Η ταυτότητα της Λάρισας

Από την Κατερίνα Κόσσυβα, φιλόλογο

Η εύρεση της πολιτιστικής ταυτότητας μιας πόλης δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Προϋποθέτει μια βαθιά εσωτερική αναζήτηση και μια σοβαρή εμβάθυνση στην ιστορία. Όταν το 2015 η πόλη μας υπέβαλε φάκελο για τη διεκδίκηση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης του 2021, ήταν η ευκαιρία να αναδείξει και να προβάλει η πόλη μας την ταυτότητά της, το «πρόσωπό» της με το οποίο θα συμμετείχε στο ευρωπαϊκό προσκήνιο.

Η φιλοσοφία της επιλογής μιας πόλης ως Π.Π.Ε. είναι ν’ αναδειχθεί ένα κύριο χαρακτηριστικό της και να προβληθεί η σημασία του για την πόλη, την Ευρώπη και τον πολιτισμό. Η πόλη μας δεν επελέγη κι αυτό μας απογοήτευσε. Επελέγη προς έκπληξή μας η Ελευσίνα! Ποιο ήταν το συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελευσίνας και μπόρεσε να συναγωνιστεί τη Ρόδο, την Καλαμάτα, τη Λάρισα;
Στο ecoc2023.culture.gr υπάρχουν οι φάκελοι υποψηφιοτήτων όλων των πόλεων. Διαβάζοντάς τους καταλαβαίνει κανείς την έλλειψη του δικού μας φακέλου. Η Ελευσίνα στήριξε την πρότασή της στα «Μυστήρια», ένα διακριτικό γνώρισμα της πόλης που ανάγεται στην Αρχαία Ελλάδα. Η πρόταση είχε ως κορμό το ΜΥΣΤΗΡΙΟ και όλες οι προτεινόμενες εκδηλώσεις έφεραν αυτή την ονομασία. Αυτή τη μοναδικότητα της Ελευσίνας στο ευρωπαϊκό πολιτιστικό γίγνεσθαι αξιολόγησε η Επιτροπή και της έδωσε τον τίτλο της Π.Π.Ε.
Η Λάρισα δεν κατάφερε να αναδείξει την ταυτότητά της, τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της. Ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Επιστημών στην εισαγωγή της πρότασης, που κατατέθηκε, αναφέρει ό,τι ωραίο διαθέτει η Λάρισα, αλλά όχι το διακριτικό της γνώρισμα: «Η Πελασγική Λάρισα µε τα 8.000 χρόνια ιστορίας, µε τα δύο αρχαία θέατρα στο κέντρο της πόλης, µε τη δεύτερη µεγαλύτερη ιδιωτική συλλογή έργων ζωγραφικής στη ∆ηµοτική Πινακοθήκη Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα, µε ένα από τα µεγαλύτερα Λαογραφικά Μουσεία στην Ελλάδα, µε ∆ηµοτικό Ωδείο από το 1930 και τη µοναδική συµφωνική ορχήστρα στην περιφέρεια, µε το περίφηµο Θεσσαλικό Θέατρο το πρώτο ∆ΗΠΕΘΕ της Ελλάδας, µε την Ανώτερη Σχολή Χορού και το Θεσσαλικό Μπαλέτο, µε το κουκλοθέατρο Τιριτόµπα και το Μουσείο Κούκλας, το νεοσύστατο ∆ιαχρονικό Μουσείο...». Αυτή η αναφορά στα ενδιαφέροντα τοπόσημα δεν συνιστά την ταυτότητα της πόλης, ούτε αναδεικνύει την προοπτική της.
Ένα ωραίο εύρημα ήταν η συμβολική χρήση της «γέφυρας», ως στοιχείου «μετάβασης» από το παρελθόν στο παρόν και το μέλλον. «Αξίζει να σταθείς για ώρα σε αυτή για να παρατηρήσεις από πού ξεκίνησε η πόλη και πού θέλει να φτάσει στο όλο πλέγμα του τοπικού, εθνικού και ευρωπαϊκού ορίζοντα». Αυτή η «θέαση» της πόλης «μπορεί να μας βοηθήσει να διανοηθούμε και ενδεχομένως να βιώσουμε κάτι».
Αυτό το «μπορεί» και το «ενδεχομένως» κάνουν όλη τη συλλογιστική θολή, εφόσον δεν στηρίζεται στην πολιτιστική μας αυτοσυνειδησία. Αν εμείς δεν ξέρουμε ποια είναι η ταυτότητα της πόλης μας, ποια είναι η ειδοποιός διαφορά της και τι έχει να δώσει στο εθνικό και ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, πώς θα πείθαμε για τη συνεισφορά της στην πολιτιστική ταυτότητα της Ευρώπης.
Η είδηση ότι χάσαμε την ευκαιρία της Π.Π.Ε. δεν σχολιάστηκε ιδιαίτερα. Η «πόλη του καφέ» προς «άλλα τυρβάζει»! Καμιά Δημοτική Αρχή μέχρι τώρα δεν ασχολήθηκε σοβαρά με ένα τέτοιο μείζον θέμα, που συνδέεται με το μέλλον της πόλης μας. Η έλλειψη αυτογνωσίας αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στη χάραξη πολιτικής για το μέλλον της πόλης. Όλοι προεκλογικά μιλούν για «όραμα». Όμως, τα «οράματα» πρέπει να θεμελιώνονται σε μια στέρεη βάση. Είναι καιρός να σταματήσει η πόλη μας να πορεύεται στα τυφλά και «στα σκοτεινά».
Αυτό αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση για τη νέα Δημοτική Αρχή. Να δει τη ζωή της πόλης σε συνάρτηση με τη Γη που την περιβάλλει και το Νερό που τη γονιμοποιεί. Να ενώσει τις φωνές των ανθρώπων που βλέπουν τη Γη να στεγνώνει με την αγωνία όλων των ανθρώπων της γης που βλέπουν πως η επισιτιστική κρίση είναι η μεγαλύτερη συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Να ενώσει, όπως κάνει η Ελευσίνα, τις «Φωνές» που έρχονται από το παρελθόν και υφαίνουν τον καμβά της πορείας της προς το μέλλον: Τη «Φωνή» της θεάς της Γεωργίας, που βλέπει τον κάμπο να μαραίνεται και ζητάει ν’ αναστηθεί η Περσεφόνη, τη «Φωνή» του κολλήγου, που πότισε με το αίμα και τον ιδρώτα του τη γη της Θεσσαλίας και ζητάει δικαίωση, τη «Φωνή» των ανθρώπων, που αγάπησαν αυτή τη γη και την κατοίκησαν, τη «Φωνή» του ζωοδότη Πηνειού ποταμού, που τη θρέφει και τη ζωογονεί, τη «Φωνή» του αλόγου, που μπήκε στην υπηρεσία του ανθρώπου για την καλλιέργεια της γης και όλα αυτά να γίνουν «μια Φωνή» και να διαλαλήσουν σ’ όλο τον κόσμο απ’ αυτή τη γωνιά του θεσσαλικού κάμπου πως δεν υπάρχει πολυτιμότερο πράγμα από το «Ψωμί» και να το κάνει σύμβολο και έμβλημα της πόλης και φάρο για να φωτίζει τις μελλοντικές γενιές για τον σεβασμό της Μάνας Γης! Να ενώσει όλες αυτές τις Φωνές με τα Τραγούδια και να συνθέσει την πολιτιστική ταυτότητα της πόλης που ζει και αναπνέει και δημιουργεί στο πέρασμα των χρόνων καταμεσής στον θεσσαλικό κάμπο, δίπλα σ’ έναν θεϊκό ποταμό.