του και ολοκληρώνουν το επίχρισμα των τοίχων του, ενώ το βάθρο με τα περιμετρικά σκαλοπάτια δεν άρχισε ακόμα να κατασκευάζεται. Τα τέσσερα ρολόγια του, ένα σε κάθε πλευρά, βρίσκονται στο ψηλότερο σημείο του κτίσματος, οι αριθμοί είναι με λατινικούς αριθμούς, σε κάθε πλευρά εξέχουν προβολείς για να το φωτίζουν τα βράδια και στην κορυφή του είχε στηθεί αλεξικέραυνο. Ο φωτογράφος δεν αναγράφεται στη φωτογραφία, η δε χρονολογία λήψης της, από το ιστορικό κατασκευής, όπως περιγράφηκε, υπολογίζεται στα 1952.
-------------------------------------------
[1]. Τα πρώτα ρολόγια βρίσκονταν σε ψηλούς ξύλινους πύργους και ανήγγειλλαν την ώρα με καμπάνες, ο ήχος των οποίων ακουγόταν σε πολύ μακρινές αποστάσεις.
[2]. Παλιούγκας Θεόδωρος, Η Θεσσαλία στο οδοιπορικό του περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή (1668), Λάρισα (2001) σελ. 42. Τη χρονική αυτή περίοδο (1668-1669) βρισκόταν στη Λάρισα ο Σουλτάνος Μωάμεθ Δ΄.
[3]. Ο Δημήτριος Καραθάνος γεννήθηκε το 1899 στην Καρδίτσα, αλλά σε νεαρή ηλικία μετακόμισε στη Λάρισα οικογενειακώς. Ο πατέρας του ήταν φαρμακοποιός και ο ίδιος ακολούθησε τα επαγγελματικά βήματά του, διατηρώντας φαρμακείο στην πόλη μας. Συγχρόνως όμως αναμείχθηκε ενεργά στην κοινωνική και αθλητική ζωή της Λάρισας, αλλά και σε κάθε φιλοπρόοδη κίνηση της πόλης. Στις δημοτικές εκλογές του 1951 πλειοψήφησε ο συνδυασμός του και εξελέγη δήμαρχος. Την 1η Φεβρουαρίου 1954 υπέστη το πρώτο καρδιακό έμφραγμα. Ακολούθησαν αλλεπάλληλα, η καρδιά του δεν μπόρεσε να αντέξει και στις 17 Μαρτίου 1954 πέθανε σε ηλικία 55 ετών, μετά από τρία χρόνια θητείας του ως δήμαρχος.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
