Ολοκαύτωμα: Επέτειος Μνήμης και Διδαχής

ΓΙΟΜ ΑΣΟΑ – יום השואה

Γράφει ο Ραβίνος Ηλίας Σαμπετάι

Τέλη δεκαετίας του ‘70 ο Βρετανός Ούγκο Γκρήν δημοσίευσε την ελεγεία Έλε Εζκερά – Αυτούς Που Θυμόμαστε, αφιερωμένη στα Θύματα της Σοά:

Θυμόμαστε τα έξι εκατομμύρια νεκρούς, που πέθαναν όταν στον κόσμο κυριάρχησε η εξαλλοσύνη κι όταν η εμπάθεια και το μίσος κατοίκησαν πάνω στη γη.
Θυμόμαστε όλους τους προσφιλείς συγγενείς μας, όλους τους γνωστούς, καθώς και εκείνους που δεν γνωρίσαμε ούτε καν τ’ όνομά τους.
Πενθούμε για όλα που χάθηκαν μαζί τους για την καλοσύνη και τη σοφία τους, που μπορούσαν να θεραπεύσουν αμέτρητες πληγές. Θρηνούμε για την ευστροφία πνεύματος και για όλες τις ιδιοφυίες που χάθηκαν, για τις γνώσεις και για τις χαρές που θα στερηθούμε. Ο κόσμος έγινε φτωχότερος και οι καρδιές μας παγώνουν, συλλογιζόμενοι τα θαυμαστά και λαμπερά έργα που μπορούσαν να μας κληροδοτήσαν.
Στεκόμαστε με ευγνωμοσύνη μπροστά στα υποδειγματικά κατορθώματα των ΔΙΚΑΙΩΝ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ, που λαμπυρίζουν σαν αναμμένα κεριά και φωτίζουν το σκοτάδι εκείνων των χρόνων. Αυτοί μας δίδαξαν τι είναι προσφορά, τι είναι καλοσύνη και πόσο διαφέρει από την κακεντρέχεια και την απανθρωπιά.
Χαιρετίζουμε και υμνούμε τις πλειάδες μη - Ιουδαίους, άνδρες και γυναίκες, που αντιστάθηκαν στον όχλο της κακίας και της βαρβαρότητας για να μας συμπαρασταθούν. Κι αυτοί υπήρξαν δικοί μας ήρωες και μάρτυρες θα αντιπροσωπεύουν για πάντα μια πηγή ελπίδας και ανθρωπιάς.
Μέσα στη σιωπή και την περισυλλογή, θυμόμαστε όλους εκείνους που τίμησαν τ’ όνομα του Θεού πάνω στη γη!
Στην ιουδαϊκή παράδοση η μνήμη αποτελεί στοιχείο σημαντικό, καθοριστικό για το μέλλον.
Ο νομοπαραλήπτης Μωυσής στην αποχαιρετιστήρια ομιλία του προς τον λαό Ισραήλ στα πεδινά του Μωάβ, ανατολικά του Ιορδάνη, κάλεσε όλη την ομήγυρη εισερχόμενοι στη Γη της Επαγγελίας ποτέ να μην ξεχάσουν τα μηνύματα και τα διδάγματα από τη σαραντάχρονη οδοιπορία στην έρημο του Σινά, (Δευ. 25: 17-19):
Ζαχόρ : Να θυμάστε,
Λο τισκάχ : Μην ξεχάσετε!
Η λησμοσύνη και η παραγραφή συμπεριφορών και εμπειριών, δεν αντιπροσωπεύουν βιβλικές αρετές. Το μέλλον, τονίζεται, χτίζεται στέρεα όταν δεν λησμονούμε, όταν σεβόμαστε τα διδάγματα από το παρελθόν.
Στο βιβλίο του Ιώβ (16:18} διαβάζουμε επίσης έκκληση του ομώνυμου ήρωα κατά της λήθης:
Η γη να μη σκεπάσει τα αίματά μου, και να μην υπάρξει τόπος κατασίγασης της κραυγής μου.
Ο πονεμένος και βασανισμένος Ιώβ ζητά το αίμα του να μην εξαφανιστεί κάτω από το χώμα της γης, και ο χρόνος να μην καταπνίξει τη φωνή του πόνου και της αγωνίας του.
Παρομοίως, η δική μας έκκληση σήμερα είναι ποτέ να μην υπάρξει λήθη και παραγραφή για το μαρτύριο των θυμάτων του τρόμου και της βαρβαρότητας των Ναζί.
Ο Χιτλερικός Αντισημιτισμός στόχο είχε τους Ιουδαίους όμως, στην εξελικτική πορεία του μετατράπηκε σε μια άκρως μολυσματική ασθένεια, σαν τον Covid 19, πλήττοντας αδιάκριτα ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Οι Ιουδαίοι, γράφει η ιστορία, πλήττονται πάντοτε πρώτοι όμως, οι πληγές και οι παρενέργειες των αντισημιτικών διώξεων δεν σταματούν σ’ αυτούς.
Σε παλαιότερες εποχές οι ανθρακωρύχοι όταν κατέβαιναν για δουλειά στα έγκατα της γης, μετέφεραν μαζί τους καναρίνια μέσα σε κλουβιά. Αυτά τα πτηνά είναι άκρως ευαίσθητα στα δηλητηριώδη αέρια και τις δύσοσμες αναθυμιάσεις. Μόλις οι ανθρακωρύχοι αντίκριζαν πεθαμένο καναρίνι, σήμανε συναγερμός, γνώριζαν όλοι πως πρέπει αμέσως να ανεβούν, να βγουν έξω στην καθαρή ατμόσφαιρα για να σωθούν. Οι Ιουδαίοι σε κάθε διωγμό αποτελούν τα ‘’καναρίνια’’ της ανθρώπινης κοινωνίας. Είναι πάντοτε τα πρώτα θύματα του Αντισημιτισμού, της μισαλλοδοξίας, των διακρίσεων και των προκαταλήψεων, πριν τελικά πολλοί άλλοι άνθρωποι γίνουν επίσης στόχος της βαρβαρότητας και του φανατισμού.
Για τη γενιά της Σοά η απειλή αφανισμού των Ιουδαίων, σχεδόν, επιτεύχθηκε στην Ευρώπη. Έξι Εκατομμύρια Ιουδαίοι δολοφονήθηκαν, μεταξύ αυτών ενάμισι εκατομμύριο, περίπου, νέοι και νήπια. Στην Ελλάδα από περίπου 80.000 Εβραίοι που ζούσαν πριν τον έναρξη του πολέμου, μόνο το 14% επέζησαν, και από τις 25 ακμαίες Κοινότητες μόνον οκτώ επαναλειτούργησαν μεταπολεμικά.
Όσοι επέζησαν από τα στρατόπεδα, μαζί με όσους διασώθηκαν μαχόμενοι στην Αντίσταση ή κρυμμένοι - είτε σε φιλόξενες εστίες είτε υπό αλλοπρόσαλλες συνθήκες διαρκούς μετακίνησης, ορκίσθηκαν ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ ΣΟΑ!
Επίσης, οι λαοί της Ευρώπης και εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο διακήρυξαν Ποτέ Ξανά Ολοκαύτωμα!
Οι Ιουδαίοι και ένα μεγάλο τμήμα της Διεθνούς Κοινότητας στήριξαν, μετά τον πόλεμο, την προσπάθεια ίδρυσης του Κράτους του Ισραήλ, του καταφυγίου ασφαλείας που ο εβραϊκός λαός στερήθηκε τα χρόνια της Σοά, και που επί δυόμισι χιλιετίες εξοριών, εκτοπίσεων και διωγμών ήταν το όνειρο αναρίθμητων γενεών.
Μέσα από τις στάχτες της Σοά αναδύθηκε ένα ακόμα θαύμα – οι επιζήσαντες από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ξεκίνησαν πάλι τη ζωή τους. Έχτισαν καινούριες οικογένειες, και κάθε νεογέννητο παιδί ήταν διακήρυξη της πίστης τους σε ένα καλύτερο μέλλον, για μια ειρηνική ζωή με αδελφικούς δεσμούς με όλους τους ανθρώπους και με όλα τα κράτη.
Οι γενιές Ιουδαίων που έζησαν τη Σοά μας δίδαξαν τι σημαίνει αξιοπρέπεια ότι, αυτό που ζητούν είναι το δικαίωμα να θυμούνται – Ζαχόρ! Ότι όλοι οι άνθρωποι οφείλουν να θυμούνται και να διδαχθούν από την μοναδική Οδύσσεια της Σοά. Οι επιζήσαντες ποτέ δεν υποχώρησαν στο επίπεδο του άκρατου μίσους, αλλά ανυψώθηκαν και εργάσθηκαν για να αφυπνίσουν όλη την ανθρωπότητα με το όραμα μιας νέας εποχής χωρίς μίση, όταν όλοι οι λαοί θα συνθέτουν μια αρμονική ενότητα, μια οικογένεια εθνών και κρατών!
Σαν τους παλιούς προφήτες, οι επιζήσαντες μας δίδαξαν τι σημαίνει απόγνωση, αλλά και ελπίδα. Μας δίδαξαν πώς να αντισταθούμε στο κακό και την απανθρωπιά. Μας δίδαξαν για τον θάνατο, αλλά και για τη ζωή.
Σήμερα, διαφαίνεται διάχυτο ένα πνεύμα συμφιλίωσης ανάμεσα σε όλα τα έθνη και τον λαό της Γερμανίας. Οι Γερμανοί αναγνωρίζουν πλέον τις ιστορικές ευθύνες της χώρας τους, και πρωτοστατούν στις προσπάθειες επαναπροσέγγισης και συμφιλίωσης. Αυτό το πνεύμα πρέπει να ισχυροποιηθεί και να απλωθεί παντού.
Οι επιζήσαντες των στρατοπέδων και οι ήρωες της πρώτης γραμμής του πολέμου, όλο και λιγοστεύουν. Οι απόγονοι και τα παιδιά και τα εγγόνια τους, πρέπει να περάσουμε μπροστά και να πρωτοστατήσουμε στον αγώνα για τη διαιώνιση της μνήμης της Σοά και των έξι εκατομμυρίων Ιουδαίων θυμάτων.
Όταν και οι τελευταίοι επιζήσαντες θα φύγουν απ’ τη ζωή, η ιστορία της Σοά δεν θα πρέπει να ξεχασθεί. Οι απόγονοί τους, η δεύτερη, η τρίτη και η τέταρτη γενιά θα γίνουν οι λαμπαδηφόροι αυτής της ιστορίας. Τα παιδιά τους και τα παιδιά και τα εγγόνια των παιδιών τους, θα γίνουν οι μεταδότες του μαρτυρίου του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτοί θα κρατούν ψηλά το λάβαρο της θυσίας, αλλά και της ελπίδας!
Στο βιβλίο των Ψαλμών (115:17-18) διαβάζουμε:
Οι νεκροί δεν υμνούν τον Θεό. ...
Άλλ’ εμείς θα ευλογούμε τον Θεό!
Σήμερα οι Ιουδαίοι μαζί με εκατομμύρια μη-Ιουδαίους σε όλη την υφήλιο, διατρανώνουν την πίστη τους στο όραμα του προφήτη Ησαΐα (2:2-4), για το χάραμα μιας λαμπρής περιόδου, όπου δεν θα υπάρχουν πόλεμοι, αλλά τα έθνη θα ζουν αρμονικά:
Θα ‘ρθούνε μέρες που το όρος του Ναού θα κυριαρχεί πάνω στα βουνά ...
Εκεί θα συρρέουν οι λαοί ... γιατί απ’ τη Σιών βγαίνει ο νόμος, και απ’ την
Ιερουσαλήμ ο λόγος του Θεού!
Στο απώτατο μέλλον κάθε μορφή βίας και κακοήθειας θα αφανισθούν από την ζωή των ανθρώπων, και θα ανατείλει η μέρα που όλοι οι λαοί θα επιζητούν την καθοδήγηση της διδασκαλίας της ηθικής και του δικαίου.