Τα μαγαζάκια (της γεύσης οίνου) ήταν κολλητά, δίπλα το ένα με το άλλο, σ’ εκείνο το παραδεισένιο χωριουδάκι της Νότιας Ηπείρου, όπου ο Νότης, ένα νέο, λεβέντικο γεροντάκι έκανε λάθος την πόρτα του ταβερνείου κι αντί να μπει στο σινάφι του, των εργατών, όπου ταίριαζε απόλυτα το περιβάλλον με τις συνήθειές του και τις ιδέες του – άλλωστε κι εκείνος χρόνια ολάκερα ζυμώθηκε μες στο καμίνι της εργατιάς -, μπήκε απρόσεκτα, με φόρα στο διπλανό μαγαζάκι κι ας γνώριζε, όταν αργά κατάλαβε πως έκανε το λάθος ... της πόρτας εισόδου. Μα, ο Νότης ο ντόμπρος άνθρωπος το ήθελε πολύ αυτό το λάθος της πόρτας να γίνει από καιρό. Είχε τους λόγους του ο «αειθαλής βιοπαλαιστής» κι ας τον «έπνιξε», όταν πρωτόμπαινε, η οσμή μιας άλλης «πνευματικής κουλτούρας», ξένης προς αυτόν.
Δεν πρόλαβε ακόμη το πανωφόρι του να βγάλει κι είδε η ματιά του καλοεπιμελημένους γραβατίστες, μ’ άσπρα μόρτικα πουκάμισα κι αστραφτερά παπούτσια να γυροφέρνουν μ’ ένα γιομάτο ποτήρι κόκκινου κρασιού ή σαμπάνιας τα πολλά εμβαδόν του τεράστιου χώρου του. Και τα τραπέζια, με την ελκυστική τους επίπλωση και τα μεταξωτά διάφανα τραπεζομάντηλά τους φορεμένα – μαζί με τη φωτοχυσία μικρών πολύχρωμων κεριών – να βαστάζουν τις ποθητές πικάντικές γεύσεις, φαγητού που ήδη απολάμβαναν «οι σοφοί γραμματιστές» και οι «προοδευτικοί» τα μεγάλα παρά και της ύλης. Από συνήθεια, του δύσκολου μεροκάματου, έπινε ο Νότης κάθε φορά κι ήταν η πρώτη του τολμηρή απόφαση που πήρε μέσα στον «οίκο τους...». Κιόλας, για να τους τα ψάλλει... για τα καλά πλέον. - «Συγγνώμη, τους, είπε, νόμιζα...».
- «Δεν πειράζει», του είπαν εκείνοι μ’ ένα προσποιούμενο καλοδεχτικό και βλοσυρό ύφος, αμέσως δείχνοντάς του, κατόπιν την απομακρυσμένη γωνίτσα του πλούσιου εστιατορίου – μπαρ που θα’πρεπε να καθίσει αυτός ο «φτωχούλης» ανθρωπάκος. Αλλά για τον Νότη αυτοί οι πολυμορφούμενοι διανοητές φάνταζαν αερόμυαλοι, παρά τις ντελικάτες κι όμορφες φιγούρες του προσώπου τους που άφηναν στους γύρω χώρους. Και καθώς γρήγορα άδειαζε το ποτηράκι διαμέσου του οισοφάγου, η φλόγα των καημών του έσβηνε αργά... μέσα. Οι άλλοι μαζεμένοι τριγύρω διαισθάνονταν πώς ο νέος απρόσμενός τους επισκέπτης κάτι ήθελε να τους πει... χωρίς να ξέρουν για ποιο ζήτημα. Τα ένιωθε βαθιά μέσα του αυτά που ήθελε να μιλήσει, με τίποτα δεν θα τα ξεχνούσε κι ας ήταν εντελώς αγράμματος. Είχε όμως, μια λαϊκή σοφία στα λόγια του, που έβγαινε απ’ το καθαρό πνεύμα της ειλικρίνειας και της αληθινότητας των δίκαιών του.
- «Τι με κοιτάτε εσείς, οι φαρδουλοί μαγουλάτες», τους είπε διακριτικά, με πολύ θάρρος. «Από πότε γινήκατε σοφιστές;» ρίχνοντας το βλέμμα του προς τους «πνευματοφόρους». «Και εσείς – απευθυνόμενος στους πολιτικούς μας – από πότε γινήκατε δημοκράτες; Κι εσείς, οι δημοσιογραφικοί από πότε παντογνώστες;».
Μια σταθερή τρεμούλα του δεξιού χεριού του δεν τον άφηνε – καθώς κάπνιζε το τσιγαριλίκι του αμήχανα – τη στάχτη να καταλήξει στο τασάκι και του ‘πεφτε ολοένα κάτω στο γυαλισμένο παρκέ. Και μια αγανάκτηση τον έζωνε, καθότι η «φούμα» του και το κρασάκι της εκτόνωσης πακέτο πήγαιναν ‘κείνη την ώρα που εν θερμώ βροντοφωνούσε προς άπαντες γύρω του. Πρόλαβε, όμως, το αποκαμωμένο γεροντάκι να τους ειπεί πολλά με τις πικρές αλήθειες του, χωρίς καν να φοβηθεί τις προσβολές που δεχόντουσαν. Είπε, θαρραλέος πιά, τις αιτίες που τον έκαναν φτωχαδάκι και τόσον άλλον κοσμάκη γύρω του.
Εκείνοι τον άκουγαν εκνευριστικά υπομονετικά, δείχνοντας ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση. «Κι άντε στην υγεία Ανέστη μου», έλεγε στο κρασάκι που έπινε. Αλλά δεν άργησε ο «Ανέστης» του να τον πίνει μές στο διάβα του χρόνου κι ας έλεγε πάντα το θυμοσοφικό ότι «ο οίνος ευφραίνει την καρδία» πίνοντας. Δεν ήταν ο αντιεξουσιαστής πολίτης, ο ακραίος κι ο άτακτος περί της διεκδίκησης των αιτημάτων του. Δεν γνώριζε από κομπίνες και ψέματα στις διαπροσωπικές σχέσεις μ’ άλλους. Ήταν αληθινός, εργατικός και τίμιος στον περίγυρό του. Γι’ αυτό τέτοια σπουδαία που του δόθηκε ευκαιρία εύκολα δεν θα την έβρισκε στη ζωή του, το να βρεθεί αντιμέτωπος και να αντιπαραταθεί με όλους εκείνους που τον κατάντησαν πιά αδύναμο. Εδώ και τώρα, είπε μέσα του, θα τ’ ακούσουν όλα τα «τροπάρια» όλοι αυτοί που μας γυρίζουν τις πλάτες σε κάθε δίκαιο αγώνα μας... Ο Νότης (πόσοι γύρω μας υπάρχουν) δεν τάλεγε όλα αυτά μέσα απ’ το κρασάκι που ‘πινε. Απ’ την καρδιά του που πόναγε τάλεγε και καυτηρίαζε τη μέγιστη υποκρισία του συστήματος... «Μπορεί οι σοφιστείες σας να’ναι καλές κι άγιες», τους αποκρίθηκε, «όμως πείτε μου, ποιες αξίες προσφέρουν αυτοί οι πρόοδοι των πράξεών σας; Ποια πρότυπα ζωής, όταν τριγύρω οι συνάνθρωποί μας, κι οι νέοι μας κυρίως, συνθλίβονται ηθικώς και πνευματικώς; Δεν είναι εν αχρηστία λοιπόν τα πολιτικά, πνευματικά και τ’ άλλα εφόδιά σας που χρησιμοποιούνται κατά κόρον εν καιρώ και που δεν βοηθούν ουσιαστικά τους «πτωχεύσαντες κι ανήμπορους» γενικώς για την επίλυση των προβλημάτων τους; Κι άντε γειά», συνέχιζε πίνοντας τον «υγροποιημένο... πόνο» μέσ’ από το κρασάκι του, σημαδεύοντας διάνα ο λόγος του την αδιάφορη εξουσία της εποχής, που τον θέλει να’ ναι μόνιμα φτωχός και με πολλά αδιέξοδα στο βίο του. Αλλά η ψυχή του κάθε Νότη αγωνιστή είναι πάντα ήπια και ειρηνική. Άλλοι επιδιώκουν τη διατάραξη και την αφαίμαξη του εισοδήματός του κι όλων των εργαζομένων. Κι όταν σηκώθηκαν μερικοί να φύγουν, γιατί δεν άντεχαν την κριτική του, ο Νότης πάλι νηφάλιος κι αληθινός – όπως έτσι όλοι τον γνώριζαν στο δικό του περιβάλλον – τους καθυσήχασε «διπλωματικά» μ’ αυτό. «Άντε, στην υγειά σας κι εσείς «τρανοί Ανέστηδες»! Πέστε επιτέλους, Χριστός Ανέστη! απ’ την καρδιά σας, για να επέλθει παντού η ανθρωπιά και η ευημερία. Κι ήταν πρωτοχρονιάτικες μέρες, του Γενάρη καιρός... Να μου το θυμηθείτε όλοι σας: πολιτικοί, δημοσιογράφοι, λόγιοι πνευματικοί, καθαρώς κριτικοί, τεχνοκρατικοί και άλλοι... (πλην εξαιρέσεων, όπως πάντα...), πως ότι, όσα κι αν έχετε αριστεία γνώσης και μόρφωσης, αν δεν αλλάξετε τη νοοτροπία και τον ανθρώπινο ψυχισμό σας, θα ‘στε μονίμως στην απαξίωση απ’ ένα μεγάλο τμήμα του κόσμου.
Σκεφτείτε το καλά αυτό που σας λέω, να μου το θυμάστε!, ψέλλισε τα τελευταία καυστικά λόγια του. Και καθώς έβγαινε απ’ το «χαρέμι» τους τρικλίζοντας – μετά από τόση ώρα! – μονολογούσε ως το βάθος του δρόμου ο σοφός μας φίλος... «Όλοι εσείς, οι «ικοί και παραϊκοί...» ίδιοι θα’στε πάντα, δεν συμμορφώνεστε εύκολα! Κι ας μορφώνεστε... εύκολα!». Και συνεχίζει ακάθεκτος με τις πικρές του... αλήθειες, αυτός ο αληθινός... δημοκράτης μας, αντανακλώντας τα αισθήματα του λαού μας στο σύνολό του: «Δέστε, εσείς οι πολιτικοί κυβερνήτες, την τελμάτωση της χώρας σ’ όλα τα επίπεδά της!
Μια περήφανη χώρα, την κάνατε ομολογουμένως τριτοκοσμική !!! Ένα λαό αξιοπρεπή με εθνική λεβεντιά και φιλότιμο, τον κάνατε να μαραζώσει..., να χάσει την αίγλη του κι αυτοπεποίθησή του. Τον καταντήσατε... υπόδουλο κι ανελεύθερο πολλοίς, εξαιτίας της πολιτικής σας ανεπάρκειας κι αλαζονείας! Εξαιτίας της δικής σας ανικανότητας και διαφθοράς, που ισοπεδώσατε τα πάντα... στο πέρασμά σας από τη μεταπολίτευση κι εντεύθεν. Η κοινωνία πλέον δεν σας εμπιστεύεται, καταλάβετέ το».
Ο Νότης, ήθελε κι άλλα να πει... αλλά κουράστηκε στο τέλος. Ίσως μια άλλη φορά... τα ξαναπούμε, τους είπε. Εκείνοι, τον άκουγαν σαστισμένοι κι αμήχανα μη μπορώντας ν’ αντιδράσουν. Νιώθαν, πως είχε απόλυτο δίκαιο... στα όσα έλεγε το πατριωτάκι, αλλά τσιμουδιά... η «άρχουσα τάξη». Άλλωστε, τι μπορούσε να του πει αυτού του γνήσιου Έλληνα δημοκράτη; Η τελευταία φράση του Νότη καθώς νύχτωσε, ήταν γενναιόδωρη... για δαύτους: «Καλή – Νύχτα σας»... τους είπε. Κι έτρεξε αγκομαχώντας στην απέναντι πλευρά, να πάει να βρεί τον «φίλο κι αδερφό του λαό»..., που μ’ αγωνία τον περίμενε να ξανασμίξουν... Για τους μεγάλους, δύσκολους και δυνατούς, κοινωνικούς αγώνες των εργαζομένων – έναντι της «πολέμιας... και σκληρής ηγεσίας του τόπου» - μέχρι τελικής πτώσεως... και δικαίωσης!
