Δραστικά μέτρα για τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων πρότεινε πριν από λίγες ημέρες η Επιτροπή των Περιφερειών της Ε.Ε. «Η Ευρώπη πρέπει να καταβάλλει περισσότερες προσπάθειες για τη διασφάλιση της βιώσιμης διαχείρισης των υδάτων, αν δεν θέλει να χάσει όχι μόνο τη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, αλλά και αυτή για τον περιορισμό των ολοένα και οξύτερων φαινομένων της ξηρασίας και των πλημμυρών». Αυτό ήταν το μήνυμα που απηύθυνε η Επιτροπή των Περιφερειών, υιοθετώντας σχετική γνωμοδότηση που εκπόνησε ο περιφερειάρχης Απουλίας, Nichi Vendola.
Σίγουρα, η βιώσιμη διαχείριση των υδάτων, μπορεί να συμβάλλει θετικά στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής, με δεδομένο ότι τα φαινόμενα ξηρασίας ολοένα και περισσότερο κατακλύζουν πολλές ευρωπαϊκές Περιφέρειες. Στην κατεύθυνση αυτή κινούνται και οι γνωμοδοτήσεις για την καταπολέμηση των φαινομένων ξηρασίας και πλημμυρών. Και τα προβλήματα από την απώλεια νερού αλλά και την παράνομη άντληση δεν είναι και μικρά.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, οι απώλειες σε νερό λόγω διαρροών υπερβαίνουν το 40% της συνολικής παροχής. Σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης επίσης είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη η πρακτική της παράνομης άντλησης υδάτων, ως επί το πλείστον για γεωργική χρήση. Για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου απαιτείται η εφαρμογή κατάλληλων μέτρων ελέγχου και η θέσπιση συστήματος επιβολής προστίμων ή κυρώσεων. Οι αρχές, σύμφωνα με τον ΕΟΠ, πρέπει να διαμορφώσουν κίνητρα για την αύξηση της χρήσης εναλλακτικών υδάτινων πόρων, όπως επεξεργασμένων λυμάτων, φαιού ύδατος και συλλεχθέντων όμβριων υδάτων, προκειμένου να περιοριστεί η ζήτηση για επιπλέον υδάτινους πόρους. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 44% των αντλούμενων υδάτινων πόρων σε ολόκληρη την Ευρώπη χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας, το 24% για τη γεωργία, το 21% για τα δημόσια συστήματα υδροδότησης και το 11% για τη βιομηχανία.
Όμως, στα προαναφερθέντα ποσοτικά στοιχεία δεν είναι εμφανείς οι σημαντικές διαφορές από περιοχή σε περιοχή, όσον αφορά στη χρήση των υδάτινων πόρων. Στη νότια Ευρώπη για παράδειγμα, η γεωργία απορροφά το 60% των συνολικών αντλούμενων υδάτινων πόρων, ενώ σε ορισμένες περιοχές το ποσοστό αυτό αγγίζει το 80%. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, τα επιφανειακά ύδατα, όπως οι λίμνες και τα ποτάμια, παρέχουν το 81% των συνολικών αντλούμενων γλυκών υδάτων και συνιστούν τη βασική πηγή υδάτινων πόρων για τη βιομηχανία, την ενέργεια και τη γεωργία. Αντιθέτως, τα δημόσια δίκτυα υδροδότησης αντλούν νερό κυρίως από τα υπόγεια αποθέματα λόγω της κατά κανόνα καλύτερης ποιότητας των υπόγειων υδάτων. Όλο σχεδόν το νερό που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας απορρίπτεται σε κάποιο υδάτινο σύστημα. Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο με το μεγαλύτερο μέρος των αντλούμενων υδάτων που χρησιμοποιούνται στη γεωργία. Μία από τις πολυάριθμες προτάσεις της προαναφερθείσας γνωμοδότησης είναι το αίτημα να θεσπιστούν νέες διατάξεις της Ε.Ε., που να υποχρεώνουν όλα τα κράτη - μέλη να θέσουν σαφείς και συγκεκριμένους στόχους ως προς την αποδοτικότητα των υδρολογικών λεκανών σε κάθε τομέα που αφορά στη χρήση των υδάτων (εγχώριος τομέας, βιομηχανία, γεωργία, τουρισμός, υδροηλεκτρική ενέργεια κ.λπ.).
Η γνωμοδότηση προτείνει επίσης τη σύζευξη των στόχων της Ε.Ε. για την ενεργειακή και υδροδοτική αποδοτικότητα των κτιρίων. Παράλληλα, διατυπώνεται το αίτημα οι στόχοι αποδοτικότητας να προσαρμοστούν στις ανάγκες της κάθε περιοχής. Προτείνεται επίσης ο συσχετισμός της δράσης για την κλιματική αλλαγή με την πολιτική βιώσιμης διαχείρισης των υδάτινων πόρων μέσω στόχων με χρονικό ορίζοντα το 2020, ανάλογων με εκείνους της ενεργειακής κατανάλωσης, δηλαδή: περαιτέρω εξοικονόμηση κατά 20% του όγκου των υδάτων που καταναλώνεται σε όλους τους τομείς, αύξηση κατά 20% των πλωτών οδών που αποτελούν αντικείμενο φυσικής αποκατάστασης για τη βελτίωση της αντιπλημμυρικής προστασίας και αύξηση κατά 20% του όγκου των υδάτων που επαναχρησιμοποιούνται και / ή ανακυκλώνονται σε γεωργικές και βιομηχανικές δραστηριότητες. Για τον σκοπό αυτό, στη γνωμοδότηση του περιφερειάρχη Απουλίας προτείνεται επέκταση του Συμφώνου των Δημάρχων – βάσει του οποίου πάνω από 2000 τοπικές και περιφερειακές αρχές έχουν δεσμευτεί να επιτύχουν πιο αισιόδοξους ενεργειακούς στόχους από αυτούς του 2020 – έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνει το ζήτημα των υδάτινων πόρων. Το νερό είναι πια πολύτιμο και δεν υπάρχει και πολύ μεγάλο απόθεμα. Για να υπάρξει βιώσιμη διαχείριση των υδάτων, θα πρέπει πρώτα απ΄ όλα να υπάρξει συμφωνία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την ορθή εκμετάλλευσή τους. Αν τα πράγματα συνεχίσουν ως έχουν, η συνέχεια θα είναι εφιαλτική καθώς η ξηρασία δεν θα αφήνει περιθώρια για περαιτέρω ενέργειες. Αν εφαρμοστούν τα προγράμματα καταπολέμησης της παράνομης υδάτινης άντλησης, με παράλληλη υλοποίηση δραστικών μέτρων ίσως διασωθεί και κάτι. Γιατί για επιστροφή στις παλιές καλές εποχές, ούτε λόγος.
