Πρόκειται για αεροφωτογραφία, η οποία λογικά πρέπει να είναι στρατιωτική, αν και οι συγγραφείς αποφεύγουν να αναφέρουν την προέλευσή της, όπως γίνεται και σε όλες τις υπόλοιπες φωτογραφίες του βιβλίου τους. Η εικόνα αυτή αποτελεί απτό δείγμα της αλματώδους μεταβολής που εμφανίσθηκε στην οικοδομική δραστηριότητα της Λάρισας τα τελευταία χρόνια. Μια προσεκτική ανάγνωσή της θα αποκαλύψει ενδιαφέροντα στοιχεία.
Η φωτογραφία απεικονίζει ένα μέρος της συνοικίας του Αγ. Αθανασίου και κυρίως την περιοχή του 404 Στρατιωτικού Νοσοκομείου, του πάρκου του Αγ. Αντωνίου, μέχρι και το κτίριο του 7ου Δημοτικού Σχολείου. Ξεκινάμε την ανάγνωση από χαμηλά όπου εδώ διαπιστώνουμε την μεγάλη οριζόντια έκταση του νοσοκομείου, το οποίο αποτελείται από τρεις πτέρυγες, την κεντρική επιμήκη, της οποίας το κεντρικό τμήμα είναι διώροφο και τις δύο πλάγιες που είναι εξ ολοκλήρου διώροφες. Πίσω του, ανάμεσα από τις τρεις πτέρυγες υπάρχει ο αύλειος χώρος του νοσοκομείου για τον περίπατο των νοσηλευομένων. Στην ιστορία του νοσοκομείου αυτού δεν θα προχωρήσουμε γιατί το έχουμε κάνει πολλές φορές[1].
Ο χώρος του Στρατιωτικού Νοσοκομείου διαχωρίζεται από το συνεχόμενο πάρκο του Αγίου Αντωνίου με έναν πεζόδρομο ο οποίος αποτελεί την προέκταση τρόπον τινά της οδού Ηπείρου. Το πάρκο εκτείνεται σε μια τεράστια έκταση και έλαβε το όνομά του από την παρουσία του ναού του Αγ. Αντωνίου. Ολόκληρο το μεγάλο τετράγωνο που περικλείεται από τους δρόμους Λαγού - Αγνώστου Στρατιώτου – Καραϊσκάκη - Τρικάλων και το οποίο περιέχει το Στρατιωτικό Νοσοκομείο, την εκκλησία του Αγ. Αντωνίου και το πάρκο, ανήκε στη δικαιοδοσία του Στρατού. Μεταπολεμικά και με ενέργειες, αν θυμάμαι καλά, τού ε. α. αρχιάτρου Δημητρίου Παλιούρα, ο χώρος του πάρκου παραχωρήθηκε στον Δήμο ο οποίος το διαμόρφωσε κατάλληλα, δημιούργησε παιδότοπους, το δενδροφύτευσε, το στόλισε με πρασιές και σήμερα προσελκύει, ειδικά τους θερινούς μήνες, πλήθος κόσμου.
Ο ναός του Αγίου Αντωνίου ήταν το παρεκκλήσιο του νοσοκομείου και είχε κτισθεί παράλληλα μ’ αυτό, για να εξυπηρετεί τις λατρευτικές ανάγκες των ασθενών και του νοσηλευτικού προσωπικού. Η τελετή της Αναστάσεως τη νύχτα του Μ. Σαββάτου, η οποία γινόταν στο κιόσκι έξω από την εκκλησία, ήταν μια μυσταγωγία. Μέσα στο πράσινο και με την συμμετοχή των πτερωτών κατοίκων του πάρκου, των πουλιών, τα οποία ξυπνούσαν από τις χαρμόσυνες φωνές του κόσμου, ο Άγιος Αντώνιος προσείλκυε κυρίως τους πιστούς που ήθελαν να βιώσουν πιο φυσικά το νόημα της Αναστάσεως, μακριά από οχλοβοή και κροτίδες. Πριν από λίγες δεκαετίες ο παλιός ναός κατεδαφίσθηκε και στη θέση του ανεγέρθηκε ο σημερινός πιο λαμπρός, έως φανταχτερός, ναός…
Στους χώρους του πάρκου και με μέτωπο προς την οδό Τρικάλων ο Δημήτριος Παλιούρας δημιούργησε το μνημείο των «Πεσόντων Θεσσαλών Υγειονομικών κατά τους Αγώνες του Έθνους». Κάθε χρόνο, το Σάββατο του Λαζάρου τελείται στο μνημείο αυτό από χρόνια μνημόσυνο, παρουσία όλων των επισήμων αρχών της Λάρισας.
Πίσω από το πάρκο του Αγίου Αντωνίου διακρίνεται μέρος της συνοικίας του Αγίου Αθανασίου (Αρναούτ μαχαλάς επί τουρκοκρατίας). Χαμηλές ισόγειες κατοικίες, σε απόσταση η μία από την άλλη, κεραμοσκεπασμένες, με άνετες αυλές και πολλά δένδρα καλύπτουν όλη την έκταση. Ανάμεσά τους εκτείνεται μια ευρύχωρη, ακάλυπτη αυλή, στο μέσον της οποίας εξέχει ένα διώροφο μεγάλο κτίριο, το 7ο Δημοτικό Σχολείο. Είχε κατασκευασθεί το 1933 επί δημαρχίας Σάπκα, μαζί με άλλα έξη διδακτήρια για να καλύψει τις ανάγκες σε σχολικά κτήρια στη Λάρισα[2].Ήταν εν λειτουργία μέχρι πριν από μερικά χρόνια και σήμερα έχει αντικατασταθεί, όπως έγινε και σε όλα σχεδόν τα σχολικά συγκροτήματα της Λάρισας, από νέα κατασκευή με όλα τα μέσα που πρέπει να διαθέτει ένα σύγχρονο εκπαιδευτήριο.
Την μεγαλύτερη όμως έκπληξη από την μελέτη της φωτογραφίας αυτής αποτελεί το κάτω δεξιό τμήμα της, αυτό που βρίσκεται απέναντι από την κύρια είσοδο στον χώρο του Νοσοκομείου. Είναι το τετράγωνο το οποίο περικλείεται από τους δρόμους Ηπείρου – Τρικάλων – Ηρώων Πολυτεχνείου – Καραθάνου (οι δύο τελευταίες δεν διακρίνονται). Αν εξαιρέσει κανείς 3-4 μικρές ισόγειες κατοικίες, παρατηρούμε ότι ολόκληρος ο άλλος χώρος είναι ελεύθερος, χέρσος. Σήμερα, έπειτα από 55 χρόνια από τότε που τραβήχτηκε η φωτογραφία, ολόκληρη αυτή η περιοχή, αλλά και οι άλλες στην συνοικία του Αγίου Αθανασίου και σ’ ολόκληρη η πόλη, έχουν κατακλυσθεί από πολυώροφες οικοδομές. Και μένει κανείς με την μεγάλη απορία. Πόσο τεράστια είναι η οικοδομική αλλοίωση που έχει υποστεί η πόλη μέσα σ’ αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα, και είναι προς όφελός της; Εμφανίσθηκαν πολυκατοικίες χωρίς κανένα αισθητικό χάρισμα, κολλημένες η μία δίπλα στην άλλη, χωρίς πράσινο, με στενά πεζοδρόμια, για να γίνει εκμετάλλευση και του τελευταίου τετραγωνικού μέτρου. Με τον τρόπο αυτό οι κατασκευαστές χάρισαν στους Λαρισαίους μια σωστά δομημένη κατοικία, αλλά μέσα σε περιορισμένο χώρο, και τους απέκλεισαν από την ορατότητα του ευρύτατου ορίζοντα, την δροσιά μιας ανθοστόλιστης αυλής, τη σκιά ενός πλατύφυλλου δένδρου και την παρουσία μιας ζωντανής γειτονιάς. Πότε ήταν καλύτερα. Τότε ή τώρα;
* Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
-------------------------------------------
[1].Βλέπε:Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Τα Στρατιωτικά Νοσοκομεία της Λάρισας, εφ. «Ελευθερία», φύλλο της 20ης Αυγούστου 2014.
[2]. Βλέπε του ιδίου: Η ανέγερση των Σχολικών Διδακτηρίων. Από τις «Αναμνήσεις» του Μιχαήλ Σάπκα – Ζ΄, εφ. Larissanet, φύλλο της 11ης Νοεμβρίου 2016.
