Του Ηλία Κανέλλη
«Είμαστε υπερήφανοι για τη Νέα Δημοκρατία. Εχουμε γερές ρίζες, πατάμε γερά στο παρόν και είμαστε έτοιμοι να κάνουμε το άλμα προς το μέλλον», τόνισε ο Αντώνης Σαμαράς το περασμένο Σάββατο, μιλώντας στη Χαλκιδική, στην εκδήλωση για την επέτειο συμπλήρωσης 40 χρόνων από την ίδρυση της Νέας Δημοκρατίας. Δήλωσε αισιόδοξος για το μέλλον, κατηγόρησε τον ΣΥΡΙΖΑ για λαϊκισμό, μίλησε νεφελωδώς για κάποια γενικώς και αορίστως λάθη («εμείς όμως δεν είπαμε στον κόσμο "λεφτά υπάρχουν"», είπε με νόημα), ενώ, επιχειρώντας να τοποθετήσει ιδεολογικά τη σημερινή υπό την ηγεσία του ΝΔ, τόνισε ότι «εμείς είμαστε η δημοκρατική παράταξη, εμείς είμαστε η παράταξη του εκσυγχρονισμού».
Η ΝΔ, κυριολεκτικά, όντως είναι δημοκρατική παράταξη. Συντηρητική μεν, πάντως δημοκρατική - μάλιστα έχει συμβάλει στην εδραίωση της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας, της πιο γνήσιας και ανόθευτης δημοκρατικής περιόδου για τη χώρα, που συνοδεύτηκε με την κατάκτηση μιας πρωτόγνωρης ελευθερίας και ακόμα πιο πρωτόγνωρης προόδου. Το γεγονός ότι, παρά την ένταση και τη διάρκεια της κρίσης, και παρότι η χώρα βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια υπό την οικονομική εποπτεία των δανειστών και εταίρων μας, οι δημοκρατικοί θεσμοί παραμένουν ακλόνητοι, επιβεβαιώνουν ότι η μεγάλη κατάκτηση της δημοκρατίας δεν είναι συγκυριακό γεγονός. Δικαίως, λοιπόν, επιδιώκει να το πιστωθεί στο κόμμα του οποίου ηγείται σήμερα ο πρωθυπουργός.
Είναι όμως η ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά και η παράταξη του εκσυγχρονισμού; Είναι, δηλαδή, το πολιτικό κόμμα που επιδίωξε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, στην κατεύθυνση της εξυγίανσης και του εξορθολογισμού κυρίως του δημόσιου τομέα; Εδώ μάλλον κάθε σοβαρός άνθρωπος έχει βάσιμες αντιρρήσεις. Κι όχι μόνο επειδή ο εκσυγχρονισμός, ως ιδεολογικό και πολιτικό αίτημα, ήταν η βασική πολιτική των κυβερνήσεων Σημίτη, ιδίως ως τη διαμάχη με την Εκκλησία για τις ταυτότητες και ως την ημέρα που απεσύρθη το νομοσχέδιο Γιαννίτση για την εξυγίανση του ασφαλιστικού.
Τι εστί εκσυγχρονισμός ενός κράτους, που μάλιστα βρίσκεται δεκαετίες στον σκληρό πυρήνα της ενωμένης Ευρώπης; Μερικά βασικά πράγματα:
1. Ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, στην κατεύθυνση της ενίσχυσής τους, έναντι της κυβερνητικής εξουσίας. Στο πλαίσιο της ίδιας θεσμικής ανασυγκρότησης λειτουργούν και οι ανεξάρτητες (από κυβερνήσεις και κόμματα) αρχές.
2. Εγκατάλειψη του κρατισμού ως μοντέλου λειτουργίας του πολιτικού συστήματος. Μεταρρύθμιση των κρατικών δομών, στην κατευθυνση ενός κράτους περισσότερο φιλικού, λειτουργικού, που θα κοστίζει λιγότερο και θα είναι όσο το δυνατόν πιο φιλικό στον πολίτη. Για να επιτευχθούν όλα αυτά, είναι απαραίτητος ο περιορισμός της γραφειοκρατίας, κυρίως μέσω της χρήσης της τεχνολογίας και του συνεχώς εκπαιδευόμενου προσωπικού.
3. Μεταρρυθμίσεις στην παιδεία και στην υγεία.
4. Εξωστρέφεια, εγκατάλειψη των ιδεολογιών της εθνικής απομόνωσης.
5. Ενίσχυση της διάκρισης των εξουσιών.
6. Προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.
7. Φορολογική μεταρρύθμιση, στην κατεύθυνση της φορολογικής δικαιοσύνης, αλλά και της δημιουργίας ενός πεδίου υγιούς ανταγωνισμού, που θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα υγιές και σταθερό επενδυτικό περιβάλλον, προϋπόθεση για επανεκκίνηση της ανάπτυξης.
8. Ταύτιση του μέλλοντος της χώρας μας με το μέλλον της ενωμένης Ευρώπης. Προέκταση, δηλαδή, στις σημερινές συνθήκες, του συνθήματος που είχε διατυπώσει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, όταν έκανε τα πάντα για να μπει η χώρα ως ισότιμο μέλος στην τότε ΕΟΚ: «ανήκομεν εις την Δύσιν».
***
Ο Αντώνης Σαμαράς δεν υπεράσπισε αυτοβούλως σχεδόν καμία από αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Είναι αλήθεια, ωστόσο, ότι έστω αποσπασματικά, έχει αποδεχθεί τη μεταρρυθμιστική παρέμβαση της τρόικας και, έστω στο θέμα της οικονομίας, έχουν γίνει προσπάθειες - πολλές από τις οποίες έχουν πολιτικό κόστος.
Αλλά πέραν αυτού του πεδίου, στο οποίο οι εταίροι εμμένουν πιέζοντας και απαιτώντας να έχουν την εικόνα της προόδου, τα υπόλοιπα μεταρρυθμιστικά αιτήματα δεν έχουν συναντήσει τη βούληση του Έλληνα πρωθυπουργού. Ο Αντώνης Σαμαράς, όσο μπόρεσε, συνύφανε την πολιτική του ταυτότητα, και μέσα στην κρίση, με την παλαιοκομματική τακτική του πολιτευτή διά των εξυπηρετήσεων. Το ανέκδοτο με τους Καλαματιανούς, που βρίσκουν πρόσβαση στα δημόσια αξιώματα, δεν είναι χωρίς βάση.
Εξίσου παλαιοκομματικός ο Αντώνης Σαμαράς έχει αποδειχθεί σε ζητήματα δικαιωμάτων. Η παράλογη άρνηση του υπουργού Δικαιοσύνης να επισπεύσει την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης και στα ομοφυλόφιλα ζευγάρια έχει ήδη φορτώσει τη χώρα μας με σοβαρές καταδίκες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Γενικώς, πάντως, η αντιμετώπιση του διαφορετικού, εκείνου που διαφέρει από το μοντέλο που δέχεται ο εθνικός κορμός, βρίσκεται στον αντίποδα των πολιτικών της σημερινής ΝΔ.
Στο πλαίσιο αυτής της λογικής, άλλωστε, έχει κανείς την αίσθηση ότι ο σημερινός Σαμαράς δεν έχει πολλές διαφορές από τον Σαμαρά της δεκαετίας του 1990, του αποπεμφθέντος επί εθνικισμώ από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, του προσώπου για το οποίο, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, στα 1992, έλεγε οργισμένος στους συνεργάτες του ότι όσο θα είναι Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν θα ήθελε διαβεί το κατώφλι του Προεδρικού Μεγάρου. Ο εθνοκεντρισμός και η εσωστρέφειά του, άλλωστε, ήταν οι βασικοί λόγοι για τους οποίους διατηρούσε πλάι του τον Τάκη Μπαλτάκο, ο οποίος, όπως αποδείχτηκε, δρούσε σε στενή σχέση με τη Χρυσή Αυγή.
***
Επιμύθιον: ο Αντώνης Σαμαράς ούτε ήταν, ούτε έγινε εκσυγχρονιστής και μεταρρυθμιστής. Είναι προφανές, όμως, ότι με ανοιχτή την πιθανότητα εκλογών, σε περίπτωση που αυτή η Βουλή δεν θα μπορέσει να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας, θα κάνει ό,τι μπορεί για να διεκδικήσει ψήφους από τον χώρο του δημοκρατικού κέντρου.
Μπορεί, παρ' όλα αυτά, να εγκαταλείψει το παρελθόν του και να προσαρμοστεί, υιοθετώντας και προωθώντας ένα καινούργιο προφίλ; Θεωρητικά ναι. Θεωρητικά, ο άνθρωπος που έδωσε κυβερνητικά αξιώματα στη Σοφία Βούλτεψη, στον Αργύρη Ντινόπουλο, στον Γεράσιμο Γιακουμάτο, μπορεί να βρεθεί στον αντίποδα αυτών των επιλογών του. Υπό μία προϋπόθεση: ότι, εκτός από διάθεση για συγκρούσεις νέου τυπου, θα έχει και χρόνο.
Αλλά χρόνο (συγκεκριμένα: δύο χρόνια) θα έχει μόνο στην περίπτωση που εκλεγεί Πρόεδρος. Κι αν ο χρόνος του δοθεί, θα πρέπει να βγάλει άκυρη την παροιμία που λέει ότι «ο λύκος κι αν εγέρασε...».
