Λαογραφικές παραδόσεις του λαού μας στη γιορτή του Αποστόλου Φιλίππου

Του Αποστόλου Ποντίκα, Δασκάλου, Θεολόγου, Φιλολόγου, Πολιτικών Επιστημών

Ο Απόστολος Φίλιππος, υπήρξε μαθητής του Χριστού από την πόλη της Βηθσαϊδά, που ήταν και γενέτειρα του Ανδρέα και Πέτρου. Ήταν γνώστης της Παλαιάς Διαθήκης και αρκετά φιλοσοφημένος, παρακολούθησε ομιλία του Ιησού, ο οποίος του ζήτησε να τον ακολουθήσει.

Έτσι, έγινε μαθητής του, και πιστός ακόλουθός του. Λέγεται δε ότι έτρεξε στον καλύτερό του φίλο τον Ναθαναήλ να του μεταφέρει τη βεβαιότητά του ότι επρόκειτο για τον αληθινό Μεσσία. Από την εικόνα αυτή προέρχεται και η παροιμιακή φράση, Βρήκε ο Φίλιππος τον Ναθαναήλ, που τη λέει ο λαός μας για παρόμοιες συναντήσεις. Όταν οι Απόστολοι έκαναν κλήρωση για τα μέρη που θα πήγαιναν να διδάξουν το Χριστιανισμό, στον Απόστολο Φίλιππο κληρώθηκε η Ασία, όπου και ταξίδεψε για τη διδασκαλία του λόγου του Κυρίου, μαζί με τον Απόστολο Βαρθολομαίο συνεπίκουρο του έργου του, καθώς και με την κατά σάρκα αδελφή του Μαριάμνη που τους διακόνευε. Πολλές οι δυσκολίες στην πορεία τους, όπως, φυλακίσεις, εχθρική στάση και ξυλοδαρμοί από τους ειδωλολάτρες των πόλεων που πήγαιναν να διδάξουν και να οργανώσουν Εκκλησίες του Χριστού, Μετά δε από ταλαιπωρίες, φτάνουν στη Φρυγία, όπου συνάντησαν τον αγαπημένο μαθητή του Κυρίου τον Ιωάννη να κηρύττει το Ευαγγέλιο. Εδώ, ο Απόστολος Φίλιππος συνελήφθη, βασανίστηκε και κρεμάστηκε ανάποδα. Την ώρα του θανάτου του η γη σχίστηκε με σεισμό παρασύροντας πολλούς ειδωλολάτρες που συμμετείχαν στη δολοφονία. Οι υπόλοιποι παρόντες φοβήθηκαν τόσο πολύ που κατέβασαν από τους Σταυρούς που είχανε κρεμασμένους τον Απόστολο Βαρθολομαίο και τη Μαριάμνη και τους χάρισαν τη ζωή, ενώ πολλοί από αυτούς έγιναν Χριστιανοί. Ο Απόστολος Βαρθολομαίος και η Μαριάμνη, αφού έθαψαν ευλαβικά το ιερό λείψανο του Αγίου Φιλίππου, έφυγαν στον Πόντο και τη Λυκαονία συνεχίζοντας το ιεραποστολικό τους έργο.
Ο Ελληνορθόδοξος λαός μας, έχει συνδέσει τον Άγιο Φίλιππο με πολλές παραδόσεις, και έθιμα. Στις αγροτικές κοινωνίες, δεν οργανώνονται πανηγύρια και εκδηλώσεις, ποτέ τη μέρα της γιορτής του 14 Νοέμβρη, γιατί ο λαός τον θεωρούσε πάντα σαν φτωχό άγιο και οι άνθρωποι δεν σταματούσαν να δουλεύουν τη μέρα της γιορτής του Αγίου. Πιστεύουν οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι ότι ο Άγιος θέλει να βλέπει τους ζευγάδες στα χωράφια τους και τους βοσκούς, κοντά στα ποίμνιά τους, μετά τη Θεία Λειτουργία, γιατί γνωρίζει την αγωνία και τους αγώνες τους. Έτσι οι χωρικοί πριν πάνε στα χωράφια περνούσαν πρώτα από την Εκκλησία, προσεύχονταν, έπαιρναν αντίδωρο και αγιασμό και φεύγοντας έλεγαν την ευχή, Καλό Σαρανταήμερο, αφού την επόμενη μέρα αρχίζει η νηστεία των Χριστουγέννων. Οι γεωργοί και προπαντός οι κτηνοτρόφοι που σκαρίζουν τα πρόβατά τους, και παρακολουθούν τη νύχτα τον ουρανό, πιστεύουν ότι την ημέρα του Αγίου Φιλίππου ο αστερισμός της Πούλιας, χάνεται πίσω από τα βουνά. Κατηφορίζει από τον ουράνιο θόλο και δύει στα βουνά προμηνύοντας την ουσιαστική άφιξη του χειμώνα. Έτσι, προσδιορίζουν ότι ο χειμώνας αρχίζει και ανάλογα με την παρατήρηση που κάνουν στα αστέρια, ο χειμώνας θα είναι βαρύς ή ήπιος. Έτσι, οι τσοπάνοι και ζευγάδες, πρέπει να λάβουν τα μέτρα τους, για τον επικείμενο χειμώνα Ούτε τσοπάνης στα βουνά, μήτε ζευγάς στον κάμπο, λέγει παροιμία του λαού μας.
Εξάλλου, η ελληνική λαϊκή παράδοση έχει πλάσει τον Άγιο Φίλιππο σαν φτωχό ζευγά και θα θυσιάσει το ένα του βόδι για τους φτωχούς ανθρώπους και αδύναμους ζευγάδες. Επειδή η Θεσσαλία πρόσφατα επλήγη από πλημμύρες, αναφέρουμε ένα παρόμοιο τραγικό γεγονός που συνέβη το 1896, στην Αθήνα, στις 14 Νοεμβρίου που έμεινε στην παράδοση, ως πλημμύρα του Αγίου Φιλίππου.
Ήταν 14 Νοέμβρη του 1896- ανήμερα δηλαδή της γιορτής του Αγίου Φιλίππου-, όταν συνέβη μια από τις χειρότερες πλημμύρες στην Αττική με το θάνατο 61 ανθρώπων και τεράστιες υλικές καταστροφές. Ιλισός και Κηφισός ξεχείλισαν από τις καταρρακτώδεις βροχές που είχαν ξεκινήσει από το πρωί, η Αθήνα αποκόπηκε για μέρες από την υπόλοιπη χώρα αλλά και από τον βυθισμένο σε τόνους νερού Πειραιά. Θεομηνία που πήρε, λόγω της εορτής εκείνη τη μέρα του Αγίου, το όνομα η πλημμύρα του Αγίου Φιλίππου.