Κατά την αναζήτηση όμως στοιχείων από παλιούς Λαρισαίους, όλοι τους κάτι είχαν να πουν γι' αυτήν, χωρίς όμως ολοκληρωμένη άποψη και για περισσότερες πληροφορίες με παρέπεμπαν στον γνωστό συμπολίτη μας Βαγγέλη Βοζαλή. Και απεδείχθη ότι είχαν δίκαιο. Μ' αυτόν οδηγό η στήλη σκοπεύει να σας ξεναγήσει σήμερα και την επόμενη Τετάρτη στην περίφημη "Στοά Κουτσίνα" όπως ήταν κατά την μεταπολεμική περίοδο. Πρώτα όμως θα πρέπει να προσδιορίσουμε την ακριβή θέση της και να γνωρίσουμε την ιστορική της διαδρομή. Βρισκόταν στο κέντρο της Λάρισας, μεταξύ των οδών Πανός και Ερμού, τις οποίες συνέδεε[1].
Πολύ πριν κατασκευασθεί η "Στοά Κουτσίνα" στον χώρο αυτό υπήρχε ένα μεγάλο πανδοχείο, το οποίο ήταν γνωστό σαν "Το χάνι του Χρυσοχόου", ο οποίος καταγόταν από το Λιβάδι Ελασσόνας. Η είσοδός του ήταν από την οδό Μακεδονίας (Βενιζέλου σήμερα). Το πανδοχείο διέθετε μια τεράστια αυλή στην οποία βρισκόταν διάφορα κτίσματα. Από την πλευρά της οδού Πανός υπήρχε μια άλλη μεγάλη καγκελωτή πόρτα, από την οποία έβγαιναν τα κάρα όταν άδειαζαν τους στάβλους από τα απορρίμματα και τα περιττώματα των ζώων. Η ύπαρξη των στάβλων στην περιοχή αυτή ήταν μια πηγή δυσοσμίας, κοντά στις τόσες άλλες που αναδύονταν σ' αυτόν τον δρόμο από τα ψαράδικα, τα μανάβικα, τα χασάπικα, και τα άλλα καταστήματα που υπήρχαν. Το 1914 τα αδέλφια Φίλιππος και Κωνσταντίνος Κουτσίνας αγόρασαν τον χώρο του πανδοχείου, το οποίο αμέσως σταμάτησε να λειτουργεί και η κατάσταση κάπως βελτιώθηκε[2].
Η Στοά δημιουργήθηκε μετά την Μικρασιατική καταστροφή και συγκεκριμένα κατά το 1923, από τους αδελφούς Νικόλαο και Ανδρέα Κουτσίνα, όταν ο πρώτος είχε εν τω μεταξύ μετακομίσει στον Βόλο, όπου είχε δημιουργήσει εμπορική επιχείρηση, η οποία με τα χρόνια κυριάρχησε καταλυτικά στην εμπορική ζωή της γειτονικής πόλης. Εκτός από το χάνι του Χρυσοχόου, αγοράστηκαν από τους δύο αδελφούς και κάποια παλαιά κτήρια που υπήρχαν εκεί κοντά και τα οποία επίσης κατεδαφίσθηκαν το 1923 για να δημιουργηθούν τα καταστήματα που αποτέλεσαν την Στοά Κουτσίνα. Ποια ήταν όμως αυτά τα παλαιά κτίσματα που γκρεμίστηκαν για να δημιουργηθεί η Στοά, η οποία στην τελική της μορφή δυτικά επικοινωνούσε με την οδό Πανός και ανατολικά με την οδό Ερμού;
Ο δημοσιογράφος Κώστας Περραιβός (1907-1983), γνώστης πολλών ιστορικών στοιχείων της Λάρισας αυτής της περιόδου, αναφέρει ότι τα παλαιότερα χρόνια από την οδό Ερμού υπήρχε πόρτα η οποία οδηγούσε σε μια μεγάλη αυλή. Στο βάθος της αυλής αυτής βρισκόταν ένα παλιό ισόγειο σπίτι, το οποίο ανήκε σε κάποιον του οποίου το όνομα δεν διασώθηκε. Η καταγωγή του ήταν από την Καστοριά, το επάγγελμά του ήταν γουναράς και το σπίτι αυτό εκτός από κατοικία, το χρησιμοποιούσε και για εργαστήριο για την δουλειά του. Έξω από το σπίτι υπήρχε ένα πηγάδι, το νερό του οποίου εμφάνιζε δύο σημαντικά πλεονεκτήματα. Από τη μια ήταν πολύ ελαφρό και η πόση του συντελούσε στην καλή πέψη και από την άλλη το καλοκαίρι ήταν πολύ κρύο. Αυτές οι δύο ιδιότητες του νερού του πηγαδιού, το έκαναν πολύ δημοφιλές στα καταστήματα της αγοράς. Υπήρχε συνεχής άντληση για τη χρήση του σαν πόσιμο, ενώ κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού το χρησιμοποιούσαν σαν ψυγείο. Έδεναν διάφορα κανάτια με τριχιές και τα κατέβαζαν στο πηγάδι, τα γέμιζαν με νερό και τα άφηναν κάποιες ώρες ώστε να δροσισθεί. Επίσης αγόραζαν καρπούζια τα οποία τοποθετούσαν σε καλάθια, τα κατέβαζαν βαθειά στο πηγάδι και το μεσημέρι μόλις έκλειναν τα καταστήματα τα ανέβαζαν και τα μετέφεραν στο σπίτι δροσερά. Το περίεργο είναι, συμπληρώνει ο Περραιβός, ότι ο ιδιοκτήτης, ο οποίος εργαζόταν στην αυλή κάτω από τον ίσκιο, παρακολουθούσε κάθε δραστηριότητα γύρω από το πηγάδι του και δεν επενέβαινε ποτέ σε τυχόν διαμάχες μεταξύ εκείνων που το χρησιμοποιούσαν[3].
Στην κάτοψή της η Στοά Κουτσίνα δεν ήταν ευθεία, αλλά στα 2/3 περίπου του μήκους της εμφάνιζε κάποια γωνία. Στο σημείο αυτό ο χώρος του ήταν ευρύτερος από τα άλλα μέρη της και η Στοά επεκτεινόταν και νότια. Όλη η κατασκευή της ολοκληρώθηκε σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση κατασκευής έγινε το 1923, ξεκινούσε από την οδό Ερμού και έφθανε μέχρι το ευρύτερο σημείο της, ενώ η δεύτερη έγινε κατά το 1927-28, όταν η Στοά ανοίχτηκε μέχρι την οδό Πανός και κατασκευάσθηκε η νότια προέκτασή της. Το πλάτος της ήταν περίπου 3 μέτρα και επομένως μπορούσε να χωρέσει μια άμαξα ή ένα Ι.Χ. αυτοκίνητο, αλλά ο Βαγγέλης Βοζαλής θυμάται ζωηρά ότι ο Ιπποκράτης Κουτσίνας, ο μικρότερος αδελφός του Νίκου και του Ανδρέα, απαγόρευε την είσοδο στη Στοά όχι μόνο αυτοκινήτων, αλλά και ποδηλάτων. Η Στοά Κουτσίνα ήταν ανοικτή από πάνω και μόνο προς την πλευρά της οδού Πανός ήταν σκεπαστή και από πάνω στεγάζονταν τα καταστήματα-Ραφεία του Ψυχούλη και του Τσιτώτα. Ένα ακόμη μικρό σκέπασμα υπήρχε ανάμεσα στο Κουρείο του Κυριάκου Βοζαλή και το Ραφείο του Βασίλη Λευκαδίτη, τα οποία βρίσκονταν αντικριστά, δίπλα στο άνοιγμα που εμφάνιζε στο σημείο αυτό η Στοά.
Η ζωή της Στοάς Κουτσίνα κράτησε μέχρι το 1990 περίπου. Πιο μπροστά, κατά το 1969-70 οι κληρονόμοι έλαβαν την άδεια και έκλεισαν την είσοδο της Στοάς από την οδό Πανός και η πρόσβαση γινόταν μόνον από την οδό Ερμού, η οποία φυσικά κατέληγε σε αδιέξοδο. Η μετατροπή αυτή οδήγησε σε μείωση της επισκεψιμότητας των καταστημάτων, τα οποία άρχισαν σιγά-σιγά να εγκαταλείπονται. Κατά το 1990 έκλεισε και η είσοδος από την Ερμού και έτσι η ζωή της Στοάς Κουτσίνα έφθασε στο τέλος της.
Η φωτογραφία η οποία συνοδεύει το σημερινό κείμενο μας δίνει μια αμυδρή εικόνα της θέσεως που βρισκόταν η Στοά Κουτσίνα. Η φωτογραφία χρονολογείται στα 1960 περίπου. Μπροστά διακρίνεται η Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Λαρίσης. Φαίνεται επιβλητική, καθώς είχε κτισθεί πριν από λίγα χρόνια. Χαμηλά δεξιά βλέπουμε τη στέγη και την επιγραφή του Καφενείου "Εμπορικόν" του Πολύζου. Ήταν ένα καφενείο που συγκέντρωνε κυρίως τους εργάτες. Πίσω ακριβώς από την Λέσχη διαγράφεται η διαγώνια πορεία της οδού Πανός. Τα κτήρια της δυτικής πλευράς είναι χαμηλά (ισόγεια) σ' όλο το μήκος της, ενώ στο κέντρο της ανατολικής πλευράς του δρόμου προβάλλει ένα ψηλό διώροφο κτίσμα. Στην κεντρική πόρτα του ισογείου του οδηγεί η αιχμή του βέλους που έχει προστεθεί για να υποδείξει την είσοδο της Στοάς Κουτσίνα από την πλευρά της οδού Πανός. Πίσω από το διώροφο οίκημα μπορεί κανείς να διακρίνει τις κεραμοσκεπείς στέγες από ορισμένα καταστήματα της Στοάς.
Στο επόμενο σημείωμά μας θα περιγραφούν αναλυτικά τα 25 περίπου καταστήματα που υπήρχαν μέσα στη Στοά και θα δημοσιευθεί και μια κάτοψη της Στοάς, έτσι όπως μας τα διηγήθηκε ο Βαγγέλης Βοζαλής, ο οποίος μεγάλωσε, ανδρώθηκε και εργάστηκε επί χρόνια σ' αυτή την περιοχή.
[1]. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Γεώργιο Χατζούλη, υπάλληλο της Διεύθυνσης Πολεοδομίας του Δήμου Λαρισαίων στο Τμήμα Τοπογραφικών και Πολεοδομικών Εφαρμογών, ο οποίος με πολύ προθυμία χορήγησε αντίγραφο ενός χάρτη του 1945 της συγκεκριμένης περιοχής, βάσει του οποίου αναπαραστάθηκε τοπογραφικά η εν λόγω Στοά.
[2]. Βλέπε: Ολύμπιος [Κώστας Περραιβός], Η Λάρισα που χάθηκε, εφ. "Λάρισα", φύλλο της 19ης Ιουνίου 1978.
[3]. Βλέπε: Ολύμπιος [Κώστας Περραιβός], Η Λάρισα που χάθηκε, εφ. "Λάρισα", φύλλο της 13ης Αυγούστου 1974.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
