Ανήμποροι για το σωστό.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

(Πέμπτο μέρος)

Γράφει ο Ομηρος

Θα μας απασχολήσουν σήμερα οι κρίσεις του ελληνικού δημοσίου χρέους που συνέβησαν σε μια σειρά ετών από το 1857 μέχρι το 2015. Εκατόν πενήντα οκτώ χρόνια οικονομικών συμφορών από κρίσεις χρέους και πτωχεύσεις και επί πλέον άλλα τριάντα προγενέστερα μέχρι το 1827, όταν συνέβη το πρώτο εν επαναστάσει χρεοστάσιο, αποτελούν πρωτοφανή εικόνα συντεταγμένης πολιτείας. Θα θυμίσω, πως οι πτωχεύσεις και οι κρίσεις χρέους της χώρας μας οφείλονται και στην ελληνική κοινωνία καθώς, όταν οι άνθρωποί της δεν αλλάζουν, δεν αλλάζουν και οι πολιτικοί της, που ανήκουν στην πρωτοκαθεδρία των διαφθορέων. Γιατί η διαφθορά στη στενή της έννοια είναι η κατάχρηση εξουσίας για προσωπικό όφελος. Κατάχρηση εξουσίας κάνουν όσοι έχουν εξουσία. Πρωτίστως οι αιρετοί κάθε βαθμίδας και οι διορισμένοι από αυτούς. Η βεντάλια ανοίγει και ανοίγει πολύ, καθώς σε κατάχρηση εξουσίας στην κοινωνική της διάσταση επιδίδονται και οι οικονομικά ισχυροί-όπως το ενεργειακό, το τηλεπικοινωνιακό ολιγοπώλιο και οι εφοδιαστικές αλυσίδες -:απέναντι στον καταναλωτή. Διαφθορά με την ευρύτερη έννοια παράγουν ακόμα και εκείνοι, των οποίων η ηθική της εργασίας είναι ακατανόητη έννοια. Δεν είναι τυχαίο, ότι η παραγωγικότητα των Ελλήνων βρίσκεται στο 50% των κρατών της ευρωζώνης. Το δυσάρεστο είναι, πως οι εργαζόμενοι Ελληνες εργάζονται περισσότερο από τον μέσο Ευρωπαίο, αλλά η συνολική μας παραγωγικότητα είναι μικρότερη. Η ελληνική κοινωνία με τις ελάχιστες εξαιρέσεις είναι δυνάμει άτακτη, καθώς στερείται υγιούς κουλτούρας, ενσυναίσθησης και παιδείας. Οι Ελληνες, καθώς σκιαγραφήθηκαν στα προηγούμενα άρθρα, υστερούν πολύ στην ενσωμάτωση τέτοιων ιδιοτήτων. Η γενική κατάσταση αποτυπώνεται στην άρχουσα τάξη, η οποία εκ φύσεως και οικονομικής ισχύος, αλλά και ισοβίως διαπλεκόμενη με την πολιτική τάξη παράγει και προάγει την κοινωνική εκμετάλλευση. Ας δούμε τώρα, πώς ακριβώς η Ελλάδα χρεοκόπησε ουσιαστικά [εκτός από τις επίσημες πτωχεύσεις των ετών 1827, 1832, 1863 και 1932] τις χρονιές 1857, 1879, 1893, 1897, 1918, 1922, 1929, 1944 και ...τα γνωστά χρόνια 2010 και 2015. Από τις σύντομες επί μέρους αναφορές θα παραλειφθούν εδώ οι χρεοκοπίες των ετών: α)1897 που συνέβη μετά τον τραγικό επίλογο του ελληνοτουρκικού πολέμου, όταν η Ελλλάδα χρειάστηκε να δανειστεί τεράστια ποσά και να τεθεί υπό διεθνή οικονομικό έλεγχο για ογδόντα χρόνια. β) Η χρεοκοπία του 1918, που ήταν παγκόσμια με τη λήξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. γ) Η χρεοκοπία του 1922 λόγω της μικρασιατικής καταστροφής, στην οποία λόγω του εξαιρετικού της ενδιαφέροντος θα αφιερωθεί το επόμενο άρθρο. 4) Η χρεοκοπία του 1929, απότοκο της διεθνούς κρίσης, που ξεκίνησε από το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, έπληξε τη Γερμανία της Βαϊμάρης οδηγώντας τους ναζί στην εξουυσία, και διέλυσε τις βαλκανικές αδύναμες οικονομίες. 5) Σήμερα δεν θα γραφεί και κάτι για την οικονομική καταστροφή του 1944, που δεν ήταν οικονομική κρίση με τη δημοσιονομική της έννοια. Δεν ήταν αδυναμία του κράτους να ανταποκριθεί στις οικονομικές του υποχρεώσεις προς τους δανειστές του, αλλά καταστροφή όλων των καταθετών και κατόχων χαρτονομισμάτων, κερμάτων, που είχαν ήδη εξαφανιστεί, και κρατικών ομολόγων. Σε αντίθεση με το 1929 (όταν καταστράφηκαν οι μικρές τράπεζες, καθώς έσπευσαν μαζικά οι καταθέτες να αποσύρουν τα χρήματά τους) με τον νόμο 18/1944 οι τράπεζες διασώθηκαν και καταστράφηκαν εν μία νυκτί οι καταθέτες τους, όπως και οι Ελληνες κάτοχοι κρατικών ομολόγων. Στις 10. 11. 1944 λοιπόν οι πληθωριστικές πέντε τρισεκατομμύρια δραχμές έγιναν μία(1) δραχμή. Για τον περίφημο νόμο Σβώλου 18/1944 θα σας απασχολήσω στο τελευταίο και έβδομο άρθρο αυτής της ενότητας.
Η χρεοκοπία τώρα του 1857 συνέβη στη βασιλεία του Οθωνα, τη χρονιά που παύθηκε από τον βασιλιά ο μέχρι τότε πρωθυπουργός Δημήτριος Βούλγαρης, επειδή μετά την προ διετίας εκλογή του απέλυσε κατά την πάγια συνήθεια των καιρών χιλιάδες υπαλλήλους και άρχισε να διορίζει διπλάσιο αριθμό οπαδών και φίλων με τεράστιο κόστος. Η βλάβη του βασιλικού οίκου ήταν εξ ίσου μεγάλη, καθώς ξεβολεύτηκαν οι «ημέτεροι». Τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης ανέλαβε ο υπασπιστής του Οθωνα και γιος του ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη Αθανάσιος Μιαούλης. Τα άδεια ταμεία, που παρέλαβε από τον προκάτοχό του, οδήγησαν σε «μνημόνο συνεργασίας» με τους ξένους ομολογιούχους. Σχηματίστηκε δευτερογενές χρέος από τα κεφάλαια και τους τόκους του παλιού, στο οποίο προστέθηκε νέο υψηλότοκο δάνειο. Σε κάθε πτώχευση ή απλή κρίση της χώρας μας επαναλαμβάνεται το ίδιο μοτίβο για διακόσια σχεδόν χρόνια[1827-2015].
Οι χρεοκοπίες των ετών 1897, 1918, 22, 29 και 44 υπήρξαν αφετηρίες μεγάλης φτώχειας των πολλών εξαιτίας και των πολέμων, η οποία γονάτιζε κάθε φορά την Ελλάδα για δεκαετίες μετέπειτα. Θα σημειώσω εδώ λίγα για το 22. Αρχές εκείνου του χρόνου η Ελλάδα απομονωμένη από τους συμμάχους της του πρώτου παγκοσμίου πολέμου λόγω της επανόδου του Κωνσταντίνου μετά το 1920 [«τον θέλομεν και θα τον φέρομεν»] αδυνατούσε να χρηματοδοτήσει τη μικρασιατική εκστρατεία. Τότε ο υπουργός Οικονομικών και λίγο μετά πρωθυπουργός Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης (+11/22) κατά παγκόσμια πρωτοτυπία διχοτόμησε το χαρτονόμισμα. Με αυτόν τον τρόπο πραγματοποιήθηκε αναγκαστικός εσωτερικός δανεισμός ποσού ίσου με το 50% του κυκλοφορούντος χρήματος, που καρπώθηκε το κράτος. Δυστυχώς η καταστροφή στη Μικρά Ασία δεν αποφεύχθηκε.
Το επόμενο άρθρο θα αφιερωθεί σ’ αυτή την κρίση του 1922, που δεν ήταν (όπως και η κρίση του 1944) κρίση δανεισμού του δημοσίου, αλλά μείωσε τη χρηματική περιουσία των Ελλήνων κατά 50%.