…Στη Θεσσαλία (και στην Ελλάδα γενικότερα), λόγω των κλιματικών χαρακτηριστικών, οι γεωργικές καλλιέργειες και, κυρίως, οι αποδόσεις τους και η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων, εξαρτώνται σε μέγιστο βαθμό από τις αρδεύσεις. Και παρά τα μεγάλα λόγια των κυβερνώντων και τις αδέξιες ψευτοδιαμάχες ανάμεσα στους μονομάχους της εξουσίας, η κατάσταση του αρδευτικού τομέα (και στο σκέλος της προσφοράς νερού, αλλά και σε εκείνο της μείωσης των καταναλώσεων / εξοικονόμησης) παραμένει στα επίπεδα παλαιοτέρων δεκαετιών και, σίγουρα, πίσω από τις ανάγκες που οι ίδιοι οι μονομάχοι προσδιορίζουν με τις κατά καιρούς υπουργικές τους αποφάσεις. Αυτό υποστηρίζει η Ε.Δ.Υ.ΘΕ., απαντώντας σε σχετική ερώτηση για το εάν και κατά πόσο η Ε.Ε. γίνεται πιο ευάλωτη ως προς την κάλυψη των διατροφικών της αναγκών λόγω της ανεπαρκούς διαχείρισης του υδατικού προβλήματος. Πιο συγκεκριμένα:
ΕΡΩΤΗΣΗ «ΕτΔ»: Ανάμεσα στις απειλές που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, η ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, σε συνδυασμό με τις ενεργειακές ελλείψεις και (κυρίως) την ξηρασία, καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτη την Ε.Ε. συνολικά και τη χώρα μας ειδικότερα. Κατά πόσο τα κέντρα αποφάσεων της Ε.Ε. συνδέουν τη ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΚΡΙΣΗ με το υδατικό πρόβλημα; Και εφόσον η περιοχή μας αποτελεί το μεγαλύτερο και σημαντικότερο κέντρο πρωτογενούς παραγωγής, τι σχεδιάζουν και τι θα πρέπει να διεκδικούν οι αρμόδιοι για τη Θεσσαλία κατά την άποψη της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ε.Δ.Υ.ΘΕ. (Α’ ΜΕΡΟΣ):
Μια συνοπτική δήλωση (από έναν υπεύθυνο πολιτικό της χώρας μας) στο ερώτημά σας θα μπορούσε να είναι η ακόλουθη δήλωση: «...δεδομένου ότι διακυβεύονται τα διατροφικά μας συστήματα, είναι απολύτως απαραίτητο να εγγυηθούμε το νερό για ...την ασφάλεια (τους)». Επίσης απαιτείται «...κινητοποίηση ...για κατασκευή συλλογικών υποδομών ...όχι μόνο για τη διαθεσιμότητα νερού, αλλά και για (την) αποτελεσματική χρήση (του)». Στόχος είναι να υπάρξει «στρατηγική αυτονομία της Ε.Ε. στον τομέα των τροφίμων» και να «...θωρακίσουμε το ευρωπαϊκό σύστημα τροφίμων».
Όχι, η δήλωση αυτή δεν έγινε (παρότι θα ήταν επιβεβλημένη) από κάποιον Έλληνα πολιτικό.
Ανήκει στην υπουργό Γεωργίας της Πορτογαλίας, κα Μαρία ντο Σέου Αντούνες, μιας χώρας με πολλά κοινά προβλήματα και χαρακτηριστικά με τη δική μας (ημίξηρες περιοχές της Ευρώπης, φτωχές χώρες της Ε.Ε. κ.λπ.). Η αυτονόητη αγωνία της Υπουργού εκφράστηκε δημόσια σε πρόσφατη σύνοδο των ομολόγων της στην Ε.Ε. (ypaithros.gr, 30/7/22, δείτε εδώ {1} τον σχετικό σύνδεσμο).
Αλλά και στην περσινή (2021) Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνέδριου (δείτε εδώ {2} τον σχετικό σύνδεσμο) αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Διαπιστώσαμε ότι οι γεωργικές πολιτικές ΔΕΝ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΖΟΝΤΑΝ συστηματικά με την πολιτική της Ε.Ε. για τα ύδατα» (σελ. 5) και πως «οι στόχοι της πολιτικής υδάτων της Ε.Ε. θα πρέπει να ενσωματωθούν καλυτέρα σε άλλους τομείς πολιτικής, όπως ο ΕΠΙΣΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΓΕΩΡΓΙΑ» (σημ.: δικές μας οι επισημάνσεις).
Είναι προφανές πως πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ο διατροφικός τομέας δεν απασχολούσε τόσο πολύ τις κυρίαρχες (πολιτικά και οικονομικά) χώρες της Ε.Ε., ούτε η ανάγκη εισαγωγής τροφίμων επηρέαζε ιδιαίτερα τα πολύ «άνετα» (πλεονασματικά) εμπορικά τους ισοζύγια.
Και στον βαθμό που δεν υπήρχε ισχυρή πίεση από «μικρότερους» και λιγότερο σημαντικούς εταίρους για έργα σημαντικής κλίμακας και εμβέλειας που θα σχετίζονταν με τη Γεωργία (ταμιεύσεις νερού, μεταφορά και διανομή υδάτων για αρδεύσεις), η επικέντρωση του υδατικού τομέα περιορίζονταν κυρίως στην περιβαλλοντική κατάσταση των οικοσυστημάτων, σε θέματα πλημμυρών κ.λπ.
Τώρα που οι γεωπολιτικές συνθήκες έχουν μεταβληθεί, τώρα που η ξηρασία δεν «χαρίζεται» ούτε στους κέντρο-βόρειους εταίρους, βγαίνουν στην επιφάνεια οι αδυναμίες της υδατικής πολιτικής στην Ε.Ε. και στη χώρα μας, που τόσο καιρό, με ιδιαίτερη επιμονή και τις λίγες δυνάμεις που διαθέτουμε, αναδεικνύουμε συστηματικά και διεκδικούμε ΑΜΕΣΕΣ λύσεις.
Άραγε πόσο το θέμα αυτό απασχολεί τους δικούς μας πολιτικούς εκπροσώπους;
Ποσό σοβαρά λαμβάνουν υπόψη τους κίνδυνους από την έλλειψη αγαθών και την περαιτέρω (αναγκαστικά) επιβάρυνση του ελλειμματικού εμπορικού ισοζυγίου που, εκτός από την ενέργεια, διευρύνεται πλέον και από τη διατροφική ανεπάρκεια; (Και εάν για τις ισχυρές χώρες η παράμετρος αυτή έχει μια αξία, στην περίπτωσή μας η σημασία της πολλαπλασιάζεται !).
Η αρχική μας αίσθηση (και δεν νομίζουμε πως τους αδικούμε...) είναι ότι τα όσα παραθέσαμε στα προηγούμενα, για τη χώρα μας πιθανότατα, είναι «μηνύματα χωρίς αποδέκτες».
Στη Θεσσαλία (και στην Ελλάδα γενικότερα), λόγω των κλιματικών χαρακτηριστικών, οι γεωργικές καλλιέργειες και, κυρίως, οι αποδόσεις τους και η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων, εξαρτώνται σε μέγιστο βαθμό από τις αρδεύσεις.
Και παρά τα μεγάλα λόγια των κυβερνώντων και τις αδέξιες ψευτοδιαμάχες ανάμεσα στους μονομάχους της εξουσίας, η κατάσταση του αρδευτικού τομέα (και στο σκέλος της προσφοράς νερού, αλλά και σε εκείνο της μείωσης των καταναλώσεων / εξοικονόμησης) παραμένει στα επίπεδα παλαιοτέρων δεκαετιών και, σίγουρα, πίσω από τις ανάγκες που οι ίδιοι οι μονομάχοι προσδιορίζουν με τις κατά καιρούς υπουργικές τους αποφάσεις [π.χ. Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων 2014 και 2017, στα οποία ορίζεται ότι οι αρδευόμενες εκτάσεις μπορούν να εκτείνονται στα όρια των 2,5 εκατ. στρεμμάτων (!), συνθήκη που αναμφισβήτητα, από υδατικής απόψεως, παραβιάζει τη φέρουσα ικανότητα του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας (ΥΔΘ) και των επιμέρους οικοσυστημάτων του, κατά μείζονα λόγο που δεν έχει ολοκληρωθεί η ενίσχυση – μεταφορά υδάτων από τον Αχελώο].
Και παρά τους προφανείς κίνδυνους, το 2010 διακοπήκαν τα έργα μεταφοράς νερού από τον Αχελώο, ενώ παράλληλα ΟΥΤΕ ΕΝΑ νέο σημαντικό έργο ταμίευσης (και ταυτόχρονα αντιπλημμυρικής προστασίας) που επί δεκαετίες διεκδικούμε ΔΕΝ προστέθηκε στο υδατικό μας δυναμικό (π.χ. Μουζάκι, Πύλη, Νεοχωρίτης, Ελασσόνα κ.λπ.).
Ομοίως, όλα αυτά τα χρόνια δεν δημιουργήθηκε ένας αξιόλογος αριθμός σύγχρονων αρδευτικών έργων μεταφοράς - διανομής νερού (κλειστά δίκτυα, ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου, καλή διοίκηση κ.λπ.), που θα συνέβαλαν αποφασιστικά στον αγώνα για εξοικονόμηση.
[Σημ.: Πριν τρεις μήνες ανακοινώθηκε η ένταξη δύο σημαντικών έργων, όπως αυτά του ταμιευτήρα επί του Ενιπέα Φαρσάλων και του νέου αρδευτικού δικτύου του ΤΟΕΒ Ταυρωπού, που αμφότερα υπηρετούν τους παραπάνω στόχους. Αναμένουμε με ενδιαφέρον τη συνέχεια, με την ελπίδα της σύντομης υλοποίησης των δεσμεύσεων].
Και στη συνολική εικόνα θα πρέπει να προσθέσουμε (ενόψει και της επερχόμενης κλιματικής κρίσης) δύο ακόμα βασικές παραμέτρους, αυτές της ΞΗΡΑΣΙΑΣ και του ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, οι οποίες ολοένα και περισσότερο «υπενθυμίζουν» στους αρμόδιους (που συχνά το αγνοούν συνειδητά…) την υπέρβαση των ορίων (με βάση τους διαθέσιμους υδατικούς πόρους στο ΥΔΘ) και την ανάγκη αναπροσαρμογής πολιτικών και στόχων σχετικά με το μείζον υδατικό πρόβλημα Θεσσαλίας, όπως (ενδεικτικά) την ανάγκη δημιουργίας πρόσθετων αποθεμάτων για περίπτωση παρατεταμένης ξηρασίας και για υποκατάσταση μεγάλου μέρους των καταστροφικών για τα οικοσυστήματα γεωτρήσεων.
Για τις δύο αυτές παραμέτρους θα αναφερθούμε αναλυτικά στο επόμενο σημείωμά μας (Β’ ΜΕΡΟΣ).
* Γιαννακός Κώστας, γεωπόνος, πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
* Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕ.Ε./Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
* Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος Δ.Σ. ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕ.Ε./ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
{1} Υπουργός Γεωργίας Πορτογαλίας: «Η Ε.Ε. πρέπει να αναπτύξει πολιτική διαχείρισης των υδάτων λόγω των επιπτώσεων της ξηρασίας:
https://www.ypaithros.gr/ypourgos-georgias-portogalias-ee-prepei-na-anaptyksei-politiki-diaxeirisis-ydaton-logo-epiptoseon-ksirasias/
{2} Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο - Ειδική έκθεση 2021 - Βιώσιμη χρήση των υδάτων στη Γεωργία:
https://www.ypethe.gr/sites/default/files/basicpagefiles/2021_eidiki_ekthesi_viosimi_hrisi_ton_ydaton.pdf
