Με ιδιαιτέρως προβληματικό τρόπο έχει έλθει στην επικαιρότητα το ζήτημα των συνεχιζόμενων διερευνητικών επαφών Ελλάδος – Τουρκίας, σχετικά με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο, την ίδια δε στιγμή υπάρχει κλιμάκωση των απειλών της Άγκυρας (εν είδει άτυπου casus belli) προς την κυβέρνηση της Λευκωσίας, με αφορμή την προγραμματισμένη, για τα τέλη Σεπτεμβρίου, με αρχές Οκτωβρίου, έναρξη γεωτρήσεων για την εξόρυξη και εκμετάλλευση των μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, που κρύβονται στον βυθό της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) προς το Ισραήλ.
Το θέμα των διερευνητικών επαφών Ελλάδος – Τουρκίας, για την εξέλιξη των οποίων ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει επισήμως γνωστά, ήλθε στην επικαιρότητα από τον Τούρκο πρώην πρέσβη Ντενίζ Μπουλούκμπασι, ο οποίος, σε υπό έκδοση βιβλίο του, υποστήριξε (και διαψεύστηκε εν μέρει) πως η Ελλάδα έχει αποδεχθεί να μην επεκτείνει μονομερώς τα χωρικά της ύδατα - σε θαλάσσιες περιοχές στρατηγικής σημασίας, όπου ενοχλείται η Άγκυρα - και να τα διατηρήσει στα 6 ναυτικά μίλια, αντί των 12 που δικαιούται, με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας.
Οι εξελίξεις αυτές σημειώνονται σε μια χρονική συγκυρία, κατά την οποία, πέραν της οικονομικής κρίσεως που μαστίζει την ευρωζώνη και τις ΗΠΑ, είναι ανοιχτά τα «μέτωπα» της Συρίας (όπου η τουρκική διπλωματία απέτυχε να «συνετίσει» τον πρόεδρο Άσαντ) και της Λιβύης, αλλά και του Κυπριακού (με δεδομένη μάλιστα την εσωτερική πολιτική κρίση στη Λευκωσία) η δε προσπάθεια της Τουρκίας να σαμποτάρει τις έρευνες στην ΑΟΖ της Κύπρου, πυροδοτεί την ένταση με την Κυπριακή Δημοκρατία και, εν δυνάμει, με το Τελ Αβίβ.
Μέσα δε σε αυτό το εκρηκτικό μίγμα στην περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου, δεν θα πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας ότι παραμένει στο τραπέζι (ενισχύεται δε λόγω της οικονομικής κρίσεως και των περιορισμένων ενεργειακών πηγών) η σπέκουλα και η υπόγεια συζήτηση περί συνεκμεταλλεύσεως στο Αιγαίο, μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, με τη σαφή καθοδήγηση των Αμερικανών, συζήτηση την οποία, δημοσίως τουλάχιστον, επιμένει να διαψεύδει η κυβέρνηση των Αθηνών.
ΚΑΤΙ ΠΑΙΖΕΤΑΙ...
Υπενθυμίζεται ότι στις 6 Δεκεμβρίου του 2010 (και ενόψει των διαβουλεύσεων που θα είχε ο πρωθυπουργός, στις αρχές του 2011, με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν) γράφαμε στην «Ε» ότι «κάτι ασαφές και απροσδιόριστο (μέχρι στιγμής) φαίνεται πως «παίζεται» στις σχέσεις Αθηνών – Αγκύρας, σε μια χρονική συγκυρία, κατά την οποία πολλά λέγονται και γράφονται περί συνεκμεταλλεύσεως στο Αιγαίο (λύση την οποία προωθούν οι Αμερικανοί) το Κυπριακό συνεχίζει να καρκινοβατεί, η δε ελληνική κυβέρνηση επιμένει να δηλώνει πως επίλυσή του είναι προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ για τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων».
Στις αρχές του 2011 ο Γιώργος Α. Παπανδρέου μιλώντας στη Βουλή, είχε δηλώσει ότι «δεν τίθεται θέμα συνεκμετάλλευσης με την Τουρκία ενεργειακών πόρων στο Αιγαίο» και είχε τονίσει ότι δεν μπορεί να γίνει παρόμοια συζήτηση με τη γείτονα, εφόσον, κατ’ αρχάς, υπάρχει η απειλή του «casus belli», εφόσον αμφισβητούνται κυριαρχικά μας δικαιώματα - με τις συνεχείς παραβάσεις και παραβιάσεις, γιατί δεν έχει αναγνωρίσει η Τουρκία το Δίκαιο της Θάλασσας και γιατί δεν έχει επιλυθεί το ζήτημα της οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδας.
Ωστόσο, αυτά που αναφέρει ο Τούρκος διπλωμάτης Ντενίζ Μπουλούκμπασι στο υπό έκδοση βιβλίο του, με τίτλο «Η Σκάλα του Υπουργείου Εξωτερικών», πιστοποιούν ότι «κάτι παίζεται» στις σχέσεις με την Άγκυρα.
Οι «αποκαλύψεις» του Ντενίζ Μπουλούκμπασι αφορούν ουσιαστικά στην περίοδο διακυβερνήσεως του Κώστα Σημίτη, όταν υπουργός των Εξωτερικών ήταν ο Γ.Α. Παπανδρέου και, ως εκ τούτου, είναι φυσικό το ότι υπήρξε διάψευση πως είχε σημειωθεί συμφωνία για το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων, αλλά δεν διαψεύστηκε ότι υπήρξε συζήτηση για την αυξομείωση των χωρικών μας υδάτων, σε ορισμένα σημεία του Αιγαίου.
Άλλωστε, τόσο από τα βιβλία του πρώην πρωθυπουργού Κ. Σημίτη και του πρώην πολιτικού συμβούλου της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα Ρ. Κίσλινγκ, όσο και από τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας, μέσω των Wikileaks, προκύπτει ότι η Ελλάδα και η Τουρκία είχαν φτάσει πολύ κοντά («μια ανάσα») σε συμφωνία κάποια στιγμή, αλλά και ότι είχαν υπάρξει συζητήσεις για την αυξομείωση των χωρικών μας υδάτων, έπειτα από πρόταση της Τουρκίας, την οποία η ελληνική πλευρά δεν είχε αποκλείσει.
Σημειώνεται, εξ άλλου, ότι στις 15 Σεπτεμβρίου του 2010 ο «Ριζοσπάστης» είχε γράψει ότι στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών Ελλάδος - Τουρκίας, «οι δύο πλευρές έχουν καταλήξει σε συμφωνία συνδιαχείρισης και συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου, στη βάση της αποδοχής τουρκικών «ζωτικών συμφερόντων», κάτω από την ομπρέλα των ισχυρών πολυεθνικών συμφερόντων και του ΝΑΤΟ».
Η εν λόγω εφημερίδα είχε γράψει επίσης ότι «αν τα ελληνικά χωρικά ύδατα οριστούν στα 7 ή 8 ν. μίλια (σήμερα είναι 6 ν. μίλια), στο πλαίσιο μιας ελληνοτουρκικής διευθέτησης, αυτό σημαίνει οριστική εγκατάλειψη του δικαιώματος για επέκταση στα 12 ν. μίλια, που προβλέπεται από το Διεθνές Δίκαιο, ανεξάρτητα από το χρόνο που η Ελλάδα θα αποφασίσει να το ασκήσει. Κάτι τέτοιο θα συμπαρασύρει ανάλογη οριοθέτηση και συρρίκνωση στον ελληνικό εναέριο χώρο, που σήμερα είναι 10 ν. μίλια, χωρίς να την αποδέχεται η Τουρκία. Ανάλογες θα είναι οι επιπτώσεις και στην υφαλοκρηπίδα - ΑΟΖ, καθώς όλα εκεί συντείνουν».
Υπενθυμίζεται ότι ο (πρώην) υπουργός των Εξωτερικών Δημήτρης Δρούτσας (στις 5.5. 11) παραδεχόταν ότι η υπόθεση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) εγκαταλείπεται, επειδή αν έμπαινε στο τραπέζι ο ορισμός της «θα επιβάρυνε τις διερευνητικές επαφές».
Και ακόμη αξίζει να τονιστεί ότι σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Καθημερινή» (1/8/2010) ο ειδικός απεσταλμένος του αμερικανικού Υπουργείου των Εξωτερικών για την Ενέργεια στην Ευρασία Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ, είχε προτρέψει την Ελλάδα και την Τουρκία να συνάψουν εμπορική συμφωνία για τη συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που βρίσκονται στο Αιγαίο, ακόμη κι αν προηγουμένως δεν έχουν επιλύσει τις μεταξύ τους «συνοριακές» διαφορές στο Αιγαίο, το οποίο χαρακτήριζε ως «αμφισβητούμενη περιοχή».
ΟΙ ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΟΖ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
Επειδή δε τίποτα δεν είναι τυχαίο (με δεδομένη και τη σημερινή χρονική συγκυρία της οικονομικής κρίσεως) θα πρέπει να τονιστεί πως και στην αρχή της φετινής χρονιάς, οι Αμερικανοί (διά του υφυπουργού τους των Εξωτερικών Φίλιπ Γκόρντον και την Παρασκευή με δήλωση ανώνυμου αξιωματούχου της στο «Έθνος») είχαν ενθαρρύνει τις έρευνες για φυσικό αέριο στην ΑΟΖ της Κύπρου (στην πλευρά προς το Ισραήλ).
Η υπουργός των Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Ερατώ Κοζάκου – Μαρκουλή απάντησε στις τουρκικές κινήσεις και απειλές εναντίον των ερευνών στην Κυπριακή ΑΟΖ και διεθνοποίησε το ζήτημα, απορρίπτοντας, ταυτόχρονα την, επιχειρούμενη από την Άγκυρα, διασύνδεση των ερευνών με το Κυπριακό.
«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι διακυβεύονται πολύ σημαντικά συμφέροντα. Η εταιρία Νoble Εnergy (που θα κάνει τις γεωτρήσεις) είναι μεν ιδιωτική εταιρία, όμως, δεν πρέπει να έχουμε αμφιβολίες ότι η αμερικανική κυβέρνηση παρακολουθεί πολύ στενά αυτές τις δραστηριότητες στην ευαίσθητη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και με τις ενέργειές της στηρίζει τις αμερικανικές εταιρίες, όταν διεξάγουν αυτού του είδους τις έρευνες», τόνισε η κ. Κοζάκου – Μαρκουλή.
«Η συμφωνία για αξιοποίηση πιθανών κοιτασμάτων στο γνωστό «Οικόπεδο 12», αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία και έχει κυρώσει τη διεθνή συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας, κάτι που δεν έχει πράξει η Τουρκία και ό,τι εμείς πράττουμε, το πράττουμε στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων», δήλωσε, εξάλλου, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στην Κύπρο.
Η Άγκυρα προωθεί το επιχείρημα περί «ημίκλειστης θάλασσας» στην περιοχή, για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών της οποίας πρέπει να συμφωνήσουν όλα τα παράκτια κράτη.
Το 2008 είχε στείλει τουρκική φρεγάτα ανοικτά της νότιας Κύπρου προκειμένου να παρενοχλήσει νορβηγικό σκάφος που πραγματοποιούσε έρευνες για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας και μία ημέρα μετά είχε βγάλει δικό της ερευνητικό σκάφος ανοικτά του Καστελόριζου, για να κάνει αισθητή την παρουσία της και να δηλώσει ότι δεν αναγνωρίζει τις ακτές ως μέρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Τώρα, η κυβέρνηση της Τουρκίας – σύμφωνα με τη «Χουριέτ» - προωθεί το επιχείρημα ότι οι γεωτρήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας θα εξαλείψουν τη διάθεση των Ελληνοκυπρίων για λύση, ενώ ζητεί από τις ΗΠΑ «να μην θυσιάσουν τη διαδικασία πολιτικής ενοποίησης της Κύπρου για το εμπόριο».
Η κινητικότητα (και οι ελλοχεύοντες κίνδυνοι για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, αν οδεύσουμε στην αυξομείωση των ελληνικών χωρικών υδάτων) στην περιοχή είναι προφανής, δεν είναι δε εύκολο να προδιαγράψουμε το τι μπορεί να συμβεί (με ανοικτά τα μέτωπα της Συρίας και της Λιβύης) αν κλιμακωθεί η ένταση στις σχέσεις Τουρκίας – Κύπρου (και κατά συνέπεια και του Ισραήλ).
Ταυτόχρονα είναι, επίσης, προφανές πως υπάρχει και η «σκοτεινή πλευρά» στις σχέσεις Αθηνών – Αγκύρας κι έτσι αποκτά ξεχωριστή σπουδαιότητα η σχεδιαζόμενη (σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, που επικαλείται «Το Βήμα») επίσκεψη του Γ. Α. Παπανδρέου στην Άγκυρα, εντός του Οκτωβρίου, με την ευκαιρία του 2ου Ανωτάτου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας των δύο χωρών.
