Ισότητα των φύλων, συμπερίληψη και βιωσιμότητα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού

Γράφει η Ειρήνη Βακαλοπούλου, υποψήφια διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, ποιήτρια

Στους φετινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού έχουν ληφθεί καινοτόμες πρωτοβουλίες κυρίως σε σχέση με την ισότητα των φύλων και την συμπερίληψη των κοινωνικών μειονοτήτων.

“Games wide open” είναι το σύνθημα για το Παρίσι 2024, δηλώνοντας μια σαφή δέσμευση για την οργάνωση αγώνων που είναι προσβάσιμοι σε όλους. Ο αθλητισμός αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη βιώσιμη ανάπτυξη μέσω της αυξανόμενης συμβολής του στην επίτευξη της ειρήνης, της προώθησης της ανεκτικότητας, του σεβασμού, της ενδυνάμωσης των γυναικών, των ατόμων και των κοινοτήτων. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να ασκεί αθλητικές δραστηριότητες χωρίς διακρίσεις και με τρόπο που να σέβεται την υγεία, την ασφάλεια και την αξιοπρέπειά του. Σε αυτή την βάση, η Ολυμπιακή Ατζέντα 2020+5 δεσμεύεται να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και να προωθεί την ισότητα των φύλων και την ένταξη (IOC 2017; IOC 2024a).
Για πρώτη φορά στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων, γυναίκες και άνδρες θα εκπροσωπηθούν ισάριθμα στο Παρίσι. Αυτό το ισοζύγιο σημαίνει πως οι Ολυμπιακοί αγώνες του Παρισιού 2024 θα είναι οι πρώτοι αγώνες που θα επιτύχουν την πλήρη ισότητα των φύλων, τόσο στο πρόγραμμα των αγώνων όσο και ως προς τους αθλητές στον αγωνιστικό χώρο. Το γεγονός αυτό αποτελεί μια ιστορική επιτυχία για το γυναικείο φύλο. Στους Ολυμπιακούς αγώνες που διεξήχθησαν στο Παρίσι το 1900, συμμετείχε το γυναικείο φύλο για πρώτη φορά στην ιστορία. Η εκπροσώπηση των γυναικών έφτανε μόλις το 2,2% όλων των συμμετεχόντων με τις περισσότερες να αγωνίζονται σε αθλήματα που θεωρούνταν εκείνη την εποχή «κατάλληλα για αυτές» όπως το κρίκετ, το γκολφ και το τένις. Οι συμμετέχουσες προέρχονταν από ευρωπαϊκές χώρες και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1928 στο Άμστερνταμ, ήταν η πρώτη φορά που γυναίκες συμμετείχαν στο άθλημα του στίβου, γεγονός που οδήγησε στον αποκλεισμό τους από αγώνες μεγαλύτερους των 200 μέτρων για τα επόμενα 32 χρόνια. Ο λόγος για την διαμάχη που ξέσπασε γύρω από τον αγώνα, υπήρξε η πεποίθηση ότι σχεδόν όλες οι αθλήτριες κατέρρεαν κατά στον τερματισμό τους. Ο αριθμός των γυναικών αθλητριών αυξήθηκε σε σημαντικό ποσοστό μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984 στο Λος Άντζελες, στους οποίους οι γυναίκες αντιπροσώπευαν το 23% των συμμετεχόντων. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου 2012, ο αριθμός των γυναικών ανέβηκε στο 44% των αθλητών. Οι Αγώνες εκείνοι ονομάστηκαν «Αγώνες των Γυναικών» επειδή ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων όπου κάθε χώρα που συμμετείχε, είχε γυναίκες αθλήτριες στις ομάδες της (World Economic Forum 2024).
Ακόμα μια καινοτόμος πρωτοβουλία της φετινής διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων είναι και η ύπαρξη του Pride House Paris 2024 -ενός συμπεριληπτικού χώρου του οποίου στόχος είναι να καταπολεμήσει τις διακρίσεις και να κάνει τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+κοινότητας πιο ορατά στον αθλητισμό. Το Παρίσι 2024 επαναεπιβεβαιώνει τη δέσμευσή του στον αγώνα κατά των διακρίσεων και δείχνει την υποστήριξή του σε όλους εκείνους που είναι θύματα αυτών. Το Pride House Paris2024 είναι ένας ασφαλής και φιλόξενος χώρος για όλους: υποστηρικτές ΛΟΑΤΚΙ+, αθλητές και τα ενδιαφερόμενα μέρη (Paris 2024).
Την ίδια στιγμή, 37 αθλητές πρόσφυγες από 11 χώρες θα αγωνιστούν υπό την ίδια σημαία προερχόμενοι από διαφορετικά μέρη του κόσμου διαφεύγοντας τον πόλεμο και τις διώξεις στην πατρίδα τους. Σε μια εποχή κατά την οποία εντείνονται οι παγκόσμιες μεταναστευτικές ροές, η συμμετοχή της Ολυμπιακής Ομάδας Προσφύγων δεν είναι μόνο μια απόδειξη της ανθεκτικότητας και της αριστείας των αθλητών αλλά στέλνει ένα μήνυμα ελπίδας του ανήκειν και της ένταξης (IOC 2024b), σε μια περίοδο κατά την οποία σημειώνεται ισχυρή άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Στη Γαλλία το Rassemblement National, στην Ιταλία τα κόμματα Fratellid’Italia και Lega Nord, στη Γερμανία το AfD, εκδηλώνουν ρατσιστικές και ξενοφοβικές θέσεις σε σθεναρή αντιπαλότητα προς το παράδειγμα των προσφύγων αθλητών.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, οι διοργανωτές των Ολυμπιακών αγώνων του Παρισιού 2024 έχουν λάβει πρωτοβουλίες σε σχέση με τη βιωσιμότητα και τις τρεις διαστάσεις της: την οικονομική, την κοινωνική και την περιβαλλοντική. Στόχος να διασφαλιστεί ότι οι Αγώνες θα αφήσουν μια θετική κληρονομιά για το μέλλον. Σε σχέση με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα έχουν ληφθεί μέτρα για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, όπως η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η εφαρμογή πράσινων τεχνολογιών. Επίσης, οι διοργανωτές των Αγώνων έχουν στραφεί σε πιο καινοτόμες μεθόδους με σκοπό να μειώσουν τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο, όπως μετάλλια κατασκευασμένα από σίδερο του Πύργου του Άιφελ, τραπέζια του καφέ φτιαγμένα από ανακυκλωμένα φτερά μπάντμιντον και πλωτήρες-drone για την προστασία των ευαίσθητων οικοσυστημάτων (BBC 2024). Σε σχέση με την κοινωνική βιωσιμότητα και όπως παρουσιάστηκε προηγουμένως, τονίζεται η σημασία της κοινωνικής ένταξης και της πρόσβασης για όλους. Τέλος σε σχέση με την οικονομική βιωσιμότητα προωθούνται στρατηγικές για την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας (Sustainability and Legacy Report 2021).
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού 2024, στοχεύουν στην εκπλήρωση πολλών από τους 17 Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης όπως είναι η ισότητα των φύλων (SDG 5),οι βιώσιμες πόλεις (SDG 11), οι κοινωνικές ανισότητες (SDG 10), η καλή υγεία (SDG 3), η ανάληψη δράσης για το περιβάλλον (SDG 13) και η ειρήνη για την δικαιοσύνη (SDG 16). Ο θεσμός των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού 2024 γίνεται συνεπώς παράδειγμα ενός καθολικού βιώσιμου μέλλοντος, συμβολίζοντας τη σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινότητα που εφευρίσκει βιώσιμες λύσεις και που είναι ανθεκτική έναντι περιβαλλοντικών προκλήσεων με το να αναπτύσσει εναλλακτικές λύσεις και προσαρμοστικές ικανότητες. Την ίδια στιγμή ενθαρρύνεται η επίτευξη της ισότητας των φύλων και παρέχεται ευελιξία για τις ομάδες μειονοτήτων. Είναι ένας θεσμός ο οποίος μπορεί να έχει εφήμερη διάρκεια ως γεγονός, που όμως αποδεικνύει ότι οι αρχές της συνεργασίας, της προσαρμοστικότητας και της ενσωμάτωσης της πολυπολιτισμικότητας στην καθημερινή ζωή και στις πολιτικές μιας κοινωνίας δύνανται να οδηγήσουν στην ειρηνική συνύπαρξη.