(Η διδασκαλία της γυμνότητας του πνεύματος)
«Η έσχατη εμπειρία των πραγμάτων είναι
το να καταλάβουμε τι βρίσκεται πίσω τους»
Μάινορ Γουάιτ
Έλαβα ένα γράμμα από μια φίλη που γεννήθηκε στη Γερμανία. Γράφει για τους Γερμανούς: «Τους αγαπώ, αλλά είναι κλειστοί τύποι». Την ίδια εντύπωση έχω κι εγώ, παρόλο που δεν γεννήθηκα στη Γερμανία και δεν έζησα μαζί τους. Οι Έλληνες είμαστε ανοιχτοί τύποι, γι΄ αυτό και ζούμε περισσότερα χρόνια μετά τη σύνταξη.
Οι Γερμανοί απορούν πώς ζούμε τόσα χρόνια μετά τη σύνταξη. Ίσως γιατί δεν αγαπάμε όσο αυτοί την εργασία και μας αρέσει πιο πολύ η αργία. Οι Γερμανοί κι όσοι κατέχονται απ΄ το ίδιο πνεύμα της υπερβολής στην τάξη και στην εργατικότητα, ευχαρίστως θα καταργούσαν και τις γιορτές και τις αργίες. Αυτοί ανακάλυψαν και τα γεύματα εργασίας και την κινητή τηλεφωνία, ώστε να μην σταματάει η εργασία ούτε την ώρα του φαγητού, ούτε τις άλλες ώρες που κανονικά ανήκουν στον άνθρωπο και όχι στη δουλειά. «Το Σάββατο έγινε για τον άνθρωπο κι όχι ο άνθρωπος για το Σάββατο».
Αλλά στο ανελαστικό ωράριο «την πάτησαν οι Γερμανοί». Αργά ή γρήγορα θα υιοθετήσουν το «σύστημα» του ελληνικού «ελαστικού ωραρίου», να κάνει ο εργοδότης στραβά μάτια, όταν το «σκάει» ο εργαζόμενος για λίγη αναψυχή.
(Σύστημα πρωτοποριακό, αν λάβεις υπόψη την άποψη της επιστήμης, ότι στο μέλλον η ανθρώπινη εργασία θα καταργηθεί ως περιττή!).
Διαπίστωσαν, λοιπόν, οι Γερμανοί ότι τα χρήματα που ξοδεύουν για ψυχιάτρους, φάρμακα και αναρρωτικές άδειες μετ΄ αποδοχών, (λόγω του ότι οι εργαζόμενοι αρρωσταίνουν πιο συχνά, με το γερμανικό ανελαστικό ωράριο εργασίας), είναι περισσότερα από αυτά που χάνονται με τη «λούφα» αλά ελληνικά.
Έχουν δίκιο μερικοί που λένε ότι οι Έλληνες θα τους χαλάσουν όλους, ακόμα και τους Γερμανούς!
Το να ανήκει ο άνθρωπος στη δουλειά σε όλες τις εκδηλώσεις του αυτό είναι η δουλεία. Όπως ήταν στα αρχαία χρόνια έτσι πάει να γίνει και σήμερα, ο άνθρωπος δούλος της επιθυμίας του για την εργασία και τη χρησιμότητα. Με τη διαφορά ότι στα αρχαία χρόνια ο άνθρωπος ήταν δούλος του φόβου, που είναι μια ανεστραμμένη μορφή της επιθυμίας, ενώ στην εποχή μας η δουλεία είναι εθελοντική, ως δουλεία των επιθυμιών. Θεληματικά γινόμαστε δούλοι τους.
Οτιδήποτε καταργεί ή δεσμεύει την ελευθερία λέγεται στην εκκλησιαστική γλώσσα «δαίμονας». Έτσι άλλωστε ξεχωρίζει το δαιμονικό στοιχείο απ΄ το αγγελικό, στο ότι το δαιμονικό σε κάνει δούλο της επιθυμίας ή του φόβου ενώ το αγγελικό είναι η ίδια η ελευθερία απ΄ την επιθυμία και το φόβο. «Η αγάπη διώχνει το φόβο».
Το καίριο ερώτημα για όλους τους ανθρώπους είναι, είμαστε ελεύθεροι ή είμαστε δούλοι των επιθυμιών μας και των φόβων μας. Οι ποιητές ονομάζουν την ανελευθερία νύχτα και σκοτάδι, ενώ η επιστήμη αντικατέστησε τη λέξη «δαίμονας» με τον ορισμό των δαιμονικών καταστάσεων ως ψυχικές και πνευματικές καταστάσεις, οι οποίες δρουν αυτόνομα και καταργούν ή δεσμεύουν την ελευθερία του ανθρώπου.
Ο Νίκος Καζαντζάκης είπε ότι δεν ελπίζει σε τίποτε και δεν φοβάται τίποτα. Τα λόγια του αυτά χρήζουν ερμηνείας, γιατί η γλώσσα του Καζαντζάκη εκφράζει πνευματικές καταστάσεις, που αν δεν έχουμε την εμπειρία τους εύκολα τις παρανοούμε. Η ερμηνεία τους πρέπει να γίνει με το ίδιο το πνεύμα των λόγων του Καζαντζάκη. Καταρχήν το ότι δεν ελπίζει σε τίποτα είναι μια κατάσταση ανώτερη απ΄ τα πράγματα τα ίδια, δηλαδή μια πνευματική κατάσταση εξαγνισμού και καθαρότητας, που είναι γνωρίσματα του Θεού.
Άρα μόνο αυτός που προσβλέπει σε κάτι ανώτερο από τα πράγματα, που προσβλέπει στο Θεό, μπορεί να ελευθερωθεί απ’ την επιθυμία των πραγμάτων, γιατί έχει το χάρισμα να καταλαβαίνει αυτό που βρίσκεται πίσω από τα πράγματα. Να βλέπει το πίσω μέρος του Θεού, όπως ελέχθη για τον θεόπτη Μωυσή.
Το να μην ελπίζει κανείς και να μην φοβάται αναφέρεται στα πράγματα και είναι ένδειξη ότι έχει δεχθεί τον εξαγνισμό και τον καθαρμό της ψυχής του, ο οποίος απαιτείται για την ένωση της ψυχής με τον Θεό.
