Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι βρισκόταν μεταξύ της Λάρισας και της Θεσσαλονίκης, όπου στάθμευαν μεγάλες οθωμανικές στρατιωτικές δυνάμεις. Για την προετοιμασία της επανάστασης στον Όλυμπο, συνέβαλε σημαντικά ο αγωνιστής της Επανάστασης Νικόλαος Κασομούλης, μετέπειτα γραμματικός του αρματολού του Ασπροποτάμου Νικολού Στουρνάρη και απομνημονευματογράφος της Επανάστασης.
Στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 1821, οι απεσταλμένοι των Ολυμπίων έφθασαν στο Άργος και συνεννοήθηκαν με τον Δημήτριο Υψηλάντη. Οι πρόκριτοι της Ύδρας και των Σπετσών έστειλαν γράμματα στους Ολύμπιους και στα μοναστήρια του Αγίου Όρους για να βοηθήσουν τους επαναστάτες. Ο Υψηλάντης εξέλεξε ως αρχηγός της επανάστασης του Ολύμπου τον υπασπιστή του Γρηγόριο Σάλλα, αλλά η επιλογή αυτή δεν ήταν η κατάλληλη. Η αποτυχία της επανάστασης, πέρα από τις πολλές δυσκολίες του εγχειρήματος, οφείλεται και στον Σάλλα.
Μετά τις αψιμαχίες στον Κολινδρό της Κατερίνης και στον ανατολικό Όλυμπο, οι επαναστάτες κινήθηκαν προς τη δυτική πλευρά του Ολύμπου και έφτασαν στον Κοκκινοπλό, όπου βρίσκονταν οι καπεταναίοι Γούλας Δράσκου και Τόλιος Λάζος, χωρίς όμως αξιόλογη στρατιωτική δύναμη. Οι καπεταναίοι αυτοί αμύνθηκαν 2 ημέρες στις ισχυρές οθωμανικές δυνάμεις και αναχώρησαν για το Λιβάδι.
Τα γεγονότα αυτά περιέγραψε με τον τρόπο του ο προηγούμενος του Σπαρμού Παρθένιος ως εξής: Τον Απρίλιο του 1822 έφτασε στον Κοκκινοπλό ο καπετάν Λιόλιος, αρματολός του βόρειου Ολύμπου, ανεψιός του Τόλιου Λάζου, και «ετζάκοσεν» όλο το χωριό, δηλαδή ξεσήκωσε τους Κοκκινοπλίτες για να συμμετάσχουν στην επανάσταση. Στην ενέργειά τους αυτή είχαν βοηθούς τον προεστό Μανολάκη και τον αδελφό του Κατσηγιάννη. Αυτόν τον καιρό οθωμανοί στρατιώτες έφτασαν στο κονιαροχώρι Αυλές των Σερβίων και το πυρπόλησαν. Αμέσως μετά κατευθύνθηκαν προς τον Όλυμπο. Πήγαν στο Σέλος (Πύθιο) και αφού λεηλάτησαν τα σπίτια έκαψαν τον πύργο. Από το Πύθιο κατευθύνθηκαν βιαστικά προς τον επαναστατημένο Κοκκινοπλό.
Οι επαναστάτες άφησαν τον Κοκκινοπλό και κατέβηκαν στην πεδινή περιοχή του Πυθίου για να συναντήσουν τους Οθωμανούς. Στη μάχη όμως που έδωσαν ηττήθηκαν και σκοτώθηκαν 4 επαναστάτες (κλέπτες). Η είδηση των επαναστατικών γεγονότων κινητοποίησε και τους Οθωμανούς της Ελασσόνας. Ο διοικητής (βοεβόδας) της Ελασσόνας Μπεκήρ και δύναμη (ασκέρια) του Ρουσίτ πασά πήγαν πρώτα στον Κοκκινοπλό, όπου δεν βρήκαν επαναστάτες και έκαψαν τα μισά σπίτια του χωριού. Ευτυχώς δεν πήραν αιχμάλωτους κάποιους χωριανούς (μόνο ότι δεν εσκλάβωσαν ανθρώπους). Μερικοί Οθωμανοί, ακολουθώντας την πορεία των επαναστατών πήγαν στη Μηλιά της Πιερίας, πατρίδα των κλεφταρματολών Λαζαίων, άλλοι πήγαν στην Κατερίνη και άλλοι στη Λάρισα..
Στην περιοχή της Κατερίνης οι Οθωμανοί προέβησαν σε λεηλασίες και αρπαγές και αιχμαλωσία Ελλήνων. Ακόμα από το μοναστήρι της Πέτρας άρπαξαν τα πάντα. Στα γεγονότα πρωτοστατούσαν ο Τόλιος Λάζος και ο Διαμαντής Νικολάου Ολύμπιος, αλλά οι υπέρτερες οθωμανικές δυνάμεις τούς εξουδετέρωσαν, με αποτέλεσμα να καταφύγουν στο μοναστήρι της Μακρυράχης. Στις αψιμαχίες στο μοναστήρι αυτό σκοτώθηκαν πολλοί Χριστιανοί και Οθωμανοί. Αυτοί, σε αντίποινα για τις απώλειές τους, έκαψαν πολλές εκκλησίες και πολλά χωριά.
Ο παπα-Παρθένιος αναφέρει ότι όσοι επαναστάτες παραδόθηκαν (προσκύνησαν) τους μετέφεραν στη Λάρισα και τους αποκεφάλισαν. Ο βοεβόδας της Ελασσόνας Μπεκήρ κάλεσε στο κονάκι του τους προεστούς της Ελασσόνας, Σταμάτη Καλογιάννη και Χατζη-Αναστάση από το Λιβάδι και τους σκότωσε, κατηγορώντας τους ως συμμετέχοντες στην επανάσταση.
Φαίνεται ο παπα-Παρθένιος, μολονότι βρισκόταν στο μοναστήρι του Σπαρμού, συγκέντρωνε πληροφορίες από πολλά μέρη της Θεσσαλίας. Έτσι δικαιολογείται η αναφορά του στα γεγονότα τα οποία σημειώθηκαν στη Μακρινίτσα του Πηλίου, τόσο το 1821 όσο και το 1822.
Λόγω της επανάστασης του Ολύμπου, από χωριά της περιοχής διέρχονταν συνεχώς οθωμανικά στρατεύματα, ερχόμενα από τη Θεσσαλονίκη μέσω της Κοζάνης και των Σερβίων. Τα στρατεύματα αυτά λεηλατούσαν τους κατοίκους των χωριών του οροπεδίου της Περραιβίας, τους ανάγκαζαν να τους παρέχουν κονάκι, δηλαδή να τους φιλοξενούν στα σπίτια τους, με αποτέλεσμα οι απελπισμένοι κάτοικοι του Πυθίου (Σελιώτες) το εγκατέλειψαν και το χωριό ερήμωσε. Προς τα πού πήγαν δεν το αναφέρει στην μακροσκελή ενθύμησή του ο παπα-Παρθένιος. Καταφύγιο πρέπει να βρήκαν στις πλαγιές του Ολύμπου μέχρι να ηρεμήσει η κατάσταση. Η ενθύμησή του φώτισε λιγάκι την περιοχή του δυτικού Ολύμπου το 1822.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) Μ. Μ. Παπαϊωάννου, Ιστορικά σημειώματα της Μονής Σπαρμού στον Όλυμπο, Αθήνα 1940.
2) Γεώργιος Χ. Χιονίδης, Η εκστρατεία και η επανάστασις εις τον Όλυμπον κατά τα έτη 1821-1822, Θεσσαλονίκη 1975.
3) Κώστας Σπανός, Θεσσαλικές Ενθυμήσεις 1404-1881. Τόμος Β΄ 1800-1881, Λάρισα 2014.
Από τη Μαρία Π. Βουβούση
* Η Μαρία Βουβούση είναι Φιλόλογος, Msc.: Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Τουρισμού και Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Μsc.: Επιστήμες της Εκπαίδευσης και της Διά Βίου Μάθησης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
