Εκπρόσωποι της πολιτείας, της εκκλησίας, της επιστήμης και πλείστων κοινωνικών φορέων θεωρούν πρωταρχική τους υποχρέωση, όταν αναφέρονται σε θέματα εκπαίδευσης και μόρφωσης των νέων, αλλά και σε γενικότερα ζητήματα του μέλλοντος της νεολαίας, να εκφράζουν με τα πιο θερμά λόγια την πλήρη συμπαράστασή τους και το αμέριστο ενδιαφέρον τους για το κάθε τι, που αφορά στην ευτυχία και την προκοπή αυτού του συμπαθούς κομματιού της κοινωνίας μας. Δεν είναι όμως και λίγες οι φορές, που οι ίδιοι παράγοντες περιγράφουν με τα μελανότερα χρώματα την αδιαφορία μας προς τα νιάτα, προς την ελπίδα του έθνους μας, προς τα παιδιά μας, που τα σπάσαμε τα φτερά τους και τα προδώσαμε κατά πρόσφατη δήλωση του Αρχιεπισκόπου μας. Τι από όλα αυτά ανταποκρίνεται άραγε στην πραγματικότητα; Θετική είναι η συμβολή των πατεράδων στα θέματα των παιδιών τους ή αρνητική; Θα ήταν αστείο και άδικο να υποστηριχθεί το δεύτερο.
Όλες οι προσπάθειες και οι προθέσεις κοινωνικών φορέων και γονιών σ' έναν στόχο κατατείνουν. Στο πώς δηλαδή θα δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες, από αυτές της γενεάς που απέρχεται, ώστε η γενεά που έρχεται να ζήσει σε ιδανικότερο και πιο ανθρώπινο περιβάλλον. Οι κάποιες εξαιρέσεις δεν είναι ικανές να μεταβάλουν τον κανόνα. Έτσι παρατηρούμε την αδιάκοπη προσπάθεια και το έντονο ενδιαφέρον των γονέων να περιορίσουν τις απολαύσεις τους για να περισσεύσει κάτι για το μέλλον των παιδιών. Για να κτίσουν ένα σπίτι, για να αποκτήσουν ένα εξοχικό, για να στήσουν μια επιχείρηση, ώστε ο κανακάρης τους να ξεκινήσει από ευοίωνο σημείο τη ζωή του. Το ίδιο συμβαίνει και με το κράτος και το σύνολο των κοινωνικών φορέων. Κατασκευάζονται τελειότερα λιμάνια και αεροδρόμια, ασφαλέστεροι σιδηρόδρομοι και αυτοκινητόδρομοι, σήραγγες και υποδομές πολυδάπανες και πλείστες άλλες εγκαταστάσεις. Για ποιον όλα αυτά; Για τη γενεά που φεύγει και δεν θα προλάβει να τα χαρεί και να τα απολαύσει ή για το μέλλον των παιδιών μας; Ασφαλώς για το μέλλον της νεολαίας μας. Τότε γιατί αυτή η μεμψιμοιρία, ότι εγκαταλείψαμε τη νεολαία, ότι της καταστρέψαμε τα οράματα και της σβήσαμε την ελπίδα; Μήπως είμαστε υπερβολικοί, μήπως βλέπουμε τα δρώμενα από τη μη σωστή οπτική γωνία, μήπως χάσαμε τελείως τον προσανατολισμό μας;
Το ορθότερον είναι ότι μεγαλύτεροι σε καμιά περίπτωση δεν εγκατέλειψαν τους νεότερους. Κάνουν ό,τι μπορούν, για να βρουν οι νέοι, τα παιδιά μας ένα ευτυχέστερο μέλλον. Όμως τα διάφορα πολιτικά και κοινωνικά ρεύματα δεν συμπίπτουν στις επιδιώξεις τους, με αποτέλεσμα η νεολαία να αποτελεί το μήλον της έριδας και να καλείται να πληρώσει από τη μελλοντική της κληρονομιά ένα σοβαρό κόστος στο βωμό της κοινωνικής ασυνεννοησίας. Και αυτό κυρίως γιατί ένα κομμάτι της νεολαίας, ευτυχώς μικρό για την ώρα, αρνείται τον διάλογο και προσπαθεί να επιβάλει με τη βία το μηδενισμό, τον καταστροφισμό και τον αναρχισμό. Οι αντικοινωνικές αυτές συμπεριφορές βλάπτουν τα μέγιστα τους ίδιους τους νέους, αλλά και το ευρύτερο συμφέρον του κοινωνικού συνόλου. Και η ευθύνη δεν βαρύνει μόνον αυτούς που υπερβαίνουν κάθε ανεκτό όριο, αλλά και αυτούς τους νέους που δεν αντιδρούν στις βιαιοπραγίες και στην καταστροφομανία των ολίγων. Εδώ δεν είναι ασφαλώς άμοιροι ευθυνών και οι μεγαλύτεροι, γιατί δεν κατόρθωσαν να εμπνεύσουν τους νέους, να δώσουν πρότυπα, να καλλιεργήσουν τα ιδανικά και τις πανανθρώπινες αξίες και να δώσουν διέξοδα στις ανησυχίες τους. Με τη νοοτροπία τους απαξίωσαν τα διάφορα επαγγέλματα και συνέβαλαν στη δημιουργία ενός επιστημονικού προλεταριάτου, που απογοητεύει τη νεολαία και την καθιστά εχθρική προς την κοινωνία. Το πρόβλημα τούτο είναι από τα οξύτερα της εποχής μας και δεν φαίνεται να υπάρχει καμιά προοπτική για την επίλυσή του.
Η νοοτροπία που καλλιεργήθηκε, ανατρέπει πλήρως τις κοινωνικές ισορροπίες και παραβλέπει τις ανάγκες της ολότητας. Σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής όλοι οι νέοι πρέπει να τύχουν πανεπιστημιακής μόρφωσης και όλοι να βρουν μια δουλειά γραφείου. Και όσον μεν αφορά στο δικαίωμα στη μόρφωση κανένας δεν μπορεί να το εμποδίσει, γιατί αυτό είναι ιερό. Όλοι οι νέοι έχουν το δικαίωμα να μορφωθούν. Και στο κάτω - κάτω μια κοινωνία με όλα τα μέλη της μορφωμένα είναι μια ανώτερη, μια αξιοζήλευτη κοινωνία. Μέχρις εδώ όλα καλά. Όλοι να σπουδάζουν διά βίου και να λαμβάνουν περισσότερα του ενός πτυχία. Όμως ο άνθρωπος δεν ζει κατά μόνας ούτε μπορεί να ζήσει με τον Ταρζάν στη ζούγκλα και να τρέφεται μόνον με άγριους καρπούς. Ζεί μέσα σε μια οργανωμένη κοινωνία, σαν κοινωνικό ζώο, που είναι, και έχει την ανάγκη να αλληλοκαλύπτεται από τις υπηρεσίες του συνανθρώπου του. Πρέπει δηλαδή συγχρόνως να λειτουργούν όλα τα επαγγέλματα για να υπάρχει πλήρης κάλυψη των ανθρωπίνων και κοινωνικών αναγκών. Τα περισσότερα όμως των επαγγελμάτων δεν χρειάζονται πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Αρκεί μια γενική και βασική μόρφωση. Τότε τίθεται το ερώτημα: Είναι λογικό και αναγκαίο να χρηματοδοτούνται σπουδές για εργασίες που δεν απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις; Η τάση πάντως είναι, κανένα παιδί τής κάθε οικογένειας να μην μείνει χωρίς πτυχίο. Χρειάζεται όμως να γίνει κάποιος, γιατρός, δικηγόρος, μηχανικός κλπ. για να μπορεί π.χ. να αρμέγει αγελάδες, να μαζεύει ελιές, να ποτίζει τις διάφορες καλλιέργειες, να τοποθετεί μάρμαρα και πλακάκια, να αναλαμβάνει την εκτέλεση αναρίθμητων οικοδομικών και άλλων χειρωνακτικών εργασιών και να κάνει διανομές σουβλακίων και άλλων εδεσμάτων κατ' οίκον;
Ασφαλώς όχι. Ο καθένας θα πρέπει να εργάζεται στον κλάδο στον οποίο ειδικεύτηκε. Και όταν ο κλάδος αυτός υπερφορτώθηκε θα συνεχίσουμε εμείς να τον φορτώνουμε και να δημιουργούμε στρατιές ανέργων πτυχιούχων; Είναι αυτό σημάδι ευνομούμενης πολιτείας και καλά οργανωμένης κοινωνίας; Να γιατί οι νέοι μας είναι θυμωμένοι και απογοητευμένοι από όλους. Και πώς να μην είναι, όταν πτυχία, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί τίτλοι, ξένες γλώσσες και πολλές άλλες γνώσεις δεν μπορούν να εξασφαλίσουν μια θέση εργασίας; Και το χειρότερο ο υπερκορεσμός ορισμένων επιστημονικών κλάδων θα γνωρίσει στο εγγύς μέλλον εκρηκτικές διαστάσεις χωρίς σοβαρές πιθανότητες εκτόνωσης. Γι' αυτό απαιτείται άμεση και ριζική αλλαγή στο εκπαιδευτικό μας σύστημα με κύριο στόχο τη χάραξη νέων προσανατολισμών στα θέματα μόρφωσης και απασχόλησης, ώστε να υπάρξει μέλλον και προοπτική για τη νεολαία μας.
* Ο δρ. Ι. Παπαδημόπουλος είναι δικηγόρος, πρώην βουλευτής της ΝΔ
