Μεταμόρφωση καθημερινότητας

Από τον Ζιώγα Απόστολο, βιολόγο

Φαντάσου ότι είναι Δευτέρα πρωί, κάνει πολύ κρύο και μόλις έχει χτυπήσει το ξυπνητήρι. Τα παιδιά πρέπει να πάνε στο σχολείο. Εσύ πρέπει να πας στη δουλειά, επιπλέον, μια ολοένα αυξανόμενη λίστα υποχρεώσεών κρέμεται πάνω από το κεφάλι σου σαν ένα σκοτεινό σύννεφο, τόσο πολύ απειλητικό για να το αγνοήσεις μα και υπερβολικά απειλητικό για να ξεκινήσεις τα καθήκοντά σου.

Ενώ δεν μπορείς να ξεφύγεις από αυτό το κάλεσμα, μπορείς, ωστόσο, να το μεταμορφώσεις. Αλλάζοντας νοοτροπία, μπορείς να κάνεις την καθημερινότητά σου πιο ενδιαφέρουσα και να δημιουργήσεις έναν ψυχολογικό πλούτο στη ζωή σου. Ο ψυχολογικός πλούτος περιγράφει μια ισχυρή μορφή γνωστικής εμπλοκής˙ είναι διαφορετικό από την ευτυχία και το νόημα, αλλά εξίσου σημαντικό για την καλή ζωή.
Γενικά, ο άνθρωπος εκτιμάει τις εμπειρίες που διεγείρουν το μυαλό του, καθότι του προκαλούν διάφορα συναισθήματα. Αυτή η επίγνωση δείχνει τον σημαντικό ρόλο που μπορεί να παίξει ο ψυχολογικός πλούτος στην καλή ζωή, αλλά δεν εξηγεί γιατί ο άνθρωπος πρέπει να κάνει χώρο για ψυχολογικό πλούτο στη ζωή του. Οπότε, το πρώτο που οφείλει να κάνει, είναι να αρχίσει να παρατηρεί τον κόσμο γύρω του χωρίς, όμως, να κρίνει: Αυτό συνιστά πρακτική ενσυνειδητότητας, δηλαδή μια μορφή παρατήρησης, η οποία αναδεικνύει λεπτομέρειες που συνήθως παραβλέπεις: την υφή των φύλλων ενός φυτού εσωτερικού χώρου, τα πρόσωπα των αγνώστων που προσπερνάς στο πεζοδρόμιο, τα διαφορετικά ύψη των κουτιών σε ένα ράφι καταστήματος κ.λπ. Συνειδητοποιώντας αυτές τις λεπτομέρειες, διεγείρεις το μυαλό σου, επιτρέποντάς το να εμπλακεί διανοητικά με το περιβάλλον σου με ενεργό τρόπο: Τούτο είναι το πρώτο βήμα για να έχεις μια ενδιαφέρουσα εμπειρία.
Παρατηρώντας ενεργά τα πράγματα γύρω σου -είτε πρόκειται για τους ανθρώπους που συγκεντρώνονται στη στάση του λεωφορείου είτε για ένα κοπάδι πουλιών που πετούν πάνω από το κεφάλι σου- ενεργοποιείς το μυαλό σου και αποφασίζεις μόνος σου προκειμένου να βιώσεις το ενδιαφέρον. Η περιέργεια δεν είναι μόνο για τα παιδιά. Ανεξάρτητα από το πόσα ξέρεις, υπάρχει πάντα κάτι για το οποίο πρέπει να είσαι περίεργος, ειδικά αν έχεις μάθει να παρατηρείς τις λεπτομέρειες παντού γύρω. Κάνοντας ερωτήσεις, ζητάς από το μυαλό σου να σκεφτεί κάτι που δεν είχε πριν, δημιουργείς νέες σκέψεις και αν αφήσεις το μυαλό σου να συνεχίσει, θα έχεις μια ενδιαφέρουσα εμπειρία, άρα θα έχεις εκμεταλλευτεί την ικανότητα να βελτιώσεις τη ζωή σου, μια ικανότητα που είναι πλήρως υπό τον έλεγχό σου. Με άλλα λόγια, ενώ οι άνθρωποι συχνά σκέφτονται τη δημιουργικότητα ως ταλέντο, εγγενές μόνο σε καλλιτέχνες ή εφευρέτες, όλοι έχουν την ικανότητα να είναι δημιουργικοί. Η δημιουργικότητα είναι μια δεξιότητα που περιλαμβάνει τη δημιουργία νέων συνδέσεων με το μυαλό σου. Είσαι δημιουργικός κάθε φορά που κάνεις κάτι νέο ή διαφορετικό. Είτε ζωγραφίζεις ένα λαμπρό τοπίο είτε φοράς έναν νέο συνδυασμό χρωμάτων είτε απλώς τροποποιείς μια συνταγή, όλα στεγάζονται κάτω από την ομπρέλα της δημιουργικότητας. Όταν είσαι δημιουργικός, με ορισμένο τρόπο, δημιουργείς καινοτομία στη ζωή σου και αυτό σε βάζει στο μονοπάτι για την εμπειρία του ψυχολογικού πλούτου. Η καινοτομία αναγκάζει το μυαλό να σκέφτεται και να αισθάνεται με νέους τρόπους, διεγείροντας αυτήν την ισχυρή μορφή γνωστικής εμπλοκής που φέρνει το ενδιαφέρον.
Ακόμη και λίγη δημιουργικότητα θα φέρει καινοτομία στην καθημερινότητά σου: Φόρα κάτι που δε φοράς συνήθως ή να επιλέξεις ένα στυλό διαφορετικού χρώματος για να γράψεις: Κοίτα τον αντίκτυπο που έχουν αυτές οι μικρές τροποποιήσεις στην ημέρα σου, σιγά-σιγά θα προστεθούν για να κάνουν τη μέρα σου σίγουρα λίγο πιο ενδιαφέρουσα. Η εμπειρία του καθενός από ό,τι είναι ενδιαφέρον έτσι γίνεται μοναδική. Δεν υπάρχει καμία ενδιαφέρουσα εμπειρία για όλους μας, γιατί το ενδιαφέρον εξαρτάται εξ ολοκλήρου από το πώς το μυαλό του καθενός ασχολείται, αντιδρά και ανταποκρίνεται. Είναι κρίσιμο, λοιπόν, να εκπαιδεύεις το μυαλό σου να ασχολείται, να αντιδρά και να ανταποκρίνεται με τρόπους που θα μετατρέψουν κάθε εμπειρία σε κάτι αρκετά ενδιαφέρον. Αυτή είναι η δύναμη που μπορεί να φέρει μια νοοτροπία: Είναι μια ικανότητα να βελτιώνεις τη ζωή την οποία μπορεί να αναπτύξει ο καθένας. Άλλωστε, όπως λέει και ο Ευριπίδης, «αεί τι καινόν ημέρα παιδεύεται», δηλαδή κάθε καινούρια μέρα φέρνει ένα καινούριο μάθημα.