Η Τουρκία δε θα μετακινηθεί σε καμία περίπτωση στη Βόρεια Ελλάδα. Αν οι Τούρκοι αναλάβουν μια στρατιωτική επιχείρηση, θα μπορούσε πολύ πιθανό να είναι εναντίον κάποιου από τα ελληνικά νησιά, δηλώνει ο στρατιωτικός ακόλουθος της Τουρκίας. Ο διαμεσολαβητής προτείνει ομοσπονδία με διαίρεση του νησιού σε τουρκική περιοχή στον Βορρά και ελληνική περιοχή στον Νότο με υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμού. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στέλνει έντονη ιδιωτική έκκληση στον Παπανδρέου, καλώντας τον να επιδείξει την απαραίτητη αυτοσυγκράτηση στον Μακάριο. Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών διαβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ δε θα υποστήριζαν καμία λύση που θα ταπείνωνε την Τουρκία. Από τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία του Λευκού Οίκου, όπως τα ανέλυσε το κριτικό στρατηγικό βλέμμα του N. Λυγερού, PhD.
Τηλεγράφημα από τον στρατιωτικό ακόλουθο στην Τουρκία προς το Τμήμα Στρατού
Άγκυρα, 16 Απριλίου 1964, 9 π.μ. 1645Ζ.
C-92. {…} Συνεχίζοντας από εκεί που σταμάτησε τη συνομιλία αναφέροντας την αερογραμμή μου C-84, o Sunalp δήλωσε ότι οι Τούρκοι δεν ανησυχούν για την κυπριακή ακίνητη περιουσία και παρόλο που απεχθάνονταν τη συνέχιση της δολοφονίας Τουρκοκυπρίων, η κύρια ενασχόλησή τους προέρχεται από τον κίνδυνο της εξαιρετικά αποτελεσματικής κυπριακής κομμουνιστικής οργάνωσης. {…} Όταν διαμαρτυρήθηκα ότι αυτό πιθανότατα απομακρύνει τα δύο έθνη περισσότερο αντί να διευκολύνει την αμοιβαία αποδεκτή λύση για την Κύπρο, απάντησε ότι σε αντίθεση με την πείρα αιώνων με τους Έλληνες, οι Τούρκοι θεωρούν αυτή ως τη μοναδική μέθοδο που αναγκάζει τους Έλληνες να συνεργαστούν. {…} Διαμαρτυρήθηκε ότι από την αρχή οι Τούρκοι προσπάθησαν να πείσουν τους Έλληνες να λύσουν το πρόβλημα από κοινού με την Τουρκία χωρίς αποτέλεσμα και τα παρόντα μέτρα φαίνονται ως η μόνη λύση. {…} Απάντησε ότι η Τουρκία δε θα μετακινηθεί σε καμία περίπτωση στη Βόρεια Ελλάδα, καθώς μια τέτοια επιχείρηση δε θα είχε καμία αξία για αυτούς. Είπε ότι ένιωθε ότι αν οι Τούρκοι αναλάβουν μια στρατιωτική επιχείρηση, θα μπορούσε πολύ πιθανό να είναι εναντίον κάποιου από τα ελληνικά νησιά. {…} Σχόλιο: 1. {…}2.
Τηλεγράφημα από την Πρεσβεία στην Κύπρο προς το Υπουργείο Εξωτερικών
Λευκωσία, 22 Απριλίου 1964, 9 π.μ.
1133 {…} Τόσο οι Τουρκοκύπριοι όσο και η Τουρκική Κυβέρνηση είπαν ότι η ομοσπονδία που προτείνει ο Tuomioja είναι η μόνη αποδεκτή λύση. Ομοσπονδία έχουν πλέον ορίσει ως διαίρεση του νησιού σε τουρκική περιοχή στον Βορρά και ελληνική περιοχή στον Νότο με υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμού. {…} Η κυβέρνηση της Τουρκίας είναι ανένδοτη ότι οι Τουρκοκύπριοι είναι «ξεχωριστή κοινότητα» και όχι «μειονότητα». Ο Tuomioja εξέφρασε τις απόψεις της τουρκικής κυβέρνησης για την ένωση ως μικρότερο κακό από την ανεξάρτητη Κύπρο που κυβερνάται από την ελληνική πλειοψηφία. {…} Ο Tuomioja επιβεβαίωσε ότι θα πάει στην Αθήνα για συνομιλίες με την ελληνική κυβέρνηση {…} Σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να βρει μεγαλύτερη απόκλιση στις απόψεις μεταξύ Ελλήνων και Ελληνοκυπρίων, παρά μεταξύ Τούρκων και Τουρκοκυπρίων. {…}
Τηλεγράφημα από το Υπουργείο Εξωτερικών προς την Αποστολή στα Η.Ε.
Washington, 28 Απριλίου 1964, 5:38 μ.μ.
2779. {…} (α) Ότι οι Ελληνοκύπριοι αναλαμβάνουν την επίθεση στο Κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα ως μια συστηματική επιχείρηση σχεδιασμένη να δοκιμάσει τη δύναμη και τη θέληση της Δύναμης του ΟΗΕ. Εάν αυτή η επίθεση πετύχει, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε μια σειρά συστηματικών επιθέσεων προκειμένου να επιτευχθεί ένα τετελεσμένο γεγονός που πρέπει να παρουσιαστεί στον Διαμεσολαβητή. (β) {…} (γ) {…} H Γενική Συνέλευση στέλνει έντονη ιδιωτική έκκληση στον Παπανδρέου, καλώντας τον να επιδείξει την απαραίτητη αυτοσυγκράτηση στον Μακάριο. (δ) {…}
Rusk
Μνημόνιο για εγγραφή
Washington, 29 Απριλίου 1964
ΘΕΜΑ: Συνάντηση του προέδρου με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Erkin
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ:
• Υπουργός Εξωτερικών F. C. Erkin
• Πρέσβυς T. Menemencioglu
• Ο Πρόεδρος
• Αναπλ. γραμματέας P. Talbot
• R.W. Komer
{…} Ο Erkin συμφώνησε ότι η Τουρκία είχε ενεργήσει με «μεγάλη αυτοσυγκράτηση», αλλά «πρέπει να αποφύγουμε ότι ο λογαριασμός θα πρέπει τώρα να πληρωθεί από την Τουρκία». {…} Ο πρόεδρος επανήλθε στο θέμα τού πόσο σημαντικό ήταν να αποφευχθεί ένας πόλεμος με πυροβολισμούς για την Κύπρο. Ο πόλεμος, όπως είπε, δε λύνει τίποτα. {…} Ο Έρκιν επισήμανε ότι μέχρι στιγμής η Τουρκία απείχε από την άσκηση του αναμφισβήτητου δικαιώματος δράσης της σε αυτήν την υπόθεση. Τώρα που τα Ηνωμένα Έθνη ήταν εκεί, «δεν ήταν δυνατόν να επέμβουμε άλλο». {…} . Ας κάνουμε τα πάντα για να αποφύγουμε μια σύγκρουση. Κάποια λύση μπορεί και πρέπει να βρεθεί. {…} Ο Erkin τον διαβεβαίωσε ξανά ότι οι Τούρκοι δε θα επέμβουν. Στη συνέχεια, ο πρόεδρος είπε στους κυρίους Talbot και Komer να δουν τι μπορούμε να κάνουμε με τους Έλληνες και τους Κύπριους. {…} Η άποψη του προέδρου ήταν ότι πρέπει να είμαστε όσο σκληροί χρειάζεται. Οι Έλληνες δεν πρέπει να ταπεινώνουν τους Τούρκους. Θα ‘πρεπε να μπούμε μέσα και να πιέσουμε και τον Μακάριο. {…} Ο πρέσβης Μενεμεντσιόγλου ανέφερε ότι οι Τούρκοι είχαν ένα δεύτερο καλό νέο, ενώ βρίσκονταν εδώ - το Υπουργείο Εξωτερικών τους διαβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ δε θα υποστήριζαν καμία λύση που θα ταπείνωνε την Τουρκία. Ο πρόεδρος συμφώνησε πλήρως. {…}
R.W. Komer
Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία των αγγλικών κειμένων αναδημοσιευμένων στο site https://lygeros.org/.
ΠΗΓΗ: https://lygeros.org/92325-gr/,
https://lygeros.org/92326-gr/,
https://lygeros.org/92327-gr/,
https://lygeros.org/92377-gr/.
