Του Ηλία Κανέλλη
Ήταν μια πολιτική ζαριά, στην οποία ο Αντώνης Σαμαράς είχε επενδύσει, την είχα περιγράψει αναλυτικά στο προηγούμενο σημείωμα. Εξαγγέλλουμε την έξοδο της χώρας από το Μνημόνιο, δίνουμε έμφαση στην αποχώρηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από την Τρόικα και βγαίνουμε στις αγορές για να διεκδικήσουμε το ποσόν που θα μας λείψει από τη σημερινή ασφαλή (και φτηνή) μνημονιακή δανειοδότηση. Τα περίπου 17 δισ. ευρώ, τη συμμετοχή του ΔΝΤ το επόμενο διάστημα, σύμφωνα με το κυβερνητικό σενάριο, θα μπορούσαμε να τα βρούμε στις αγορές. Θα μας τα χρέωναν πολύ πιο ακριβά, αλλά εμείς στο μεταξύ θα είχαμε κουρέψει το υπέρογκο χρέος, οπότε τι σημασία θα είχαν μερικά ψωροδίς παραπάνω, σημασία έχει να γινόταν δυνατό να ξαναρχίσει το γλέντι. Κι αυτή η ζαριά μπορούσε, κατά τον πρωθυπουργό, να το εξασφαλίσει.
Ο Σαμαράς και το περιβάλλον του, μαζί με τον Βαγγέλη Βενιζέλο, είχαν εκτιμήσει ότι αν πετύχαινε αυτό το σχέδιό τους θα τους εξασφάλιζε πολιτική υπεραξία που θα τους βοηθούσε να ανακόψουν τη δημοσκοπική κατρακύλα. Ταυτόχρονα θα τους βοηθούσε να προσελκύσουν διάφορες προσωπικότητες της κοινοβουλευτικής ζωής, που αφού περιπλανήθηκαν στην πολιτική χλωρίδα στο όνομα του αντιμνημονιακού στρατοπέδου, κατέληξαν στην γκρίζα ζώνη των ανεξάρτητων, καιροφυλακτώντας να τους φωνάξει η ιστορία για να εξασφαλίσουν την πολιτική τους επιβίωση. Αν το ΔΝΤ είχε απομακρυνθεί και το κεντρικό σύνθημα ήταν "τέρμα τα Μνημόνια", θα ήταν ευκολότερο για κοινοβουλευτικά αναστήματα όπως π.χ. ένας Γιώργος Νταβρής ή ένας Δημήτρης Μπριάνης, μια Χρυσούλα Γιαταγάνα ή ένας Μάρκος Μπόλαρης να ψηφίσουν υπέρ της εκλογής νέου Προέδρου Δημοκρατίας τον επόμενο Μάρτιο, χωρίς να φοβούνται ότι θα κατηγορηθούν για καιροσκοπισμό και για στρατηγική συνυφασμένη με την πολιτική επιβίωσή τους.
Κάπως έτσι είχαν σχεδιαστεί τα πράγματα. Κι αν δεν γινόταν δυνατή η εκλογή Προέδρου, η κυβέρνηση ήλπιζε ότι ο χρόνος που θα μεσολαβούσε ως τον επόμενο Μάρτιο, με αντιμνημονιακή ρητορική, θα την ωφελούσε εκλογικά, στην αναμέτρηση που θα ακολουθούσε. Στο κάτω κάτω, η κυβέρνηση θα είχε πλεονέκτημα το βασικό επιχείρημα της ατζέντας του ΣΥΡΙΖΑ: τέρμα τα μνημόνια. Οπότε το πιθανότερο είναι, ακόμα και αν ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδιζε, να επρόκειτο για μια αριστερή παρένθεση.
Με το νου πλουτίζει η κόρη, λέει μια παροιμία. Αλλά όταν ο Αντώνης Σαμαράς έπαψε να ονειρεύεται, έπεσε πάνω στο τείχος Κριστίν Λαγκάρντ.
***
Τι συνέβη ακριβώς; Την περασμένη Κυριακή, το οικονομικό επιτελείο συναντήθηκε με την επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ. Της εξήγησαν τα πολιτικά τους σχέδια και περίμεναν τη γνώμη της, ελπίζοντας ότι θα ήταν θετική κι ότι θα τους επέτρεπε να αρχίσουν μια διαπραγμάτευση που θα τους απέφερε την πολιτική ανάσα την οποία διεκδικούσαν. Αλλά η Λαγκάρντ, αντιπαραβάλλοντας την Ελλάδα στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία, που βγήκαν από τα μνημόνια στις αγορές, ήταν κάθετη.
Δήλωσε ότι η χώρα μας δεν είναι ακόμα έτοιμη για έξοδο από την επιτήρηση. Χρειάζεται, είπε, προληπτική γραμμή πίστωσης. Προληπτική γραμμή πίστωσης σημαίνει νέα επιτήρηση, νέο μνημόνιο, νέους όρους. Τα επιχειρήματα της κυβέρνησης, τα πρωτογενή πλεονάσματα, δεν ήταν αμελητέα επιτεύγματα, αλλά η Λαγκάρντ ανησυχεί για τις μεταρρυθμίσεις που καρκινοβατούν. Πολλά έχουν να γίνουν ακόμα, σύμφωνα με το μνημόνιο που έχουμε υπογράψει, και μάλιστα ως το τέλος της χρονιάς: νέο Ασφαλιστικό με λιγότερα, ορθολογικότερα και βιώσιμα ταμεία, αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου με δικαίωμα της εργοδοσίας να κηρύσσει λοκ άουτ, πέντε χιλιάδες απολύσεις ακόμα στο Δημόσιο...
Η Κριστίν Λαγκάρντ ακύρωσε με τη μία τους ευσεβείς πόθους της κυβέρνησης. Το αποτέλεσμα το ζήσαμε λίγο μετά, τη Μαύρη Τρίτη και την ακόμα πιο Μαύρη Τετάρτη της ελληνικής οικονομίας: τα σπρεντ έφτασαν στον ουρανό, στα επίπεδα του 2010, στα επίπεδα δηλαδή της χρεοκοπίας, και το χρηματιστήριο βρέθηκε στα Τάρταρα. Οι αγορές έδειξαν με ανάγλυφο τρόπο το πρόβλημα της χώρας - επί τη ευκαιρία επιδεινώνοντάς το.
Εδειξαν ότι αν δεν περιοριστούν οι διαρθρωτικοί λόγοι που επέβαλαν την άγρια δημοσιονομική επιτήρηση από τους δανειστές και εταίρους μας η έξοδος στις αγορές είναι μια προοπτική που αποκλείεται. Διότι η Ελλάδα θα είναι, εκ νέου, μια αχίλλειος πτέρνα στο υπογάστριο της ΕΕ, μια δυνάμει εστία αποσταθεροποίησης. Κι αυτό ενδιαφέρει περισσότερο σήμερα τους εταίρους να μην συμβεί από μια πολιτική ηγεμονία στη χώρα της κυβέρνησης Σαμαρά - ή οποιασδήποτε άλλης, συμπεριλαμβανομένης και της μαξιμαλιστικής του ΣΥΡΙΖΑ.
***
Τι ακριβώς μάθαμε την εβδομάδα που πέρασε; Ότι η Λαγκάρντ προεξόφλησε, οι εταίροι συμφώνησαν και οι αγορές επέβαλαν πως η Ελλάδα δεν μπορεί να καταφεύγει σε τεχνάσματα. Κι ότι οφείλει να τηρήσει τις συμφωνημένες υποχρεώσεις της, το μνημόνιο δηλαδή, με στόχο να γίνει μια κανονική δυτική χώρα.
Το success story τσαλακώθηκε άγρια. Τσαλακώθηκε, επίσης, όχι μόνο η κυβέρνηση, που το επικαλείται, αλλά και η καθησυχαστική για το μέλλον αξιωματική αντιπολίτευση. Οι αγορές, με τη συμπεριφορά τους, έδειξαν ότι πέρα από τη ρητορική της ψηφοθηρίας στο όνομα μιας ασυμβίβαστης αριστερής κυβέρνησης που υποτίθεται ο Αλέξης Τσίπρας και το κόμμα του θα εκπροσωπεί, οι χιονοστιβάδες της αγοράς, δηλαδή της πραγματικότητας, κυλάνε και μπορούν εύκολα να μας παρασύρουν. Κι αν αυτό συμβεί, τα λόγια του θα γίνουν μπούμερανγκ: ο αντιμνημονιακός μαξιμαλισμός του ΣΥΡΙΖΑ, αν ποτέ τον οδηγήσει να παραλάβει κάτι, θα είναι μια κατεστραμμένη, απομονωμένη χώρα. Γεμάτη αγανάκτηση εναντίον του - εναντίον των ψεμάτων που έχει πει.
Και τότε λίγα θα έχουν σημασία.
