«Βρισκόμαστε σε προσπάθεια μεγαλύτερης προσέγγισης με την Τουρκία, με τις γνωστές δυσκολίες και προκλήσεις στα χρόνια ζητήματα, αλλά με κοινή βούληση», τόνισε ο πρωθυπουργός Γιώργος Α. Παπανδρέου αναφερόμενος στην πρόσφατη επίσκεψή του στο Ερζερούμ της Τουρκίας, όπου μίλησε στην ετήσια διάσκεψη των Τούρκων πρεσβευτών και είχε ασυνήθιστα (και χωρίς, όπως εγράφη, τήρηση πρακτικών) μακρά συνομιλία με τον ομόλογό του της γείτονος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Γ.Α. Παπανδρέου ενημέρωσε σχετικώς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τα διαμειφθέντα στο Ερζερούμ, με τον Κάρολο Παπούλια να στηρίζει εμμέσως πλην σαφώς τον πρωθυπουργό (και αυτό φαίνεται πως ενόχλησε την αντιπολίτευση) καθώς του τόνισε πως ήταν «πολύ σαφής στο λεξιλόγιο» που χρησιμοποίησε ενώπιον του τουρκικού ακροατηρίου, ο δε Γ.Α. Παπανδρέου συμπλήρωσε ότι αυτό (δηλαδή η σαφήνεια) «χρειάζεται για να έχουμε μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ μας και να μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα που υπάρχουν».
Την ίδια στιγμή ο υπουργός των Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου έκανε λόγο για «νέα πολιτική γλώσσα», με την οποία εκφράζονται καθαρά οι θέσεις των πλευρών.
«Εμείς πάντοτε εκφράζουμε τις θέσεις µας, χωρίς να διστάζουμε. Όταν κι ο άλλος τις εκφράζει, τον ακούµε», δήλωσε ο κ. Νταβούτογλου, προσθέτοντας ότι ανακαλύπτοντας αυτή τη «νέα πολιτική γλώσσα, οι δύο χώρες θα συνεχίσουν µαζί δείχνοντας σεβασµό η µια στον άλλη».
Ο δε αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβερνήσεως Μπουλέντ Αρίντς σημείωσε ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί «µε ωριµότητα το γεγονός ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός είπε αυτά που είπε ενώπιον των πρέσβεων», ενώ επιδοκίμασε την ήπια στάση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έναντι των «σκληρών εκφράσεων» του Γ.Α. Παπανδρέου, λέγοντας ότι αυτό δείχνει πόσο σταθερή είναι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας: «Δείχνει ποια είναι η στάση της Τουρκίας απέναντι στους φίλους της και απέναντι στις ειλικρινείς επικρίσεις», είπε.
Εν προκειμένω, όμως, τίθενται ορισμένα ερωτήματα:
Δηλαδή, μέχρι σήμερα, οι δύο πλευρές δεν μιλούσαν τη γλώσσα της αλήθειας;
Η μία προσπαθούσε να παραπλανήσει την άλλη;
Δεν έλεγαν οι πρωθυπουργοί ή οι υπουργοί των Εξωτερικών των δύο χωρών στις μεταξύ τους, κατά καιρούς, συναντήσεις, αυτά που λένε δημοσίως στα εθνικά τους ακροατήρια;
Ή μήπως πίσω από αυτή τη «νέα πολιτική γλώσσα» κρύβεται κάτι άλλο;
Δηλαδή, όπως ισχυρίζονται πολλοί (δύσπιστοι) αναλυτές, μήπως κρύβεται το να μπει «στο ράφι» το θέμα της κατοχυρώσεως του δικαιώματος αποκλειστικής αξιοποιήσεως από την Ελλάδα της υφαλοκρηπίδας - ΑΟΖ και να προχωρήσει από την «πίσω πόρτα» το θέμα της φημολογούμενης μετ’ επιτάσεως συνεκμεταλλεύσεως στο Αιγαίο, όπως, άλλωστε, επιθυμεί και προωθεί ο αμερικανικός παράγων;
ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΝΟΧΛΗΣΑΝ
Είναι αλήθεια ότι η κυβέρνηση αισθάνεται δικαιωμένη από την επίσκεψη του πρωθυπουργού στο Ερζερούμ της Τουρκίας λόγω των μηνυμάτων που θεωρεί ότι εστάλησαν τόσο προς το τουρκικό κατεστημένο, όσο και προς την ελλαδική αντιπολίτευση, η οποία είχε επικρίνει τον κ. Παπανδρέου για «µυστική διπλωματία», µε αφορµή την επίσκεψη.
Ο πρωθυπουργός επέλεξε την ετήσια διάσκεψη των Τούρκων πρεσβευτών προκειμένου να αναπτύξει τις συντεταγμένες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, αναφορικά με την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και με τα όσα θέλει να πιστεύει ότι διαψεύδονται όλοι εκείνοι που επιμένουν να την κατηγορούν για «ξεπούληµα του Αιγαίου».
Οι περισσότεροι αναλυτές ισχυρίζονται, ωστόσο, ότι παρά την επιφανειακή αλλαγή κλίματος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τη δεδηλωμένη επιθυμία της κυβερνήσεως των Αθηνών για βήματα προσεγγίσεως, οι διαφορές ανάμεσα στις δύο χώρες παραμένουν.
Ο Γιώργος Α. Παπανδρέου τόνισε δύο βασικά θέματα ενώπιον των Τούρκων πρεσβευτών, εν είδει δημοσίου διαβήματος:
Ενοχλημένος από τις παραβιάσεις στο Αγαθονήσι, παραμονή της επισκέψεώς του, προειδοποίησε ότι οι κινήσεις αυτές δεν πρόκειται να αλλάξουν το καθεστώς στο Αιγαίο.
Επιπλέον, επανέφερε το θέμα της παραπομπής του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας στη Χάγη, αφήνοντας να εννοηθεί ότι, παρά την εντατικοποίηση των διερευνητικών επαφών, δεν υπάρχουν σημάδια ορατής καταλήξεώς τους και συμφωνίας για λύση. Έτσι, δήλωσε ότι μετά την πάροδο εύλογου (σ.σ. δεν το προσδιόρισε) χρονικού διαστήματος, οι δύο χώρες θα πρέπει να προσφύγουν στη διεθνή δικαιοσύνη.
Επίσης, ο Γιώργος Παπανδρέου έθεσε εκ νέου και το θέμα της τουρκικής κατοχής στην Κύπρο, λέγοντας ουσιαστικά ότι η γείτων δεν μπορεί να ενταχθεί στην ΕΕ, όσο παραμένουν τα κατοχικά στρατεύματα στο νησί.
ΟΙ ΕΣΩΘΕΝ ΠΙΕΣΕΙΣ
Όμως, ο Γιώργος Παπανδρέου είπε τα αυτονόητα.
Και αυτό το έπραξε (και) υπό την πίεση που δέχεται από την εν Ελλάδι αντιπολίτευση (η μεν ΝΔ ετοιμάζεται να σκληρύνει τη στάση της στα εθνικά θέματα, αυτό το κάνει ήδη ο ΛΑΟΣ, το δε ΚΚΕ έχει επιμένει να προειδοποιεί ότι υπάρχει θέμα εκχωρήσεως κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο, δια της συνεκμεταλλεύσεως των όποιων ενεργειακών κοιτασμάτων υπάρχουν) αλλά και από αυτή καθ’ αυτή τη στάση της Άγκυρας και τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου στο Αιγαίο.
«Τώρα ξεπέφτετε καλλιεργώντας εθνικιστικές φοβίες. Πού τα είδατε αυτά; Με τις θεωρίες συνωμοσίας έχετε καταντήσει ο καλύτερος προπαγανδιστής των πιο ακραίων τουρκικών θέσεων, του πιο ακραιφνούς κεμαλιστή στρατηγού του βαθέως κράτους της Τουρκίας», απάντησε στη Βουλή ο κ. Παπανδρέου στις επί του θέματος του Αιγαίου σφοδρές αιτιάσεις της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκας Παπαρήγα.
Ωστόσο, εσωτερικές πιέσεις δέχεται και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος έχει ενώπιόν του, στις 12 Ιουνίου, εκλογές.
Ο αρχηγός της τουρκικής αντιπολιτεύσεως Κεµάλ Κιλιτσντάρογλου κατηγόρησε τον Τούρκο πρωθυπουργό ότι δεν απάντησε στη σκληρή γλώσσα του Γ.Α. Παπανδρέου και «αυτό δείχνει την ανικανότητά του».
Το δε Γενικό Επιτελείο των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων ανακοίνωσε ότι την ηµέρα που µίλησε ο Γ.Α. Παπανδρέου στους Τούρκους πρέσβεις ελληνικά αεροσκάφη παρενόχλησαν τουρκικά αεροσκάφη νοτίως της Μυτιλήνης και της Χίου.
Το κλίμα στα τουρκικά ΜΜΕ ήταν μάλλον αμήχανο μετά τα όσα είπε ο Γ. Α. Παπανδρέου στους Τούρκους διπλωμάτες, με αποτέλεσμα οι κ. Δρούτσας και Νταβούτογλου να ζητήσουν από τους δύο πρωθυπουργούς, στις κοινές τους δηλώσεις, να εστιάσουν στα ζητήµατα στα οποία υπήρχαν κοινές απόψεις και πνεύµα συνεργασίας και να µην ανεβάσουν τους τόνους, αναφερόµενοι σε συγκρουσιακά θέµατα. Σε αυτό δε το κλίµα, δεν πρέπει να θεωρείται τυχαία και η προσφώνηση «καρντάσης» του Γ.Α. Παπανδρέου προς τον Ρ.Τ. Ερντογάν.
Ωστόσο, δηλωτική της πραγματικότητας θεωρείται η μετά διήμερο δήλωση του πρωθυπουργού της Τουρκίας Ρ.Τ. Ερντογάν, ο οποίος είπε πως η ομιλία που έκανε ο Γ.Α. Παπανδρέου προς τους πρέσβεις «είναι η αλήθεια ότι δεν ήταν αυτή που περίμενα», αλλά πρόσθεσε πως ο Έλληνας πρωθυπουργός «στη συνομιλία που είχαμε στη συνέχεια, είπε πως στην πραγματικότητα δεν ήθελε να εκληφθούν τα λόγια του με τον τρόπο αυτό. Και, όπως είδατε, επανόρθωσε κατά τη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε. Αλλά αυτό που έχει σημασία δεν είναι αυτά που λέμε, αλλά τι καταλαβαίνουν αυτοί που μας ακούν. Υπάρχει αυτή η διαφορά η οποία του ξέφυγε και δεν ήταν και τόσο όμορφο».
Υπό το πρίσμα αυτών των δεδομένων και των εσωτερικών σκοπιμοτήτων στην Αθήνα και την Άγκυρα, οι περισσότεροι αναλυτές επιμένουν πως τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές στην Τουρκία, στις 12 Ιουνίου (τις οποίες μάλλον θα κερδίσει εκ νέου ο Ρ. Τ. Ερντογάν) δεν πρέπει να αναµένονται θεαµατικές πρόοδοι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ Ο ΛΕΒΙΑΘΑΝ...
Πέραν αυτών (αλλά όχι ανεξαρτήτως) υπάρχει και το ζήτημα των ενεργειακών κοιτασμάτων στο Αιγαίο.
Πριν από λίγες ημέρες επιβεβαιώθηκε επίσημα η ύπαρξη του κοιτάσματος «Λεβιάθαν» στον θαλάσσιο χώρο ανοιχτά του Ισραήλ και αυτό έδωσε νέες διαστάσεις στον «ενεργειακό πυρετό», που επικρατεί στη λεκάνη της νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Ο αμερικανικός ενεργειακός κολοσσός Noble Energy επιβεβαίωσε ότι οι εκτιμήσεις που είχαν διατυπωθεί, με βάση τις αρχικές σεισμογραφικές και γεωλογικές έρευνες στην περιοχή, ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, τα δε κοιτάσματα του «Λεβιάθαν» αποτιμώνται σε περίπου 450 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Η «Καθημερινή» έγραψε ότι αυτό πρακτικά μεταφράζεται σε ενεργειακή αυτονομία για το Ισραήλ για τα επόμενα εκατό χρόνια και μετατροπή της χώρας σε σημαντικό εξαγωγέα ενέργειας προς την Ευρώπη.
Προ τριημέρου επισκέφθηκε την Αθήνα ο Ισραηλινός υπουργός των Εξωτερικών Αβινγκόρ Λίμπερμαν και εκτός των άλλων συζήτησε και ενεργειακά θέματα. Ερωτηθείς δε για τον «Λεβιάθαν», ο Α. Λίµπερµαν απέφυγε να απαντήσει ευθέως, ωστόσο, τόνισε πως απαιτείται «εμπεριστατωμένη έρευνα» και υπογράµµισε την αξία της οικονοµικής συνεργασίας που θα αποτελέσει «την πρόκληση των ερχόµενων ετών» και η οποία «θα πρέπει να ξεκινήσει το ταχύτερο δυνατό».
Υπενθυµίζεται ότι το καλοκαίρι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπ. Νετανιάχου είχε προτείνει στο Γ. Α. Παπανδρέου να µεταφέρεται το φυσικό αέριο του Ισραήλ στην Ευρώπη µε υποθαλάσσιο αγωγό µέσω Ελλάδος.
Εξάλλου, η Αθήνα έχει αποφασίσει να προχωρήσει στη σύσταση φορέα για τη διαχείριση ενεργειακών κοιτασμάτων, αλλά δεν έχει προχωρήσει σε συμφωνία για τον καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με καμιά από τις γειτνιάζουσες χώρες. «Είμαστε σε επαφή με γειτονικές χώρες και κάνουμε αυτές τις συζητήσεις. Απλώς δεν χρειάζεται όλα αυτά να γίνονται δημοσίως», είπε ο Δ. Δρούτσας.
Πολλοί αναλυτές λένε πως η ελληνοτουρκική διαπραγμάτευση για τον καθορισμό υφαλοκρηπίδας και η επαναφορά της δηλώσεως του Γ.Α. Παπανδρέου στο Ερζερούμ (και την Παρασκευή στη Βουλή) για τη Χάγη, θα λειτουργήσουν ως πυξίδα για τον καθορισμό και των υπόλοιπων θαλασσίων ζωνών με την Τουρκία.
Ωστόσο, υπάρχει και το θέμα με το Καστελόριζο. Η Άγκυρα προσπαθεί να κάνει έρευνες στη θαλάσσια περιοχή του Καστελόριζου και επιδιώκει να εδραιώσει τη θέση της ότι δεν αναγνωρίζει θαλάσσιες ζώνες στο ακριτικό νησί. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, θα σήμαινε ότι δεν θα έχει πρόσβαση σε μια μεγάλη θαλάσσια περιοχή με ενεργειακό ενδιαφέρον.
Η κυβέρνηση επιμένει, παρ’ όλα αυτά ότι «δεν υπάρχει θέµα συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου», αλλά παραδέχεται ότι γίνεται «πολύ σοβαρή δουλειά προετοιμασίας σ’ αυτόν τον τοµέα» (σ.σ. δηλαδή, αν υπάρχουν ενεργειακά κοιτάσματα) όμως, όπως δήλωσε ο υπουργός των Εξωτερικών Δημ. Δρούτσας «να µην καλλιεργούµε υπερβολικές προσδοκίες. Κάποιοι προσπαθούν να µας πείσουν ότι η Ελλάδα έγινε Κατάρ. Δεν είναι έτσι».
