έχουν συχνές σεξουαλικές επαφές, χωρίς προφυλάξεις για ένα χρόνο, ή περισσότερο. Το 40% αυτών των περιπτώσεων σχετίζεται με την ανδρική υπογονιμότητα.
Η διερεύνηση της υπογονιμότητας ενός ζευγαριού που επιθυμεί να τεκνοποιήσει είναι επομένως ο βασικός λόγος ύπαρξης των εξετάσεων σπέρματος. Ωστόσο, οι αναλύσεις αυτές είναι απαραίτητες και σε άλλες περιπτώσεις, όπως στην κρυοσυντήρηση σπέρματος για μελλοντική χρήση (π.χ. πριν από την έναρξη χημειοθεραπείας), σε περιπτώσεις διαδικασιών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, στην παρακολούθηση μιας κιρσοκήλης αλλά και στον έλεγχο επιτυχούς απολίνωσης των σπερματικών πόρων (βασεκτομή), ως μέθοδο αντισύλληψης.
Τελευταία, πολλοί νέοι άνδρες έχουν συμπεριλάβει τις εξετάσεις σπέρματος στον ιατρικό τους έλεγχο για διαγνωστικούς μόνο λόγους, χωρίς να έχουν άμεσο στόχο την τεκνοποίηση. Εξάλλου υπάρχουν αρκετές μελέτες που συσχετίζουν τα αποτελέσματα του σπερμοδιαγράμματος με τη συνολική υγεία ενός άνδρα. Με άλλα λόγια το σπερμοδιάγραμμα είναι ο καθρέφτης της υγείας του.
Το σπερμοδιάγραμμα είναι η βασική εξέταση σπέρματος και βασίζεται στη μακροσκοπική και μικροσκοπική παρατήρηση δείγματος σπέρματος, παρέχοντας στον κλινικό ιατρό εργαστηριακά δεδομένα, απαραίτητα για την προσέγγιση θεμάτων γονιμότητας και όχι μόνο.
Βασικές παράμετροι που εξετάζονται στο πλαίσιο ενός σπερμοδιαγράμματος περιλαμβάνουν:
* Τα ποσοτικά χαρακτηριστικά του σπέρματος όπως συνολικός αριθμός σπερματοζωαρίων και ο όγκος σπέρματος.
* Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του σπέρματος όπως η μορφολογία σπερματοζωαρίων και η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.
* Η ζωτικότητα των σπερματοζωαρίων.
* Άλλες παράμετροι όπως οι συγκολλήσεις σπερματοζωαρίων και η παρουσία λευκών αιμοσφαιρίων.
Ο προσδιορισμός του κατακερματισμού του DNA των σπερματοζωαρίων αποτελεί μια εξέταση που έχει ως στόχο να καλυφθεί η ανάγκη για νέους, βελτιωμένους δείκτες ανδρικής υπογονιμότητας, καθώς σύμφωνα με τη σύγχρονη βιβλιογραφία το σπερμοδιάγραμμα, από μόνο του, δεν αποτελεί πάντα αντιπροσωπευτικό προγνωστικό παράγοντα της ανδρικής γονιμότητας.
Το υψηλό ποσοστό κατακερματισμού θα μπορούσε να αποτελέσει αιτία υπογονιμότητας και για αυτό τον λόγο σε περιπτώσεις με ιστορικό πολλών αποβολών, αποτυχίας ανάπτυξης και εμφύτευσης του εμβρύου μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση, αλλα και σε περιπτώσεις μεγάλου βαθμού ολιγο-ασθενο-τερατοσπερμίας συνίσταται η εξέταση κατακερματισμού DNA.
Για την εξέταση απαιτείται μικρή ποσότητα σπέρματος. Ύστερα από κατάλληλη επεξεργασία που γίνεται στο εργαστήριο τα σπερματοζωάρια με κατακερματισμένο DNA αποκτούν διαφορετική μορφολογία από αυτά με ακέραιο DNA. Τα αποτελέσματα της εξέτασης εκφράζονται ως DNA Fragmentation Index – %DFI (ποσοστό των σπερματοζωαρίων με κατακερματισμένο DNA).
Τέλος, ο μικροβιολογικός έλεγχος του σπέρματος γίνεται για τον έλεγχο παρουσίας μικροβίων στο σπέρμα και περιλαμβάνει μία σειρά από καλλιέργειες (κοινά και άτυπα μικρόβια, μυκόπλασμα, ουρεόπλασμα και χλαμύδια).
Είναι σημαντικό οι εξετάσεις να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις νεότερες (2010) κατευθυντήριες οδηγίες του Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) και να διενεργούνται από έμπειρο και εξειδικευμένο προσωπικό, ώστε να εξασφαλίζεται η αξιοπιστία και η ακρίβεια των αποτελεσμάτων.
Σε περιπτώσεις παθολογικού αποτελέσματος, πρέπει να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι πως η ανάλυση του σπέρματος έχει σημαντική μεταβλητότητα ακόμη και εντός του ίδιου ατόμου. Για τον λόγο αυτό συνιστούμε να πραγματοποιούνται τουλάχιστον 2 διαφορετικές αναλύσεις σπέρματος. Η χρονική απόσταση μεταξύ των δύο εξετάσεων πρέπει να είναι τουλάχιστον 8 εβδομάδες, έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι το δεύτερο δείγμα θα προέρχεται από διαφορετικό κύκλο σπερματογένεσης.
