Ο ιδιοφυής Eλληνας

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ:

Από τον Νίκο Τάχατο, φιλόλογο

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή ήταν μια πραγματική ιδιοφυία των μαθηματικών που έτυχε παγκόσμιας αναγνώρισης. Γεννήθηκε στο Βερολίνο στις 13 Σεπτεμβρίου του 1873, όπου ο πατέρας του Στέφανος, νομικός από την Κωνσταντινούπολη, υπηρετούσε ως πρέσβης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στις Βρυξέλλες, όπου επίσης διετέλεσε πρέσβης ο πατέρας του, και ενώ φοιτούσε σε σχολείο της πόλης, κατάλαβε την κλίση αλλά και την αγάπη που είχε για τα μαθηματικά, καθώς κέρδισε για δύο συνεχόμενες χρονιές τον μαθηματικό διαγωνισμό που γινόταν εκεί.
Από το 1881 έως το 1895 σπούδασε πολιτικός μηχανικός στη στρατιωτική σχολή του Βελγίου και μετά την αποφοίτησή του πήγε στα Χανιά της Κρήτης (ο θείος του Αλέξανδρος ήταν γενικός διοικητής του νησιού), όπου και γνώρισε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, με το οποίο θα συνεργαστεί στο μέλλον για εκπαιδευτικά θέματα της Ελλάδας. Το 1898 τον βρίσκουμε στην Αίγυπτο όπου δουλεύει στη Βρετανική Εταιρεία που κατασκεύαζε το φράγμα του Ασσουάν, αλλά εκεί είναι που θα νιώσει βαθιά μέσα του, ότι το επάγγελμα του πολιτικού μηχανικού δεν του ταιριάζει και γι’ αυτό θα παραιτηθεί και θα πάει στο Βερολίνο για να σπουδάσει αυτό που πραγματικά αγαπά: τα μαθηματικά.
Στο Βερολίνο θα παρακολουθήσει μαθήματα μαθηματικών από τους πιο διάσημους καθηγητές και το 1902 μετά θα μετακομίσει στην πόλη Γκέτινγκεν όπου θα κάνει τη διδακτορική του διατριβή και αργότερα θα αναγορευθεί διδάκτορας του εκεί πανεπιστημίου. Αμέσως μετά ο ίδιος θα ζητήσει να γυρίσει και να δουλέψει στην Ελλάδα, αλλά, τι τραγικό, οι υπεύθυνοι της χώρας μας θα του απαντήσουν ότι γι αυτόν υπάρχει θέση μόνο στα σχολεία της επαρχίας και όχι στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Απογοητευμένος θα γυρίσει στο Γκέτινγκεν όπου και θα διδάξει μέχρι το 1908.
Από το 1909 μέχρι το 1920 θα διδάξει σε διάφορα πανεπιστήμια της Γερμανίας και εξαιτίας της φήμης που είχε αρχίσει να αποκτά θα γνωριστεί με σπουδαίους άντρες της εποχής του, όπως ο Μαξ Πλανκ και ο περίφημος Αϊνστάιν με τον οποίο θα συνδεθεί με βαθιά φιλία και σεβασμό που θα κρατήσει μέχρι το τέλος της ζωής τους. Το 1920, μετά από πρόσκληση του Βενιζέλου, κλήθηκε να οργανώσει το πανεπιστήμιο της Σμύρνης, στο οποίο πρόσφερε εξαιρετικό έργο, χαρακτηριστικό είναι ότι λίγο πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή, το πανεπιστήμιο της Σμύρνης θεωρούνταν από τα καλύτερα της Ευρώπης. Το 1922 διορίστηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1923 διορίσθηκε καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Απογοητεύτηκε πάρα πολύ από την κατάσταση που βρήκε στην Ελλάδα -συχνά αντιμετώπισε τον χλευασμό των φοιτητών γιατί δεν μιλούσε καλά την ελληνική γλώσσα- και το 1928 θα φύγει για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής όπου θα παραμείνει για έναν χρόνο δίνοντας διαλέξεις σε διάφορα πανεπιστήμια που αναγνώριζαν την αξία του.
Το 1932 θα επιστρέψει στο Μόναχο όπου και θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής του. Πέθανε στις 2 Φεβρουαρίου του 1950 και ενταφιάστηκε σε κοιμητήριο του Μονάχου.
Επρόκειτο για έναν χαρισματικό μαθηματικό και άνθρωπο που συνέβαλε στο κύρος της επιστήμης του και προσπάθησε να προσφέρει όσο του δόθηκε η ευκαιρία στην πατρίδα του, την Ελλάδα. Πολλά έχουν γραφεί για τη σχέση του με τον Αϊνστάιν και για τη συμβολή του στη διατύπωση της Θεωρίας της Σχετικότητας από τον μεγάλο φυσικό. Πολλά είναι αλήθεια, αλλά εξίσου πολλά αγγίζουν τη σφαίρα της φαντασίας. Υπάρχει επιστολή του Αϊνστάιν προς τον Καραθεοδωρή το 1916 που γράφει: Αν θέλετε να μπείτε στον κόπο να μου εξηγήσετε ακόμα και τους κανονικούς μετασχηματισμούς θα βρείτε έναν ευγνώμονα και ευσυνείδητο ακροατή. Αν όμως λύσετε και το πρόβλημα των κλειστών γραμμών του χρόνου, θα σταθώ μπροστά σας με σταυρωμένα χέρια. Πίσω από αυτό υπάρχει κρυμμένο κάτι που είναι αντάξιο του ιδρώτα των καλυτέρων. Σήμερα αναγνωρίζεται ως ένας από τους κορυφαίους μαθηματικούς του 20ού αιώνα παγκοσμίως.