«τρείς γαρ μόνους κρατήρας εγκεραννύω τοίς εύ φρονούσι»
τον μεν υγείας ένα, όν πρώτον εκπίνουσι'
τον δε δεύτερον έρωτος ηδονής τε,
τον τρίτον δ' ύπνου,
όν εκπιόντες οι σοφοί κεκλημένοι οίκαδε βαδίζουσι.
«ο δέ τέταρτος ουκέτι ημέτερος εστί, αλλ' ύβρεος»...
Τρεις κρατήρες έχω για τους σώφρονες ανθρώπους (λέει ο Θεός Διόνυσος)
Τον πρώτο για την υγεία
Τον δεύτερο για τον έρωτα
Τον τρίτο για τον ύπνο, τον οποίο αφού τον πιουν οι σοφοί φεύγουν για το σπίτι τους.
Ο τέταρτος δεν είναι πια δικός μου, αλλά είναι περί ύβρεος...
(Εύβουλος, κωμικός περί το 375 π.χ)
Με αυτόν τον όμορφο τρόπο, με τους παραπάνω στίχους βαλμένους στο στόμα του θεού Διόνυσου, οι αρχαίοι μας πρόγονοι ξεκαθάρισαν τα όρια μεταξύ χρήσης και κατάχρησης. Εδώ βέβαια αναφερόμαστε στην κατανάλωση κρασιού αφού εκείνα τα χρόνια, η κατανάλωση αλκοόλης σήμαινε κατανάλωση κρασιού.
Στα συμπόσια της εποχής επικρατούσε νόμος και τάξη, η κατανάλωση του οίνου γινόταν με μέτρο και μόνο αφού τον αραίωναν (έκαναν κράμα) με νερό (κεκραμένος οίνος, από αυτό προέκυψε και η λέξη κρασί).
Η συμμετοχή των νέων στα συμπόσια, που απεικόνιζαν την κοινωνική ζωή της πόλης, γινόταν μετά από εκπαίδευση. Αυτό το μαρτυρούν διάφορες παραστάσεις που βρίσκουμε πάνω σε αγγεία όπου βλέπουμε τους νέους να διδάσκονται γραφή, μουσική ή και γυμναστική αλλά και τον τρόπο και το μέτρο για τη συμμετοχή τους στα συμπόσια.
Αυτά λοιπόν που οι αρχαίοι μας πρόγονοι τα ήξεραν και τα εφάρμοζαν και τα είχαν συπυκνωμένα δώσει με την περίφημοι φράση «ΠΑΝ ΜΕΤΡΟ ΑΡΙΣΤΟ» ερχόμαστε εμείς σήμερα μετά από χιλιάδες χρόνια να τα αποδείξουμε επιστημονικά αλλά και να διερευνήσουμε τον τρόπο επίδρασης στον οργανισμό όχι μόνο του κρασιού αλλά και της αλκοόλης γενικότερα.
ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΛΚΟΟΛΗΣ
Το αλκοόλ (η αλκοόλη) έχει χρησιμοποιηθεί ιατρικώς σε όλη την καταγραμμένη ιστορία. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες αναφέρονται 191 φορές στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη.
Μετριοπαθής κατανάλωση αλκοόλ και η άσκηση είναι σωρευτικές θετικές επιπτώσεις τους στο καρδιαγγειακό σύστημα. Κάνοντας το ένα είναι καλύτερο από το τίποτα, αλλά και τα δύο είναι η καλύτερη επιλογή όλων και μειώνει δραματικά τον κίνδυνο θανάτου από καρδιακή προσβολή.
Πλήθος άλλων μελετών που έγιναν σε όλο τον κόσμο, από την Κίνα μέχρι τη Χονολουλού κατέδειξαν ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται με τη μακροζωία.
Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει την πιθανότητα επιβίωσης μετά από έμφραγμα.
Μετριοπαθείς πότες είχαν το χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας, μειώνοντας τον κίνδυνο κατά 32%, σε σύγκριση με απέχοντες.
Οι άνδρες που καταναλώνουν δύο έως τέσσερα ποτά αλκοόλ μετά από μια καρδιακή προσβολή είναι λιγότερο πιθανό να αντιμετωπίσουν μια δεύτερη καρδιακή προσβολή απ’ ό,τι οι απέχοντες, σύμφωνα με μελέτη που έγινε σε 353 άνδρες που επέζησαν από καρδιακή προσβολή μέσο όρο τέσσερα ποτά την ημέρα παρουσίασαν μείωση κινδύνου κατά 52% σε σύγκριση με απέχοντες.
Ωστόσο, τα οφέλη δεν περιορίζονται, (όσο σημαντικά και να είναι), μόνο στις καρδιακές παθήσεις αλλά διάφορες έγκριτες μελέτες από αξιόλογα (Χάρβαρτ, κ.λ.) έδειξαν ότι η μέτρια κατανάλωση συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου, στη μείωση του κινδύνου από διαβήτη τύπου 2, προσβολής από την νόσο Alzheimer και άλλες άνοιες, από την αρθρίτιδα, την υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ), την οστεοπόρωση, από χολολιθίαση καθώς από διάφορες μορφές καρκίνου, όπως νεφρού, θυρεοειδούς, αλλά και από το κοινό κρυολόγημα.
Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ
Για μας ειδικά το κρασί αποτελεί όχι ποτό αλλά τρόφιμο με αλκοόλη, και το έχουμε εντάξει στη μεσογειακή μας διατροφή η οποία όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται παγκόσμια ως η πιο υγιεινή μαζί με το ελαιόλαδο, τα φρέσκα λαχανικά και τα όσπρια.
Όπως παρατηρούμε στο παραπάνω σχήμα στο καθημερινό διαιτολόγιο εντάσσουμε και το κρασί (2-3 ποτήρια).
Το κρασί παρουσιάζει μια επιπλέον ωφέλιμη δράση λόγω των αντιοξωτικών συστατικών που περιέχει δηλαδή τα φαινολικά παράγωγα, τις τανίνες, τις σαλικιλικές ενώσεις και τη ρεσβερατρόλη.
Οι ιδιαίτερα ωφέλιμες ιδιότητες του κρασιού αναδείχθηκαν τελευταίως με το γνωστό «Γαλλικό παράδοξο». Αρχική ένδειξη της ευεργετικής δράση της ρεσβερατρόλης ήταν η παρατήρηση ότι άνθρωποι που κατανάλωναν κόκκινο κρασί είχαν μειωμένη συχνότητα καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η μείωση του κινδύνου οφελόταν βασικά στην αλκοόλη, η οποία σε μικρές ποσότητες δρα ως αιμοστατικός παράγοντας, εμποδίζει την οξείδωση των λιποπρωτεϊνών και αυξάνει την κυκλοφορία της υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (High Density Lipoproteins, HDL), ωστόσο οι πολυφαινόλες του λευκού και κόκκινου κρασιού παίζουν επίσης σημαντικό αντιοξειδωτικό ρόλο.
Το 1992 οι γιατροί Renaud και De Lorgeril καθιέρωσαν με μία εργασία τους στο Lancet (από τα πλέον έγκυρα ιατρικά περιοδικά) τον όρο «Γαλλικό παράδοξο»(«French Paradox»). Από στατιστικές έρευνες είχε διαπιστωθεί ότι οι Γάλλοι διέτρεχαν μικρότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα (ισχαιμικά επεισόδια) σε σχέση με άλλους Βορειοευρωπαίους, αν και κατανάλωναν περισσότερο κρέας και λιπαρές ύλες κατά κεφαλήν. Η διαπίστωση αναφερόταν για πολλά χρόνια σε εφημερίδες και περιοδικά. Ως αποτέλεσμα, οι πωλήσεις κόκκινου κρασιού αυξήθηκαν δραματικά σε σχέση με το λευκό κρασί, ενώ συγχρόνως δημιουργήθηκε η μάλλον αφελής εντύπωση ότι «όσο πιο πολύ κόκκινο κρασί τόσο το καλύτερο», που μπορεί να οδηγήσει στον αλκοολισμό με αρκετά οδυνηρές συνέπειες. Τελικά, λεπτομερέστερες έρευνες και κλινικές έρευνες έδειξαν ότι δεν είναι μόνο το κρασί αλλά και μία σειρά διατροφικών συνηθειών και άσκησης σε καθημερινή βάση που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μικρότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.
ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ
Η κατάχρηση της αλκοόλης ευθύνεται για βλαβερές επιδράσεις στον οργανισμό. Προκαλεί άμεσες τοξικές βλάβες στον εγκέφαλο και τα νεύρα, (οίδημα, εκφύλιση) στην καρδιά (μυοκαρδιοπάθεια), στο στομάχι (γαστρίτιδες), στο πάγκρεας (παγκρεατίτιδες), ενώ έμμεσα θεωρείται υπεύθυνο και για άλλες βλάβες που οφείλονται στην κακή, συνήθως, διατροφή των ατόμων που κάνουν κατάχρηση.
Οι υπερβάσεις του μέτρου, κυρίως σε κοινωνικές συγκεντρώσεις έχουν δυσάρεστες συνέπειες, οι οποίες οφείλονται στο αυξημένο επίπεδο οινοπνεύματος στο αίμα. Το επίπεδο αυτό εξαρτάται από την ολική ποσότητα κρασιού που πίνουμε, τη διάρκεια και τον ρυθμό, την απορρόφηση από το έντερο και τον μεταβολισμό από το ήπαρ. Ο κ. Δημ. Τριχόπουλος (καθηγητής Επιδημιολογίας στο Χάρβαρτ των ΗΠΑ) συμβουλεύει τους καπνιστές να μη συνδυάζουν την ήδη βλαβερή συνήθειά τους με την κατανάλωση αλκοόλ, καθώς η συνεργική δράση τους αυξάνει πράγματι τον κίνδυνο καρκίνου. «Το αλκοόλ ενισχύει την απορρόφηση των καρκινογόνων ουσιών του τσιγάρου στο στόμα, στον φάρυγγα και στον οισοφάγο λόγω της καταστροφής του βλεννογόνου που προκαλεί». Ο καθηγητής καταλήγει τονίζοντας ότι δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι το πολύ αλκοόλ μπορεί να καταστρέψει μια οικογένεια, ακόμη και ολόκληρες κοινωνίες. «Το αλκοόλ συνδέεται επίσης με αλκοολισμό, ενώ θεωρείται υπαίτιο ως και για το 30% των τροχαίων ατυχημάτων. Πρέπει να τηρούμε πάντα το μέτρο για να μη μετατραπεί από φίλος σε εχθρό μας».
*Ο δρ. Αστέριος Παπράς
είναι χημικός-οινολόγος,
διετέλεσε γενικός διευθυντής
του Οινοποιητικού
συνεταιρισμού Τυρνάβου
