Τι να σας πω, μακαρίζω τους ανθρώπους που δεν έχουν συναίσθηση του γελοίου.
Τι είναι όμως η συναίσθηση του γελοίου; Μήπως είναι υποταγή ή τουλάχιστον παραχώρηση του ατόμου στα γούστα, στις αντιλήψεις, στις εκτιμήσεις και στις προλήψεις που καθιέρωσε το σύνολο; Είναι δηλαδή μείωση της προσωπικότητας ενός ανθρώπου, όταν δεν είναι η ένδειξη μιας μικρής προσωπικότητας. Όσοι έχουν τη συναίσθηση του γελοίου, έχουν και το φόβο του. Κι όσο περισσότερο αναπτυγμένη είναι η συναίσθηση αυτή, τόσο συχνότερος και οξύτερος είναι ο φόβος, που ενίοτε λειτουργεί σαν ασφαλιστική δικλείδα κατά πάσης γελοιότητας.
Λένε ότι εκείνο που σκοτώνει είναι το γελοίο, αλλά αυτό το συναίσθημα είναι άγνωστο για πολλούς. Η λεγόμενη αλαζονεία της εξουσίας, για παράδειγμα, δεν είναι τίποτα περισσότερο από την ιδιάζουσα αλαζονεία του γελοίου που περνιέται για σοβαρός και συνεπώς το άτομο το περιβεβλημένο με την «τήβεννο» της εξουσίας, δεν έχει καμιά συναίσθηση του γεγονότος πως το πόστο του δεν του δόθηκε για να υπηρετήσει τον εαυτό του, αλλά το κοινωνικό σύνολο.
Με εντυπωσιάζει η αυταρέσκεια και η προπέτεια μερικών πολιτικών ανδρών που συχνά κινούνται στα όρια εξοργιστικής γελοιότητας, χωρίς ουδεμία συναίσθηση του γελοίου.
Βέβαια οι γελοίοι δεν πρόκειται να λείψουν από τη ζωή. Τους συναντάμε παντού, μεταξύ των απλών καθημερινών ανθρώπων, αλλά και μεταξύ προβεβλημένων που τους χαρακτηρίζουμε «προσωπικότητες». Κι αν μεν οι απλοί γελοίοι περνούν απαρατήρητοι ανάμεσά μας, δεν συμβαίνει το ίδιο με τις προσωπικότητες – γελοίους. Αυτοί οι τελευταίοι με τα καμώματά τους δεν προκαλούν μόνο το κοινό αίσθημα, αλλά και την αγανάκτηση και τη χλεύη των πολιτών, με την ανεκδιήγητη συμπεριφορά τους.
Το προνόμιο φυσικά δεν το έχουν οι πολιτικοί ή οι περί την πολιτική κινούμενοι. Μεταξύ των κορυφαίων συναντούμε ανθρώπους – προσωπικότητες της κοινωνικής ζωής, της Εκκλησίας, της «σόου – μπιζ», ακόμα και – δυστυχώς – της διανόησης και της Τέχνης.
Και μπορεί η γελοία δραστηριότητα αυτών των επωνύμων της κοινωνικής ζωής να απασχολεί μόνο τον κύκλο τους και τις στήλες κάποιων περιοδικών, που εκδίδονται ακριβώς για να προβάλουν τις γελοιότητές τους. Αλλά οι γελοιότητες των πολιτικών ανδρών και ιδίως των επιβητόρων της εξουσίας, εξοργίζουν το κοινωνικό σύνολο και επηρεάζουν την καθημερινότητα των πολιτών, προκαλώντας την κοινή λογική.
Ανεξαρτήτως πάντως από το αν έχουν ή δεν έχουν συναίσθηση του γελοίου, πολλοί από τους επώνυμους και προβεβλημένους που – αν και ευφυείς ορισμένοι με χρήσιμο κοινωνικό έργο – προβαίνουν σε γελοιότητες «έργω και λόγω», ένα είναι βέβαιο: οι άνθρωποι αυτοί δείχνουν ευτυχείς και μακάριοι! Και η ευτυχία τους είναι τόσο πιο μεγάλη ενόσω δεν τους αγγίζει καμιά υποψία, καμιά ανησυχία. Περπατούν στη ζωή και κινούνται ανάμεσα σε προβληματισμένους πολίτες, πράττουν ή μιλούν, με τη βεβαιότητα και τη χαρά των θριαμβευτών. Είναι βέβαιοι για τον εαυτό τους και για ό,τι κάνουν. Ακόμα και η χλεύη και η αγανάκτηση του κόσμου που υποφέρει από τα λάθη τους, την ανεπάρκειά τους και την όποια κοινωνική ή πολιτική τους δραστηριότητα, περνάει πάνω από την αυτοπεποίθησή τους σαν ίσκιος, χωρίς ν΄αφήσει κανένα σημάδι. Την αποδίδουν σε φθόνο, σε αντιπολιτευτική τακτική, σε αντίπαλη προσπάθεια μείωσής τους, σε πολιτική σκοπιμότητα κ.λ.π. Κι αυτό είναι η ευτυχέστερη, αν μπορώ να πω, πλευρά της ευτυχίας τους...
Τι να σας πω. Μακαρίζω αυτούς τους ανθρώπους που δεν έχουν συναίσθηση του γελοίου. Και στην περίπτωση ακόμα που είναι πραγματικά και ασυζήτητα γελοίοι, γιατί επιτέλους οι άνθρωποι αυτοί είναι ευτυχείς. Διότι, σας παρακαλώ, οι υπόλοιποι, οι σοβαροί, οι υπεύθυνοι για τις πράξεις και τα λόγια τους, τι καταλαβαίνουν;
Είπαμε ότι το γελοίο σκοτώνει... Ό,τι σκοτώνει ασφαλέστερα και συχνότερα όμως είναι ο φόβος του γελοίου. Σκοτώνει μέσα στον άνθρωπο ένα σωρό ευχαριστήσεις, ικανοποιήσεις, προτιμήσεις, φιλοδοξίες, ιδιοτροπίες, τάσεις και πάθη και γενικά στεγνώνει, δηλητηριάζει τη ζωή του. Δημιουργεί ανθρώπους συντηρητικούς, δειλούς, κουμπωμένους, κοινούς. Ανθρώπους που οι τύποι και ο «καθωσπρεπισμός» βάζουν σε καλούπια ασφυκτικά τη ζωή τους.
Ενώ οι γελοίοι. Τους βλέπουμε και τους ακούμε: Γλεντοκόποι, καβγατζήδες, υβριστές, εξυπνάκηδες, χυδαίοι. Πρωταγωνιστές – πρότυπα μιας αισθητικής που καθιερώνει και επιβάλλει τη λογική του, «ξέρεις ποιος είμαι ΄γω;» ή «δεν δέχομαι μύγα στο σπαθί μου»... Μιας αισθητικής που αδιαφορεί αν το άτομο γελοιοποιείται. Οι πρωταγωνιστές – πρότυπα αυτής της – συχνά τηλεοπτικής – κουλτούρας του γελοίου, επιβάλλουν εντέλει την εικόνα ενός κόσμου που ταπεινωμένος από πλήθος ύπουλες παραβιάσεις των καθημερινών του δικαιωμάτων, είναι έτοιμος να ξεσπάσει παντοιοτρόπως επιτιθέμενος στον διπλανό του, στον πιο κοντινό, στον πιο ίδιο.
Κι έπειτα, ας το πάρουμε κι αλλιώς: Τι σημασία έχει να είναι κανείς σοβαρός – για να θυμηθούμε λίγο τον Όσκαρ Ουάιλντ – όταν στις μέρες μας η σοβαρότητα ταυτίζεται με το μούτρωμα και την κατήφεια, η γελοιότητα περνιέται για χιούμορ, και χιούμορ σημαίνει κάνουμε την πλάκα μας με χυδαιότητα και με όποια χοντράδα μας κατέβει, σε βάρος των άλλων...
Ελπίζω όμως να μη φτάσουμε ποτέ στο σημείο, η γελοιότητα να μετατραπεί σε τρόπο ζωής, σαν αντίδοτο στην αβάσταχτη σοβαρότητα της υπευθυνότητας, όσο κι αν αυτή η τελευταία μας οδηγεί σήμερα στην κατάθλιψη.
