Οι ερευνητές όμως αυτής της περιόδου, και με χαρά σας ανακοινώνω ότι τελευταία έχουν γίνει πολλοί, αναζητούν τα παλιά φύλλα των εφημερίδων της Λάρισας πέρα από το στενό τοπικό περιβάλλον[1]. Ανατρέχουν σε μεγάλες βιβλιοθήκες και σε αρχεία όλης τη χώρας, τα οποία η σύγχρονη τεχνολογία τα έχει ψηφιοποιήσει. Οι εφημερίδες που κυκλοφόρησαν όλο αυτό το διάστημα στην πόλη μας ήταν πολλές, αλλά οι περισσότερες ήταν βραχύβιες. Μια πόλη με πληθυσμό 20-25.000 κατοίκων και με πολύ μεγάλο ποσοστό αναλφαβητισμού, δεν μπορούσε να συντηρήσει ούτε μία εφημερίδα, πόσο μάλλον περισσότερες.
Μία από τις βραχύβιες και σχετικά άγνωστες εφημερίδες του μεσοπολέμου ήταν η «Λαρισαϊκή», την οποία θα περιγράψουμε σήμερα, με όσες πληροφορίες έχουμε συλλέξει. Πριν έναν μήνα είχαμε καταγράψει την έκδοση της εφημερίδας «Ελευθερία» η οποία πρωτοκυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1922 και συνεχίζει μέχρι σήμερα. Τέσσερα χρόνια μετά, το 1926, ο Θρασύβουλος Μακρής έκλεισε οριστικά την «Μικρά» και η Λάρισα έμεινε μόνον με μία εφημερίδα. Ο Βασίλειος Ναός[2], ένας ανήσυχος νεαρός φοιτητής της Νομικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αφού διετέλεσε για δύο χρόνια (1924-1925) διευθυντής και πολιτικός αρθρογράφος στην «Ελευθερία», διαφώνησε με τον εκδότη της Γεώργιο Δημητρακόπουλο για την φλογερή αρθρογραφία του, η οποία προκάλεσε πολλές αντιδράσεις σε μερίδα του αναγνωστικού κοινού. Η διαφωνία του αυτή τον έκανε να αποχωρήσει και τον πεισμάτωσε. Δεύτερη εφημερίδα δεν υπήρχε τότε και με την συνδρομή φίλων και γνωστών και προ παντός με την ενίσχυση των τοπικών αντιβενιζελικών παραγόντων[3], κατάφερε να συγκεντρώσει χρήματα για την αγορά πιεστηρίου και των άλλων τυπογραφικών μηχανημάτων.
Για να στεγάσει τα γραφεία και τις τυπογραφικές εγκαταστάσεις της νέας εφημερίδας, της οποίας το όνομά της ήταν «Η Λαρισαϊκή», ενοικίασε το υπόγειο μια διώροφης οικοδομής που είχε κτίσει το 1924 ο Πέτρος Γέμτος στη γωνία των οδών Ακροπόλεως (Παπαναστασίου) και Παπακυριαζή. Τα τέσσερα αδέλφια Ναού ανέλαβαν εξ ολοκλήρου την εφημερίδα. Ο Βασίλειος, νεαρός δικηγόρος τότε, ανέλαβε την διεύθυνση και την αρθρογραφία, ο Θεόδωρος αναφερόταν ως ιδιοκτήτης και δημοσιογράφος, διαχειριστής ήταν ο Σωτήριος, ο οποίος ήταν φοιτητής την περίοδο εκείνη και ο Γεώργιος ήταν ο προϊστάμενος του τυπογραφείου και αυτός που είχε την τεχνική ευθύνη της εφημερίδας.
Η «Λαρισαϊκή» ήταν «ανεξάρτητη τοπική ημερησία πρωινή εφημερίς» και ήταν δισέλιδη. Η πρώτη σελίδα περιείχε το καθημερινό πολιτικό άρθρο του Βάσου Ναού, το οποίο ήταν τυπωμένο με χοντρά μεγάλα στοιχεία και κατελάμβανε το μισό και πλέον της σελίδας, ενώ ο Θεόδωρος Ναός έγραφε τα καθημερινά σχόλια που αναφέρονταν σε τοπικά θέματα και μερικές τοπικές ειδήσεις. Η δεύτερη σελίδα περιείχε τις ειδήσεις που έφθαναν τηλεγραφικώς από την Αθήνα και αφορούσαν στην πολιτική κίνηση της πρωτεύουσας και τα σοβαρότερα διεθνή γεγονότα. Συντάκτης των ειδήσεων της δεύτερης σελίδας ήταν ο Σταμάτης Δελακώτσιος, ο οποίος φοιτούσε ακόμη στο Γυμνάσιο και εργαζόταν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, ενώ τις διορθώσεις είχε αναλάβει ο νεαρός τότε δημοσιογράφος Κώστας Περραιβός. Το πότε κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της εφημερίδας είναι ασαφές ακόμη. Αν λάβουμε υπ’ όψη τον λογότυπο που δημοσιεύεται, στις 21 Φεβρουαρίου 1929 η εφημερίδα βρισκόταν στο πρώτο έτος κυκλοφορίας και ο αριθμός του φύλλου της ήταν 279. Εφ’ όσον ήταν ημερήσια, θα πρέπει να είχε αρχίσει να κυκλοφορεί περίπου έναν χρόνο πριν, δηλ. τον Μάρτιο του 1928[4].
Αρχικά η εφημερίδα με την κυκλοφορία που είχε, ιδίως από την υποστήριξη των τοπικών αντιβενιζελικών παραγόντων και τις λίγες διαφημίσεις που καταχωρούσε, ισοσκέλιζε τα έξοδά της. Αλλά η αρθρογραφία του Βασιλείου Ναού άρχισε σταδιακά να ενοχλεί. Δεν στρεφόταν μόνον κατά των Φιλελευθέρων, όπως ήταν η γραμμή της εφημερίδας, αλλά άρχισε να εκτρέπεται και σε προσωπικές επιθέσεις εναντίον ανθρώπων οι οποίοι ανήκαν στην ίδια πολιτική παράταξη, όπως ο δήμαρχος τότε Μιχαήλ Σάπκας, ο οποίος θεωρείτο ο ισχυρότερος τοπικός παράγοντας του Λαϊκού κόμματος και του οποίου αμφισβητούσε το δικαίωμα να ρυθμίζει τα πολιτικά πράγματα της αντιβενιζελικής παράταξης στην πόλη. Επόμενο ήταν τα φύλλα που πωλούσε να αρχίζουν να μειώνονται, όπως και τα έσοδά της. Η επόμενη χρονιά ήταν μια χρονιά οικονομικά δύσκολη για την επιβίωση της εφημερίδας. Όπως ανέφερε αργότερα (το 1977) ο συντάκτης της Κώστας Περραιβός, την κρίσιμη εκείνη περίοδο, ο Ευρυπίδης Κανάκης, μέλος της καλής κοινωνίας του Τυρνάβου και άτομο υπεράνω πάσης υποψίας, προσέφερε προστασία στον λήσταρχο Φορφόλια στο κτήμα του που βρισκόταν στην περιοχή «Μπουγάζι» του Τυρνάβου. Όταν η ληστρική δράση του Φορφόλια αυξήθηκε και η λαϊκή κατακραυγή εντάθηκε, το κράτος τον επικήρυξε με ένα σημαντικό ποσό. Την ευκαιρία αυτή περίμενε ο Ευρυπίδης Κανάκης και μια μέρα που τον φιλοξενούσε στο κτήμα του τον σκότωσε την ώρα που κοιμόταν. Για να αποφύγει όμως την εκδίκηση των άλλων ληστών, συνεννοήθηκε με τον υπομοίραρχο διοικητή χωροφυλακής Τυρνάβου να εμφανισθεί αυτός ως φονιάς του Φορφόλια, να πάρει την εύφημο μνεία και την βαθμολογική προαγωγή και ο Κανάκης να κρατήσει τα χρήματα της επικήρυξης. Για να επισημοποιήσουν τη συμφωνία, οι δυο τους κατέβηκαν στη Λάρισα και βρέθηκαν στο δικηγορικό γραφείο του Βάσου Ναού, όπου μετά από πολύωρες συζητήσεις υπέγραψαν ένα συμφωνητικό, το οποίο ονόμασαν πρωτόκολλο τιμής. Μάλιστα για την προβολή του φόνου του ληστή Φορφόλια από την εφημερίδα «Λαρισαϊκή» σύμφωνα με το σενάριο του Κανάκη, ο τελευταίος υποσχέθηκε ότι θα προσέφερε ένα σημαντικό ποσό από τα χρήματα της επικήρυξης που θα έπαιρνε στον Βάσο Ναό, για την επιβίωση της εφημερίδας.
Όμως τα πράγματα πήραν άλλη τροπή. Ο υπομοίραρχος προβιβάσθηκε σε μοίραρχο και μαζί με την ηθική πήρε και την υλική αμοιβή, δηλ. τα χρήματα της επικήρυξης. Όμως αρνήθηκε να τα παραδώσει στον Ευρυπίδη Κανάκη, παρά το πρωτόκολλο τιμής που είχε υπογράψει. Στην απειλή του τελευταίου ότι θα κατέδιδε στην ασφάλεια τα πραγματικά γεγονότα, ο προαχθείς σε μοίραρχο αξιωματικός της χωροφυλακής, δεν πτοήθηκε. Ήταν στην καταγωγή Κρητικός και ήλπιζε ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος που τότε ήταν πρωθυπουργός, θα τον κάλυπτε. Ο Βενιζέλος μόλις το έμαθε διέταξε ανακρίσεις, οι οποίες τελικά απέδειξαν την ακρίβεια των καταγγελιών και ο μεν αξιωματικός αποτάχθηκε, ο δε Κανάκης πήρε τα χρήματα. Για λόγους ευνόητους δεν επέστρεψε στον Τύρναβο και αναχώρησε προς άγνωστη κατεύθυνση. Επειδή όμως πέρασε αρκετός καιρός μέχρις ότου βγει η οριστική απόφαση και να πάρει ο Βάσος Ναός τα χρήματα που του είχε υποσχεθεί ο Κανάκης, η εφημερίδα είχε αναγκασθεί να διακόψει την έκδοσή της.
Είναι μια όμορφη ιστορία αυτή που μας διηγείται ο Κώστας Περραιβός, αλλά δεν πρέπει να απέχει πολύ από την πραγματικότητα, καθώς ο τελευταίος ήταν συντάκτης της «Λαρισαϊκής» και γνώριζε από πρώτο χέρι τα γεγονότα που διαδραματίσθηκαν. Ίσως να είναι διανθισμένη με κάποια σχετική υπερβολή «δημοσιογραφική αδεία», αλλά είναι ωραία.
Εν τω μεταξύ για να απαλλαγούν οι αδελφοί Ναού από το παθητικό της εφημερίδας, αναγκάσθηκαν να πουλήσουν το πιεστήριό τους στους εκδότες της «Ελευθερίας», οι οποίοι την περίοδο εκείνη ήταν τρεις. Ο Γεώργιος Δημητρακόπουλος, ο Αντώνιος Παναγιωτακόπουλος και ο Παρασκευάς Παρασκευόπουλος. Και οι τρεις διατηρούσαν, ξεχωριστά ο καθένας, το δικό του βιβλιοχαρτοπωλείο.
[1]. Γνωστοί συλλέκτες εφημερίδων στην πόλη μας είναι ο ιστορικός της Λάρισας του 20ου αιώνα δικηγόρος Γεώργιος Ζιαζιάς, ο οποίος πριν δύο χρόνια περίπου, αιωνόβιος ών, έκλεισε τον κύκλο της ζωής του και την τακτοποίηση του αρχείου ανέλαβε η κόρη του Κατερίνα. Εκτός από τον Ζιαζιά σοβαρός συλλέκτης εφημερίδων είναι σήμερα και ο μαθητής του Θανάσης Μπετχαβές, ο οποίος είναι πάντα πρόθυμος να βοηθήσει τους ιστορικούς σε κάθε αίτημά τους.
[2]. Γεννήθηκε στον Τύρναβο στις αρχές του 20ου αιώνα. Με τη λήψη του πτυχίου της Νομικής εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Λάρισα και εξελίχθηκε σε άριστο ποινικολόγο, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε και με την δημοσιογραφία. Εκτός από την «Λαρισαϊκή», το 1935 ίδρυσε και την εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα «Λαρισαϊκή Άμυνα», αλλά σύντομα διέκοψε την κυκλοφορία της και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, όπου άσκησε με μεγάλη επιτυχία την δικηγορία.
[3]. Η εφημερίδα «Ελευθερία» ήταν φιλελευθέρων αρχών και υποστήριζε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, όπως και η «Μικρά» του Θρ. Μακρή,
[4]. Ο Ολύμπιος (Κώστας Περραιβός) αναφέρει ότι άρχισε να κυκλοφορεί η «Λαρισαϊκή το 1926 και διέκοψε το 1928. Βλέπε: «Η έκδοση της εφημερίδος «Λαρισαϊκή», εφ. «Λάρισα», φύλλο της 8ης Αυγούστου 1977. Ο Θρασύβουλος Μακρής αναφέρει ότι κυκλοφόρησε από τα μέσα Μαρτίου 1927 «…μέχρι του Μαρτίου του 1928, ότε δια σοβαρούς και ανεξαρτήτως όλως της θελήσεως της λόγους, διέκοψε την έκδοσίν της». Βλέπε: «Λαρισινές σελίδες. Εφημερίδες και Περιοδικά εν Λαρίση από του έτους 1881 μέχρι σήμερον», εφ. «Θεσσαλικά Νέα», Λάρισα, φύλλο της 26ηςΜαρτίου 1947.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
