Τον τελευταίο καιρό γινόμαστε μάρτυρες μιας πρωτοφανούς αναλγησίας των τραπεζών σε βάρος πολιτών που αποτελούν την πελατεία τους. Παγιδευμένοι στις «σειρήνες» των τραπεζικών προσφορών, με πιστωτικές κάρτες και κάθε είδους δάνεια, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βιώνουν σήμερα μια ιδιότυπη ομηρία κάτω από τοκογλυφικής έμπνευσης επαχθείς όρους.
Με κυρίαρχο στόχο την αποκόμιση υπέρογκων κερδών προσφέρονται καθημερινά κάθε λογής τραπεζικά προϊόντα, δημιουργώντας στην ουσία συνθήκες μακροχρόνιας εξάρτησης σε στρατιές ανθρώπων της ανάγκης. Στο όνομα της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της αναβάθμισης του επιπέδου ζωής των πολιτών, οι τράπεζες παρακάμπτουν ακόμα και τους πλέον στοιχειώδεις κανόνες ελέγχου των κεντρικών πιστωτικών ιδρυμάτων και της νομοθεσίας, για να διαιωνίσουν την παντοδυναμία τους.
Αυτή η δικτατορία του τραπεζικού κεφαλαίου κατέστησε τις τράπεζες κράτος εν κράτει και στη χώρα μας, όπως άλλωστε και στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο. Η ελληνική οικονομία έφτασε τα τελευταία χρόνια στο σημείο να χορεύει στο ρυθμό που επιβάλλει το τραπεζικό σύστημα και τα νοικοκυριά εξαρτούν την ποιότητα ζωής τους από τον δανεισμό. Οι πιστωτικές κάρτες εξελίχθηκαν σε «χρυσοτόκο όρνιθα» για τις τράπεζες. Ορισμένες απ΄αυτές, γνωρίζοντας την οικονομική στενότητα των πελατών τους και πόσοι απ΄αυτούς «σηκώνουν» ακόμη και μετρητά μέσω των καρτών για την κάλυψη τρεχουσών αναγκών, τους χρεώνουν με ακόμα πιο υψηλότερα επιτόκια την ανάληψη μετρητών.
Όλα αυτά είναι γνωστά φυσικά .Δυστυχώς ο σημερινός πολίτης – καταναλωτής πιεσμένος από πλήθος αναγκών – ουσιαστικών ή πλασματικών – δεν έχει διδαχθεί τη σοφή ρήση «Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας». Όλο και περισσότεροι υποκύπτουν στα «δώρα» και τις «προσφορές» βλέποντας το τυρί αλλά όχι τη φάκα, με αποτέλεσμα οι μεν τράπεζες να έχουν εγκαθιδρύσει μια ακλόνητη εξουσία στη ζωή μας, οι δε πολίτες να υφίστανται όλο και σκληρότερες επιπτώσεις από το σίριαλ των αυξήσεων στις δόσεις, των δανείων και των πιστωτικών καρτών.
Ο τελευταίες αυξήσεις των επιτοκίων έφεραν χιλιάδες δανειολήπτες αντιμέτωπους με ένα οικονομικό «κραχ» του οικογενειακού τους προϋπολογισμού και κατέστησαν τον δανεισμό ως τον ακριβότερο τα τελευταία πέντε χρόνια στη χώρα μας.
Η ραγδαία αύξηση του δανεισμού αυτά τα χρόνια δεν έχει δημιουργήσει προβλήματα μόνο στα νοικοκυριά που έχουν ξεπεράσει τα όριά τους. Ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την ανοδική πορεία των τιμών σε πολλά καταναλωτικά αγαθά και κυρίως στα ακίνητα. Η δυσκολότερη πρόσβαση επιχειρηματιών στα δάνεια επιβαρύνει τις τελικές τιμές των προϊόντων κι έτσι ανατροφοδοτείται ο πληθωρισμός. Από την άλλη πλευρά, η αγορά με δανεικά υποβαθμίζει τη σημασία της τιμής και αναδεικνύει σε καθοριστικό παράγοντα το ύψος της δόσης. Ο καταναλωτής π.χ. δεν εξετάζει αν το σακάκι, το πουκάμισο, το ακίνητο ή το αυτοκίνητο που αγοράζει με πιστωτική κάρτα ή δάνειο, αξίζει τα λεφτά του, αλλά πόσο θα πληρώσει κάθε μήνα για να το αποκτήσει. Άλλωστε στο ύψος της δόσης εστιάζεται ο τραπεζικός ανταγωνισμός.
Οι τράπεζες παραδέχονται ότι ο καταναλωτής αδιαφορεί για τα επιτόκια και τα άλλα χαρακτηριστικά του δανείου και ενδιαφέρεται μόνο για το πόσο θα πληρώνει κάθε μήνα.
Στη δημιουργία αυτής της νοοτροπίας έχει συμβάλλει σημαντικά η χρήση των άτοκων δόσεων, που είναι ελληνική πρωτοτυπία και ωθεί τους καταναλωτές σε μεγαλύτερες αγορές με σκοπό τη μείωση της μηνιαίας δόσης.
Πριν μιλήσει κανείς για τοκογλυφική πρακτική των τραπεζών και φυσικά πριν συστήσει το μποϋκοτάζ τους από μέρους των πολιτών, πρέπει να σκεφτεί τις αιτίες που γιγάντωσαν το τραπεζικό σύστημα και το κατέστησαν δυνάστη της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Και οι αιτίες αυτές δεν συναντώνται μόνον στους χαμηλούς μισθούς και στην ανέχεια που πλήττει σήμερα μεγάλη μερίδα του κοινού. Είναι και οι πολλαπλές τεχνητές ανάγκες που οδηγούν τον σημερινό καταναλωτή κατ΄ευθείαν στην αγκαλιά των τραπεζών.
Οι τράπεζες ευαγγελίζονται ανενδοίαστα εικονικές πραγματικότητες, αυτοκίνητα για εκατομμυριούχους, εξωτικές διακοπές, αγορές χωρίς όριο και όλα αυτά με ληστρικά επιτόκια, αν μπλέξεις με δανεικά και άλλα δάνεια για να εξοφληθούν τα προηγούμενα, οπότε βρίσκεσαι χαμένος στον λαβύρινθο του Μινώταυρου που λέγεται τραπεζικό σύστημα.
Ζούμε πάνω και πέρα από τις οικονομικές μας δυνατότητες. Οι περισσότεροι ξοδεύουν ως νεόπλουτοι και δεν ξέρουν πώς να διαχειρίζονται χρήματα. Δεν ξέρουν πώς να αντιμετωπίσουν την επίθεση των καταναλωτικών προτύπων, πώς να εναρμονιστούν – δηλαδή να ανταγωνιστούν – τον διπλανό τους σε ποιότητα ζωής. Δεν ξέρουν ότι είναι σκέτη βλακεία να τον ανταγωνιστούν. Παρ΄όλα αυτά, το κάνουν. Διόλου παράξενο ότι ο μέσος πολίτης βρίσκει παρηγοριά στην τραπεζική τοκογλυφία και στο ξεπούλημα του μέλλοντος εν ονόματι του παρόντος. Με τα δάνεια, τις ευκολίες πληρωμής, την επιβεβλημένη σχεδόν παροχή «έξυπνου» χρήματος, η ζωή χάνει τη βαρύτητά της, όλα τείνουν να γίνουν εύκολα, κατορθωτά, προσιτά. Η τρέχουσα συνείδηση αρέσκεται να ζει υπό καθεστώς παγίας απειλής και οφειλής, η αγωνία καταλήγει δωρεάν ναρκωτικό, ένα είδος πληβείου αριστοκρατισμού, που έχει μαύρη μούσα του το τοκοχρεωλύσιο. Ο ισοβίως οφειλέτης καθίσταται σημαντικός, μόνο και μόνο επειδή κάποιοι αδυνατούν να τον ξεχάσουν.
Αυτό που έχει νόημα τελικά είναι τι χρειαζόμαστε απ΄αυτά που μας προσφέρουν οι τράπεζες, οι οποίες – ας μην το ξεχνάμε – δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα. Είναι κερδοσκοπικοί οργανισμοί, η σκληρότητα των οποίων μας αποκαλύπτεται καθημερινά και σαν τέτοιους πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι υψηλότερους μισθούς και συντάξεις και προπαντός σωφροσύνη. Δυστυχώς αμφότερα κατακτώνται δύσκολα.
Περιδιαβάζοντας την αγορά της Αθήνας ο Σωκράτης έλεγε: «Πόσα πράγματα δεν χρειάζομαι!». Αυτό που χρειαζόμαστε λιγότερο, δηλαδή καθόλου, είναι η συμβιωτική σχέση με τις τράπεζες. Μπορεί να ακούγεται παλαιοκομμουνιστικό, αλλά, πιστέψτε με, οι τράπεζες - με λίγη βοήθεια από την ανθρώπινη αδυναμία και απερισκεψία – κατέκτησαν τη ζωή και την ύπαρξή μας. Ίσως ήρθε η ώρα για εκδίκηση! Ψαλιδίστε τις πιστωτικές κάρτες, κρύψτε τις πενιχρές οικονομίες σας κάτω απ ΄το στρώμα. Είναι απολύτως ασφαλείς . Οι μικροκλέφτες δεν ψάχνουν πια κάτω από τα στρώματα. Οι μεγάλοι κλέφτες εργάζονται ως στελέχη σε οικονομικούς οργανισμούς, επομένως ουδείς κίνδυνος συντρέχει.
ΝΙΚ. ΝΑΚΟΣ
