Το πρόβλημα της μοναξιάς

«Κύριε, άνθρωπον ούκ έχω...», Ιω. Ε’’7

Από τον Δημήτριο Νταφούλη, επίτιμο σχολικό σύμβουλο και θεολόγο

«Άνθρωπον ούκ έχω...» είναι το παράπονο του παράλυτου της ευαγγελικής περικοπής. Διαχρονικό το πρόβλημα και κραυγή της κοινωνίας μας σήμερα για τη μοναξιά του ανθρώπου. Μας λείπει ο δικός μας άνθρωπος.

Η κρίση αξιών οδηγεί και σε παρακμή πολιτισμική. Τότε ανθεί η εγκληματικότητα, η βία, η ανασφάλεια και ο φόβος, παράγοντες αρνητικοί για τις ανθρώπινες σχέσεις.
Ο άνθρωπος δεν εμπιστεύεται θεσμούς και συνανθρώπους του, δεν επικοινωνεί, υψώνει τοίχους προστασίας και προτιμά τη μοναξιά. Προσωπική επιλογή, ίσως και λόγω υπέρμετρου εγωισμού, άγνοιας των ρόλων της ζωής και πώς τους διαχειριζόμαστε, ίσως γιατί υπάρχει ασυμφωνία χαρακτήρων, διαφορετικών στόχων, πνευματικού επιπέδου ή και θρησκεύματος.
Ίσως... Ίσως...
Η μοναξιά είναι μια κατάσταση ψυχής. Μπορεί να συμβιώνεις με πολλούς και να είσαι μόνος και το αντίθετο. Να ζεις μόνος και να τα έχεις όλα και να μη νιώθεις μόνος.
Η πλέον επικίνδυνη είναι αυτή που ακουμπά στην ψυχή.
Είναι πληγή που πονάει, έχει ψυχολογικό και συναισθηματικό κόστος, όπως λένε οι ειδικοί. Ο άνθρωπος βαδίζει στον χρόνο με σπασμένα τα φτερά της ελπίδας και οδηγείται σε απομόνωση, σε κατάθλιψη... είναι ασθενής.
Αυτήν τη μοναξιά δεν τη θεραπεύουμε με γιατροσόφια, ταξίδια, ποτά και διασκέδαση. Χρειάζεται προσωπική κατάδυση στο εσωτερικό μας σύμπαν, στην ψυχή μας, να επιτρέψουμε να μπει το φως του Χριστού, το ιλαρόφως που ζεσταίνει, φωτίζει και γιατρεύει. Χρειάζεται η επιστήμη, αλλά και η βοήθεια του Θεού.
Γενεσιουργός αιτία της μοναξιάς μπορεί επίσης να είναι η αστυφιλία, η ανεργία, το κυνήγι του ονείρου, η αφοσίωση σε κάποιο ιδανικό, η υποτίμηση της αυτοεκτίμησης, η κακότροπη συμπεριφορά, ίσως η θέση ευθύνης, το επάγγελμα, ίσως η κοσμοθεωρία και το θρήσκευμα, ίσως... ίσως... ίσως... πολλά ίσως.
Μία επίσκεψη στα χωριά μας φτάνει για να δούμε τη μοναξιά των γερόντων που απέμειναν μόνοι και ανήμποροι να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους. Παιδικές φωνές δεν ακούγονται στις αλάνες. Λίγα σπίτια φωτίζονται τα βράδια. Παντού φόβος. Το κακό το νιώθουν να χτυπά την πόρτα τους.
Το «χάσμα των γενεών» οδήγησε πολλούς σε ιδρύματα και δομές φροντίδας υπερηλίκων. Και εκεί η μοναξιά περισσεύει. Καλά είναι τα ιδρύματα όταν λειτουργούν με σεβασμό στον άνθρωπο, αλλά τι να τον κάνεις τον κήπο που δεν έχει λουλούδια και τη βιβλιοθήκη χωρίς βιβλία; Τον δικό μας άνθρωπο θέλουμε. Αυτός γνωρίζει να διαβάζει τα δάκρυά μας...
Δεν ήταν προσωπική τους επιλογή αυτή η μοναξιά. Δεν ήταν εθελοντική μοναξιά. Άλλες καταστάσεις την προκάλεσαν. Χάσαμε τον δρόμο του Θεού. Σε λάθος μονοπάτι βαδίζουμε. Χάσαμε την ανθρωπιά, την καλαισθησία της ψυχής. Δεν απλώνουμε το χέρι στον ανήμπορο και πονεμένο. Ας το κάνουμε μέσα από την εκκλησία μας. Το μπορούμε. Να γίνουμε «καλοί Σαμαρείτες». Μας λείπει η ενσυναίσθηση των προβλημάτων του πονεμένου.
Ο Χριστός μάς έδειξε τον τρόπο και τον δρόμο πώς γινόμαστε καλοί Σαμαρείτες. Πλησίασε τον παράλυτο, έγινε δικός του άνθρωπος, τον βοήθησε και τον γιάτρεψε.
Η ζωή θέλει και «τέχνη» για να τη ζήσεις ωφέλιμα. Είμαστε εμείς οι «καλλιτέχνες» ή οι καταστροφείς.
Ο Θεός μάς προίκισε με λογική και μ’ ελευθερία.
Υπάρχει, όμως, και η ωφέλιμη, η ευεργετική και η ευλογημένη μοναξιά. Είναι αυτή του στοχαστή, του ερευνητή, του φυσιολάτρη, που ευεργετούν την οικουμένη μέσα από το έργο τους. Είναι αυτή του «κοσμοκαλόγερου» του ιερωμένου μοναχού και αφοσιωμένου στον Θεό. Είναι και καταφύγιο ψυχής. Συνάντηση πνευματική με τον Δημιουργό.
Δεν έχεις τίποτα και τα έχεις όλα.
Η μοναξιά δε θεραπεύεται με το «κινητό». Μάλλον καλλιεργείται και γίνεται «χειροπέδες» ζωής. Ούτε με το «χάπι της ευτυχίας», το ναρκωτικό.
Ο Άσωτος Υιός σώθηκε με την επιστροφή του στον Πατέρα Του. Ο κάθε πιστός σώζεται κοντά στον Θεό.
Η επιλογή δική του.