Περί Α-λήθειας

Από τον Παύλο Δ. Γιατσιάκη

Όπως παρατηρούμε στον παραπάνω τίτλο του θέματος και στη γραφή της λέξης, το στερητικό άλφα είναι αυτό που χρωματίζει τη λήθη (λησμονιά).

Εν ολίγοις, αλήθεια είναι αυτό που δεν ξεχνούμε, είτε είναι φυσικό γεγονός, μία πράξη ίσως, είτε οι στοιχειοθέτηση και εμπέδωση ενός συλλογισμού μιας άποψης μπορούμε να πούμε, η οποία έχει διαχυθεί κυριαρχικά στην κοινωνία. Επιπλέον, χαρακτηριστικό της είναι η ποιοτική μεταβολή που υφίσταται, μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, στον διάβα του χρόνου, εξαιτίας των διάφορων βιωματικών, πολιτισμικών, κοινωνικών συνθηκών, η εκάστοτε αναφορά της και η σηματοδοτούμενη σημασία της. Είναι, λοιπόν, η κορύφωση μιας κατά περίπτωση όσμωσης νοητικής ενός συνόλου ανθρώπων σε ορισμένες κοινές παραδοχές, που στοχεύουν σε ορισμένους κανόνες που ο σκοπός τους είναι να συμβάλλουν στην αρμονική λειτουργία του συνόλου μιας κοινωνίας. Αυτή η όσμωση δεν πρέπει να συγχέεται με τον συμβιβασμό, διότι αυτός αλλοιώνει την ένταση της ουσίας της κατά περίπτωση κυριαρχικής αλήθειας.
Υπ’ αυτήν την έννοια το κάθε άτομο το ενδιαφέρει η αλήθεια. Κάποιες φορές, όμως, τη φτιάχνουμε μόνοι μας και αυτό τότε είναι μυθοπλασία. Αυτό συμβαίνει διότι πέρα από την αλήθεια των απαρέγκλιτων νόμων των ουκ άνευ, στο κάθε άτομο το θορυβώδες του συναισθήματός του υπερτερεί της παραδεκτής αλήθειας. Έχει ως μέτρο το δικό του γνωστικό και πολιτισμικό στάτους, δηλαδή τη δική του αλήθεια. Για να αντέξει μία άλλη που κυριαρχεί στην κοινωνία, δομημένη από ποικίλα επιχειρήματα, πρέπει να υπερβεί ένα μεγάλο βουνό, το ΕΓΩ. Είναι γεγονός πως το συναίσθημα σήμερα είναι σημαντικότερο από την αλήθεια. Όσοι ακολουθούν τον Μασκ, τον Τραμπ και τέτοιου είδους ανθρώπους, δεν ενδιαφέρονται για την αλήθεια, γιατί αυτά που λένε δε στοχεύουν σε αυτή, χωρίς ταυτόχρονα να είναι ψεύδη. Προβάλλουν δυσάρεστες καταστάσεις, χωρίς να τους ενδιαφέρει η σύζευξη βεβαιοτήτων προς μια δόκιμη προωθητική πρόταση. Ασκούν, εν τέλει, την πολιτική της σαχλαμάρας. Άποψη που εμπεριέχει μεν ψήγματα αλήθειας, ουδεμία σχέση έχει, όμως, με την αλήθεια κάθ’ εαυτήν. Η μισή αλήθεια είναι χειρότερη από το ψέμα. Ειδικά στην ψηφιακή κοινωνία μας, που μεταμορφώνει τον δημόσιο χώρο σε εικονική πραγματικότητα, αυτή δύσκολα διαχωρίζει την αλήθεια από τη μυθοπλασία. Οι βεβαιότητες, και επομένως οι αλήθειες, στον διάβα του χρόνου πάντα εξαχνώνονται με συνέπεια μακροπρόθεσμα, όπως μας διδάσκει η ιστορία, να χάνονται θεμελιώδεις δομές κοινωνικές πολιτικές ή και ακόμα θρησκευτικές. Οι τελευταίες, μάλιστα, διαθέτουν στη φαρέτρα τους το ακαταμάχητο όπλο της αγωνίας και το ερωτηματικό μιας μεταφυσικής συνέχειας. Η ίδια η ζωή, όμως, είναι αμφιβολία, αμφισβήτηση. Η επιμονή στο δόγμα είναι νοητικός θάνατος, στην καλύτερη περίπτωση ύπνος. Πέραν αυτού οι εκκλησίες επιβιώνουν στα κράτη ως οργανισμοί κοινής ωφέλειας, χωρίς να παράγουν καινούριες ιδέες και να τροφοδοτούν την ανθρώπινη σκέψη. Ο άνθρωπος και ο λόγος της αλήθειας περιπλανώνται και σύντομα ή αργά στον χρόνο πλανώνται στο διηνεκές, είτε στο ιδιαίτερο μέτρο του ατομικού είτε σε αυτό της κοινωνίας. Μάλιστα, ορκίζονται σε αυτήν προκειμένου να πείσουν πολλές φορές από καθαρή ιδιοτέλεια. Αυτό σαν πράξη αναδεικνύει την αναγκαιότητά της και τη συμβολή της στην προώθηση της συνοχής των μελών της για μια δημοκρατική κοινωνία. Μπορούμε να πούμε ότι οι αλήθειες των επιμέρους θεμάτων αποτελούν ιζηματογενέσεις των συμπτώσεων των διάφορων παραδοχών που λαμβάνουν χώρα και αποτελούν το γνωστικό, ηθικό, διανοητικό, συμπεριφορικό κεφάλαιο μιας κοινωνίας που συμποσούται κυρίως μέσα και μέσω της εκπαίδευσης. Συμβάλλει δε αυτή σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο με τον οποίο αυτή διοικείται και λειτουργεί.
Πώς λειτουργεί και ποια τα αποτελέσματα που επιφέρει η παραπάνω εξέλιξη; Η συστηματική εκπαίδευση στο σύνολο των βαθμίδων της διαρκεί στο διάστημα της νεότητας. Έτσι, ο χαρακτήρας του νέου ατόμου, η εσωτερικότητά του δηλαδή, αλλά και η αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών της μαθητικής ή σπουδάζουσας κοινότητας, βρίσκονται σε μία συνεχή διεργασία. Αυτή εκτός των γνωστικών αντικειμένων σκοπό έχει και τη δημιουργία υπεύθυνων πολιτών, γι’ αυτό και προσπαθεί να το πετύχει με την εμπέδωση των διαφόρων επιμέρους θεσμών, ή αν θέλετε τις βασικές παραδεκτές αλήθειες. Να σκεφτούμε μόνο πόσος κόπος, καμιά φορά και αίμα, απαιτείται για το χτίσιμο μιας τέτοιας δόκιμης πολιτείας και πόσο εύκολο μπορεί να καταρρεύσει το οικοδόμημά της όταν το κακό παράδειγμα το δίνει η κορυφή της. Όταν φτάσει να λέει ο λαός «όλοι ίδιοι είναι», τότε αυτή η πολιτική οντότητα έχει βυθιστεί στην παρακμή. Τότε είναι εύκολο να στραφεί σε γιαλαντζί σωτήρες, χωρίς ιδεολογίες αναφορικές στο σύνολο, που προσφέρουν μάλιστα κηραλοιφές, επιστολές του Ιησού και παλληκαρισμούς. Αυτό το έργο παίχτηκε στη χώρα μας και παίζεται ακόμη. Αγαπητοί αναγνώστες, «Αγρυπνείτε» πριν την απαξίωση της κοινωνίας μας και της αλήθειας.