Μετά, κατά τα συνήθη, έρχεται η Αστυνομία. Ή μάλλον η …πολιτοφυλακή. Τα παλούκια προσγειώνονται στα κεφάλια των ανυπάκουων και οι φωτιές των διαδηλωτών δημιουργούν πνιγηρή ατμόσφαιρα… Κυρίες και κύριοι η επανάσταση έλαβε ( ή θα λάβει … οσονούπω) τέλος. Καληνύχτα Κεμάλ… Τα υπόλοιπα τα ξέρετε…
Η Τεχεράνη που γνώρισα τη δεκαετία του ’90 δεν ήταν ακριβώς πόλη, η αίσθηση ήταν πως ξαφνικά έχεις εισέλθει σε ένα τεράστιο μοναστήρι. Στίφη ατέλειωτα γυναικών κυκλοφορούσαν με περιβολή …που έμοιαζε με ράσο ορθόδοξης καλογριάς και στίφη γενειοφόρων ανδρών που παρέπεμπαν στην Αραβία του 19ου αιώνα. Τουρμπάνια, γιλέκα, βράκες. Και πολλά κομμένα άκρα, κομμένα χέρια, ακρωτηριασμένα πόδια. Ο πόλεμος με το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν, που μόλις είχε τελειώσει, ήταν άγριος…
Στην Περσία του Χομεϊνί, με την επανάσταση ακόμη φρέσκια και ακμαία, σ’ έπιανε αυτό που λέμε κάπως κλισεδιάρικα «σοκ και δέος». Για την ακρίβεια, με τόσα που λέγονταν για τη χώρα, κουβαλούσες τον φόβο στις αποσκευές σου πριν ακόμη προσγειωθείς στο στρατοκρατούμενο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας. Κάπως έτσι, «ψαρωμένα» όλα τα μέλη της δημοσιογραφικής ομάδας- που συνοδεύαμε τον τότε Έλληνα ΥΠΕΞ Αντώνη Σαμαρά- συμφωνήσαμε να μην απομακρυνόμαστε ο ένας απ’ τον άλλο. Να κυκλοφορούμε όλοι μαζί. Μαζί στους δρόμους, μαζί στα ταξί, μαζί για φαγητό. Κι όλοι μαζί γίναμε μάρτυρες της παρ’ ολίγον σύλληψης μιας γυναίκας συναδέλφου της οποίας η μαντήλα που υποχρεώθηκε να φορά - καίτοι ξένη υπήκοος- είχε κάπως χαλαρώσει… Δύο γενειοφόροι με πολιτικά και βέργες, επανέφεραν τη μαντήλα. Και …την τάξη βεβαίως βεβαίως …
Στην Τεχεράνη βίωνα, θυμάμαι, μια μεγάλη αντίφαση. Η πόλη ήταν εντελώς σύγχρονη. Δρόμοι, λεωφόροι, υπόγειες διαβάσεις, μεγάλες γέφυρες και μέγαρα λαμπρά, που ωστόσο δυσκολευόμουνα να συνδέσω με το ανθρωπογενές περιβάλλον. Δεν κολλούσαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι, οι ντυμένοι με ρούχα περασμένων αιώνων με τα πολυτελή κτίρια και τις φαρδιές λεωφόρους που η Αθήνα δεν είχε τότε ούτε κατά διάνοια… Η κληρονομιά του σάχη Ρεζά Παχλαβί ήταν πανταχού παρούσα… Τα πορτρέτα του ωστόσο, ζωγραφισμένα στους τοίχους αρκετών πολυκατοικιών, ήταν σβησμένα με μαύρη μπογιά που πρόδιδε μίσος. Ο Ιρανός ηγέτης που επέβαλαν το 1953 οι Αμερικανοί είχε προσπαθήσει να τους δυτικοποιήσει. Κυρίως, να βάλει στο περιθώριο τους μουλάδες, όλο αυτό το πανίσχυρο και φανατισμένο παπαδαριό που καταδυνάστευε τη μάζα. Εν ονόματι του Αλλάχ. Ο σάχης προώθησε την ισότητα ανδρών και γυναικών, έκανε τέλεια σιδηροδρομικά και οδικά δίκτυα, ξαναμοίρασε δίκαια τη γη και κατασκεύασε αρδευτικά έργα για να χορτάσει ο κόσμος ψωμί, ενώ ανέπτυξε παιδεία και υγεία. Ωφέλησε τον τόπο του. Αλλά είπαμε… Η αμάθεια και ο φανατισμός δεν πολεμιούνται εύκολα… Αλλάχ Ακμπάρ…. Οι μουλάδες κήρυξαν επανάσταση και τον εξόρισαν. Φλεβάρης του 1979 ήτανε. Ακολούθησε χάος… Θεοκρατία και αντιαμερικανισμός… Βαδίζοντας στους δρόμους της Τεχεράνης, ακόμη και σήμερα ένα ήταν το σύνθημα : Down with the USA… Κάτι σαν «θάνατος στους Αμερικάνους».
Πριν τους μουλάδες το Ιράν είχε μια εικόνα εντελώς δυτική. Οι γυναίκες στις πόλεις φορούσαν ταγεράκια και καλοραμμένα φορέματα, οι άντρες κοστούμια. Κυκλοφορούσαν ελεύθερα, σε εστιατόρια, θέατρα, σινεμά. Το νιώθεις, άραγε, πόσο οδυνηρό είναι να σε ντύσουν ξαφνικά με μαύρη μπούργκα και να σε κλείσουν σπίτι; Αλλά εκείνο που δεν ήθελαν να δουν οι μουλάδες και που το εισπράττουν αυτές τις μέρες- το είχαμε δει εμείς που ήμασταν απλοί επισκέπτες των τριών- τεσσάρων ημερών. Ήταν η κοπελίτσα που είδαμε σε ένα πάρκο. Να φοράει κελεμπία κι από κάτω να ξεπροβάλλει ένα παντελόνι μπλουτζίν κι αθλητικά παπούτσια «Adidas» χρώματος ροζ.… Μικρά σημάδια ελευθερίας… Κάτω απ’ το ράσο η φλόγα σιγόκαιγε, δεν είχε σβήσει ακόμη, και είχε χρώμα ροζ. Μια άλλη πάλι, νέα γυναίκα κι αυτή, που ξεχάστηκε και μας έδειξε άθελα το πρόσωπο της είχε μακιγιάζ τόσο έντονο και υπερβολικό, που λες και το ‘κανε επίτηδες. Λες κι έβγαζε γλώσσα στο καθεστώς…
Ανάλογη πορεία εκδυτικοποίησης που διακόπηκε βίαια είχε και η Αίγυπτος… Διώξανε τον βασιλιά Φαρούκ κι ανέλαβε ο Νάσερ. Στην Κούβα πάλι, οι αντίστοιχοι «μουλάδες» ήταν οι Κάστρο. Από τον κοσμοπολιτισμό πέρασαν κι αυτοί σε ένα είδος «θεοκρατίας». Νάσερ και Κάστρο λατρεύονταν τότε σαν Θεοί απ’ τον λαό τους. Σήμερα, δεκαετίες μετά, αναλογιζόμενος την κατάληξη των λαών αυτών αναρωτιέσαι αν άξιζε τον κόπο… Γενιές που πείνασαν, εκατομμύρια εκατομμυρίων ψυχές που ακόμη πεινούν… Στην Αίγυπτο μόλις πρόπερσι, είδα σκηνές άπειρης φτώχειας. Άνθρωποι και ποντίκια, άνθρωποι και σκουπίδια, μάζες ατέλειωτες χωρίς τα στοιχειώδη και το ψωμί με το δελτίο… Η φτώχεια της Κούβας εξίσου γνωστή. Και αν πεις από ελευθερίες; Κανονικές δικτατορίες που η ταμπέλα …«λαϊκή επανάσταση» δεν μπορεί πια να τις καλύψει. Γνωστός ο αντίλογος. Ναι, βέβαια, ο κουβανέζικος λαός πείνασε μα δεν παραδόθηκε στους ιμπεριαλιστές. Παρέμεινε υπερήφανος και κυρίαρχος… Εντάξει… Δεν έχω απάντηση … Είναι θέμα οπτικής. Αλλά πόσο ελεύθερος, πόσο κυρίαρχος μπορεί να είναι ο μόνιμα πεινασμένος; Πόση αξιοπρέπεια χωράει σ’ ένα άδειο στομάχι;
Μαθαίνω από φίλους που επισκέφτηκαν μεταγενέστερα το Ιράν, ότι τα πράγματα κάπως βελτιώθηκαν σε σχέση με τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης που ήδη κρατάει σαράντα τρία χρόνια. Είθε… Μα το νιώθουμε όλοι, ο δρόμος είναι μακρύς. Οι μαγκούρες των μουλάδων θα σπάσουν ακόμη πολλά κεφάλια νέων γυναικών … Όπως και στη Ρωσία… Ο υπόκωφος αναβρασμός κατά του Πούτιν και των ολιγαρχών θα βγει κάποτε στην επιφάνεια… Θα ξεθολώσουν οι Ρώσοι που μεθάνε με φτηνή βότκα για να ξεχάσουν τα βάσανά τους. Και οι Κινέζοι εργάτες θα καταλάβουν κάποτε πως η εργατική τους δύναμη δεν μπορεί να ανταμείβεται με ένα κουπάκι ρύζι για να σωρεύει υπερκέρδη το κινέζικο κεφάλαιο.
Για την ώρα, αγαπητέ μου Κεμάλ υπομόνευε… Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη. Θα προχωρά «με φωτιά και με μαχαίρι» αλλά θα ναι μια πορεία αργή, σαν του Επιταφίου. Δύο βήματα μπρος, ένα πίσω. Στο μεταξύ νέοι πλανήτες θα ανακαλυφτούν, νέες οικονομικές σχέσεις θα υπάρξουν, νέα γεωπολιτική κατάσταση. Καινούργιες δυνατότητες θα διαμορφώσουν άλλες νοοτροπίες. Και τότε, όλα αυτά τα παιχνιδάκια της καταπίεσης των ανθρώπων από φανατικούς θα μοιάζουν τόσο, μα τόσο γελοία… Οι μελλοντικοί Κεμάλ θα ανάβουν τότε κεριά. Στη μνήμη όλων αυτών των ψυχών που υπέστησαν τη βαρβαρότητα επειδή έτυχε να γεννηθούν σε λάθος εποχή. Καληνύχτα… Να προσέχεις… Οι καιροί είναι για την ώρα ζοφεροί.
ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΕΣΗΣ
alexiskalessis@yahoo.gr
