Μπορεί η Ελλάδα να «χορεύει» στους ρυθμούς του σκανδάλου του Βατοπαιδίου, μπορεί η κυβέρνηση να ανεβάζει τους τόνους της αντιπαραθέσεως έναντι του ΠΑΣΟΚ (καθώς διαπιστώνει την «καθοδική πορεία» της στις δημοσκοπήσεις) αλλά την ίδια στιγμή έχουν επισυμβεί δύο σημαντικά γεγονότα στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, τα οποία (μεσούσης της οικονομικής κρίσεως που μαστίζει τους πάντες και τα πάντα) παραμένει άγνωστο πού θα οδηγήσουν.
Και τα δύο αυτά γεγονότα είναι αφενός οι τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο (με τις έρευνες στον υποθαλάσσιο χώρο του Αιγαίου που πραγματοποίησε η γείτων με νορβηγικό σκάφος) εντός των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο Καστελόριζο και η προσπάθειά της να ανακόψει έρευνες της Κύπρου εντός της δικής της υφαλοκρηπίδας, αφετέρου δε η προσφυγή της ΠΓΔΜ κατά της Ελλάδος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για δήθεν παραβίαση της «Ενδιάμεσης Συμφωνίας», λόγω του βέτο που ασκήθηκε στην ένταξη της γείτονος στο ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, τα σημαντικά αυτά γεγονότα «κρατήθηκαν χαμηλά» στην επικαιρότητα τόσο από τα ΜΜΕ, τα οποία – είτε μας αρέσει, είτε όχι – διαμορφώνουν την πολιτική ατζέντα στη χώρα, όσο και από την ίδια την κυβέρνηση, η οποία μεσούσης της οικονομικής κρίσεως (και αυτό είναι το σημαντικότερο όλων) «δεν γνωρίζει που πατά και που βρίσκεται».
Είναι δε χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής λίαν προσφάτως τόσο στη Βουλή, όσο και σε δηλώσεις του μετά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Χριστόφια της Κύπρου, για λόγους που εκείνος προφανώς γνωρίζει, επέλεξε, εκ νέου, τους χαμηλούς τόνους, ευελπιστώντας πως το «τουρκικό μέτωπο» θα μείνει κλειστό και περιορίσθηκε σε διαπιστωτικές παρατηρήσεις επί της σημερινής καταστάσεως των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ
Ωστόσο, οι δύο κινήσεις των γειτόνων, εκ Βορρά και εξ Ανατολών, σημειώνονται όταν ουσιαστικά έχει κλείσει (ή το άνοιγμά του έχει μετατεθεί για το μακρινό μέλλον) ο ευρωπαϊκός δρόμος της Άγκυρας και των Σκοπίων, η δε οικονομική κρίση (και αυτό το επαναλαμβάνω για τρίτη φορά) έχει χτυπήσει τις πόρτες όλων και ως εκ τούτου η, εκ μέρους τους, εξαγωγή των δικών τους εσωτερικών κρίσεων είναι μια παλαιά και δοκιμασμένη συνταγή, ασχέτως της αποδοτικότητάς της τουλάχιστον κατά το παρελθόν…
Βεβαίως (αναφερόμενος στην τουρκική προκλητικότητα) ο Κώστας Καραμανλής περιορίσθηκε να δηλώσει στη Βουλή, αυτό που όλοι γνωρίζουμε, ότι δηλαδή «δεν είμαστε ικανοποιημένοι από το βαθμό της έως τώρα ανταπόκρισης της Τουρκίας στην ειλικρινή βούληση της Ελλάδας για διαρκή βελτίωση των σχέσεών μας» και να προσθέσει πως η Ελλάδα «δεν θέλει ένταση, αλλά βελτίωση και πλήρη αποκατάσταση των διμερών σχέσεων και δεν πρόκειται, όμως, να δεχτεί τετελεσμένα γεγονότα, σε καμιά περίπτωση».
Μπορεί ο πρωθυπουργός να προσεγγίζει την τουρκική προκλητικότητα με τον φραστικό αυτό τρόπο, πλην, όμως, παραμένει άγνωστο αν έχει «μετρήσει» ότι:
Πρώτον: Ινστιτούτα στρατηγικών μελετών της Τουρκίας (ΑSAM) προβλέπουν ακόμα και θερμό επεισόδιο στην Ανατολική Μεσόγειο, που ενδεχομένως θα επεκταθεί και στο Αιγαίο και
Δεύτερον: στις 19 Οκτωβρίου ο Τούρκος αρχηγός ΓΕΝ Μετίν Ατάτς είχε εκτιμήσει ότι «η Ανατολική Μεσόγειος θα καταστεί εστία προστριβών και συγκρούσεων λόγω της πετρελαϊκής σπουδαιότητας που θα αποκτήσει προσεχώς. Εξ αιτίας των πετρελαίων που διαθέτει, θα μετατραπεί σ’ έναν δεύτερο Αραβικό Κόλπο. Η Τουρκία πρέπει να επαγρυπνεί και να αντιδράσει».
ΚΑΙ ΔΙΣΤΑΖΕΙ...
Βεβαίως ο πρωθυπουργός σημείωσε πως «οι μονομερείς τουρκικές ενέργειες, που έγιναν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, χωρίς προηγούμενη συναίνεση της Ελλάδας, δεν έχουν καμιά νομική βάση. Δεν διαμορφώνουν, καθ' οιονδήποτε τρόπο, προηγούμενο. Δεν μπορεί να θέσουν σε οποιανδήποτε αμφιβολία ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα» και είχε προσθέσει πως η Ελλάδα «έχει και διατηρεί ακέραιη τη δυνατότητα να ασκήσει όλα τα δικαιώματά της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, όπως προκύπτουν από τις Διεθνείς Συνθήκες, το Διεθνές Δίκαιο και, βέβαια, το Δίκαιο της Θάλασσας».
Τι σημαίνει αυτό που ανέφερε ο Κώστας Καραμανλής, αλλά που η Ελλάδα διστάζει να πράξει;
Σύμφωνα με τη σύμβαση του Μοντέγο Μπέι για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, την οποία δεν έχει συνυπογράψει η Τουρκία, κάθε παράκτιο κράτος έχει δικαίωμα να ορίζει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) εύρους μέχρι και 200 μιλίων, η οποία υπερκαλύπτει την υφαλοκρηπίδα, δηλαδή έχει και δικαίωμα αλιείας, αλλά και εξορύξεως υδρογονανθράκων από τον βυθό.
Η Τουρκία έχει οριοθετήσει τη δική της ΑΟΖ στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας με βάση την προβλεπόμενη αρχή της μέσης γραμμής και συνεπώς έχει αποδεχθεί στην πράξη τα οριζόμενα από τη Σύμβαση, αλλά την ίδια στιγμή η Ελλάδα επειδή, όπως υποστηρίζει, δεν θέλει να ανοίξει κι άλλα μέτωπα, έχει αποφύγει να θέσει θέμα ΑΟΖ στο Αιγαίο.
Η ΚΥΠΡΟΣ ΠΡΟΧΩΡΗΣΕ…
Όμως, την ίδια στιγμή η Κύπρος προσδιόρισε τη δική της ΑΟΖ, με συμφωνίες με την Αίγυπτο και το Λίβανο και έκανε έρευνες για πετρέλαιο στις νότιες ακτές της, προκαλώντας την αντίδραση της Τουρκίας μέχρι και λίαν προσφάτως (13 Νοεμβρίου) αλλά η Άγκυρα γνωρίζει ότι «δεν μπορεί να το παρατραβήξει» καθώς δύσκολα θα πιάσουν οι όποιες πιέσεις της σε κράτη όπως η Αίγυπτος και ο Λίβανος…
Η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε στη διεθνοποίηση του ζητήματός της, με διαβήματα και στον ΟΗΕ, ο δε Κώστας Καραμανλής συζήτησε την τουρκική προκλητικότητα κατά της Ελλάδος και της Κύπρου στις συνομιλίες που είχε στην Αθήνα με τον Πρόεδρο Δημήτρη Χριστόφια και σε νεώτερες δηλώσεις του ήταν και πάλι διαπιστωτικός λέγοντας πως «τα πρόσφατα γεγονότα με τη στάση της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κύπρου, καθώς και στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, δεν συμβάλλουν στην προσπάθεια μιας παραγωγικής ατμόσφαιρας, τόσο στις διμερείς σχέσεις, όσο και στην εξελισσόμενη προσπάθεια για την επίλυση του Κυπριακού. Αντιθέτως, δημιουργούν σοβαρούς προβληματισμούς».
ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ
Το ζήτημα, όπως είναι ευκόλως αντιληπτό, δεν είναι μόνο νομικό ή πολιτικό, αλλά βαθύτατα οικονομικό και δη μεσούσης της οικονομικής κρίσεως – και αυτό δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας.
Εν πάση, όμως, περιπτώσει η Τουρκία – επαναφέροντας στο νου την τριήμερη κρίση του Μαρτίου του 1987, όταν οι δύο χώρες βρέθηκαν στα πρόθυρα θερμής αναμετρήσεως στο Αιγαίο – επέλεξε αυτή την περίοδο (άραγε συνυπολόγισε πως στην Ελλάδα υπάρχει μια αμφισβητούμενη, σύμφωνα τουλάχιστον με τις δημοσκοπήσεις, κυβέρνηση και με οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία;) να κάνει έρευνες, με το νορβηγικό σκάφος M/V Malene Ostervold, εντός των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο Καστελόριζο (καθώς επιμένει στη θέση, που αντίκειται στη σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, πως τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ) και έτσι να αμφισβητήσει de facto και εκ νέου τα ελληνικά δικαιώματα στην περιοχή και να επαναφέρει τις τουρκικές απαιτήσεις και τις πάγιες διεκδικήσεις της στο Αρχιπέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο.
Στα δε ελλαδικά διαβήματα απάντησε λέγοντας πως οι έρευνες έγιναν «εντός των θαλασσίων αρμοδιοτήτων της Τουρκίας και εντός του τομέα ερευνών», φράση που εγείρει το ερώτημα ποιος (και αν) έδωσε αυτές τις «αρμοδιότητες» και αν αυτό έχει σχέση με τα όρια δράσεως του ΝΑΤΟϊκού στρατηγείου της Σμύρνης.
Έμπειροι διπλωμάτες λένε πως το Καστελόριζο έχει κρίσιμη θέση στη ρύθμιση των ορίων της υφαλοκρηπίδας (μέσω του Δικαστηρίου της Χάγης επιμένει η Αθήνα) και στην οριοθέτηση της ΑΟΖ. Με βάση δε την αρχή της μέσης γραμμής η ύπαρξη του Καστελόριζου εξασφαλίζει την επαφή της ελληνικής (αν και όταν οριοθετηθεί) με την κυπριακή ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα και οι δύο αυτές παρεμβάλλονται μεταξύ της τουρκικής και της αιγυπτιακής, γεγονός που περιορίζει σημαντικά την τουρκική ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η ΣΚΟΠΙΑΝΗ «ΣΦΗΝΑ»
Όμως, αυτή την κρίσιμη περίοδο η Ελλάδα δεν έχει μόνο το ανατολικό μέτωπο ανοιχτό, αλλά και το Βαλκανικό, καθώς τα Σκόπια (που επίσης έχουν σοβαρό πρόβλημα στην ευρωατλαντική τους πορεία) κατέθεσαν προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, κατηγορώντας την Ελλάδα για παραβίαση του άρθρου 11 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας του 1995 εξαιτίας του βέτο που άσκησε στην ένταξή τους (με το όνομα FΥRΟΜ) στο ΝΑΤΟ κατά την τελευταία Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας τον περασμένο Απρίλιο στο Βουκουρέστι.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν πως η κίνηση αυτή, σ’ αυτή τη χρονική συγκυρία οδηγεί σε κατάρρευση τη διαπραγμάτευση για την εκκρεμότητα της ονομασίας παράλληλα δε κάνουν λόγο για κίνηση υπαγορευμένη από την απερχομένη διοίκηση του Προέδρου Μπους.
Όλοι δε οι αναλυτές πιστεύουν πως ο εθνικιστής πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ Νίκολα Γκρούεφσκι έχοντας αντιληφθεί ότι η χώρα του δεν θα ενταχθεί σύντομα ούτε στο ΝΑΤΟ ούτε στην ΕΕ, έχει θέσει ως βασική προτεραιότητα την ενίσχυση της θέσεως του στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό, καθώς μάλιστα την επόμενη χρονιά επέρχονται εκλογές και θα ήθελε να «απαλλαγεί» από τον Πρόεδρο της χώρας Μπράνκο Τσερβένκοφσκι με τον οποίο «βρίσκονται στα μαχαίρια».
Και βεβαίως το ερώτημα που αναδεικνύουν οι προκλητικές αυτές στάσεις των γειτόνων είναι «πού το πάνε» και φυσικά πως αντιδρά η Ελλάδα, η οποία δείχνει σαστισμένη και ανήμπορη να ελέγξει την κατάσταση.
