Από τον Ευάγγελο Βάγια
Πριν κάποιο χρονικό διάστημα ήρθε και πάλι στο προσκήνιο το ζήτημα για το κατά πόσο είναι επιτρεπτή η κατοχύρωση με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μίας επιστημονικής έρευνας για την οποία χρησιμοποιούνται εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα προερχόμενα από κατεστραμμένα έμβρυα. Το όλο θέμα ανακινήθηκε με αφορμή μία πρόσφατη απόφαση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου με βάση την οποία ουσιαστικά απαγορεύεται η χρήση εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων για ερευνητικούς σκοπούς. Στόχος του παρόντος άρθρου είναι να εκφραστούν κάποιες σκέψεις πάνω στο σοβαρότατο αυτό ζήτημα.
Αρχικά θα πρέπει να τονιστεί πως εκτός από τα διλήμματα ηθικής φύσεως που τίθενται στη συγκεκριμένη περίπτωση ένα εξίσου σοβαρό ερώτημα το οποίο ανακύπτει έχει να κάνει με τον γενικότερο προσανατολισμό και την κατεύθυνση στην οποία κινείται και με βάση την οποία εξελίσσεται η επιστημονική έρευνα και με το ποιοι ωφελούνται κατά κύριο λόγο από αυτή. Αυτό διότι πρέπει εξαρχής να γίνει ξεκάθαρο πως η επιστημονική έρευνα και τα αποτελέσματά της δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτιμώνται και να αξιολογούνται αποκομμένα από το υπάρχον κοινωνικοοικονομικό σύστημα.
Αυτό διότι είναι εκ προοιμίου δεδομένο πως άλλο προσανατολισμό έχει η επιστημονική έρευνα που διεξάγεται σ’ ένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα που έχει στο κέντρο του τον αέναο πολλαπλασιασμό των κερδών των λίγων μέσω της ασταμάτητης εκμετάλλευσης των πολλών και άλλο προσανατολισμό έχει σ’ ένα σύστημα που στο κέντρο του έχει τις σύγχρονες ανθρώπινες ανάγκες. Τώρα βέβαια διαβάζοντας κανείς τα όσα αναφέρονται πιο πάνω μπορεί ν’ αντιτείνει το εξής ερώτημα: Δηλαδή στον καπιταλισμό δεν υπήρξε και δεν υπάρχει ακόμη και σήμερα πρόοδος της επιστήμης;
Αναφορικά λοιπόν με τούτο το ερώτημα κρίνεται σκόπιμο να τονιστούν τα ακόλουθα: Σε καμία μα καμία περίπτωση δεν αμφισβητείται και δεν μηδενίζεται η επιστημονική πρόοδος που υπήρξε, υπάρχει και ενδεχομένως θα υπάρξει στο μέλλον ακόμη και εντός των πλαισίων του σημερινού κοινωνικοοικονομικού συστήματος. Πρέπει όμως στο σημείο αυτό να ξεκαθαριστεί και να καταστεί σαφές πως η οποιαδήποτε επιστημονική πρόοδος κι αν υπάρξει εντός του σημερινού κοινωνικοοικονομικού συστήματος θα είναι αναμφίβολα υποταγμένη στη λογική του κέρδους των λίγων σε βάρος των πολλών στον ένα ή τον άλλο βαθμό με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο.
Απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να τεθεί η επιστημονική έρευνα πραγματικά και ουσιαστικά στην υπηρεσία των σύγχρονων λαϊκών αναγκών αποτελεί η οργανωμένη συντονισμένη και μαζική λαϊκή πάλη με απώτερο στόχο την κατάκτηση της εξουσίας όχι από τους λίγους ώστε να μπορεί να τεθεί στην υπηρεσία των πολλών. Ακόμη όμως και στις σημερινές συνθήκες η πάλη του λαϊκού κινήματος θα πρέπει να έχει στο κέντρο της τη διεκδίκηση ενός πλήρους δημόσιου και πραγματικά δωρεάν συστήματος δημόσιας υγείας και πρόνοιας χωρίς καμία απολύτως επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα αυτό.
Όσο για τον προβληματισμό που τίθεται από μερίδα επιστημόνων για το ενδεχόμενο η Ευρώπη να υστερήσει σ’ αυτό τον τομέα επιστημονικής έρευνας λόγο των αυστηρών περιορισμών που θέτει η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου κρίνεται σκόπιμο να τονιστούν τα ακόλουθα: Είναι το λιγότερο σχήμα οξύμωρο το να γίνεται λόγος για αποθάρρυνση της επιστημονικής έρευνας στην Ευρώπη λόγο των περιορισμών που τίθενται από την προαναφερθείσα απόφαση. Αυτό διότι ως σημαντικότερο εμπόδιο κρίνεται αυτό που έχει να κάνει με την έλλειψη των οικονομικών πόρων που είναι απαραίτητοι για την επιστημονική έρευνα τη στιγμή μάλιστα που δεκάδες εκατομμύρια ευρώ δίνονται με τη σέσουλα στους μεγαλοεπιχειρηματίες είτε ως φοροαπαλλαγές είτε ως επιδοτήσεις ασφαλιστικών εισφορών, είτε ακόμα και ως άμεσες ενισχύσεις με το πρόσχημα της διευκόλυνσης για επενδύσεις και ανάπτυξη και με απώτερο σκοπό να γίνονται δυστυχώς οι πλούσιοι πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι και τίποτα περισσότερο.
Ο Ευάγγελος Βάγιας είναι Πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ.
