Υπνοβατώντας προς την εισβολή

Από τον Ηρακλή Β. Γερογιώκα, μέλος της Π.Ε. και συντονιστή της Γραμματείας Διεθνών Σχέσεων και Ε.Ε. της ΝΔ

Στο βιβλίο του «Οι υπνοβάτες», ο Christopher Clark περιγράφει πώς η Ευρώπη βάδιζε προς τον πρώτο Μεγάλο Πόλεμο χωρίς κανείς να μπορεί να σταματήσει αυτήν την πορεία προς τον όλεθρο. Είχε χρησιμοποιήσει τη λέξη «υπνοβάτες» για να περιγράψει τους πρωταγωνιστές της

εποχής, δίνοντας έμφαση στην παθητική τους στάση μπροστά στο επερχόμενο θανατικό. Είναι αλήθεια δύσκολο να προβλέψεις τα γεγονότα και να διαμορφώσεις την ιστορία με τρόπο ωφέλιμο προς το κράτος σου ή ακόμη και προς την ανθρωπότητα. Η ιστορία είναι γεμάτη από πράξεις και γεγονότα που όταν κάποιος τα μελετά από τη θαλπωρή της πολυθρόνας του και την ασφάλεια της ύστερης γνώσης των εξελίξεων, φαντάζουν αυτονόητα.
Η ιστορία της Κύπρου είναι ένα παράδειγμα χαμένων ευκαιριών. Μια ιστορία που αφήνει κάθε Έλληνα μελετητή εμβρόντητο από τη σωρεία των λαθών, των παραλείψεων, των ανθρωπίνων αδυναμιών. Η ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960 θα μπορούσε να είναι το εφαλτήριο μιας επέκτασης του ελληνισμού και πέρα από τα στενά όρια του Ελληνικού κράτους.
Ο απελευθερωτικός αγώνας στην Κύπρο έληξε με τη σύσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας και ήταν λάθος του Μακαρίου να συνεχίσει να ηγείται, καθώς δεν ήταν ο πλέον κατάλληλος να εγγυηθεί τη συνύπαρξη των δύο κοινοτήτων. Οι ιδεολογικές πεποιθήσεις που είχαν οδηγήσει στον ένδοξο αγώνα της ΕΟΚΑ έπρεπε να παραμεριστούν προς όφελος του νεοσύστατου κράτους, του οποίου η επιβίωση ήταν επισφαλής.
Η δεκαετία του 1960 και του 1970, μέχρι την εισβολή, ήταν μια περίοδος κατά την οποία η ελληνοκυπριακή πλευρά αγνοούσε παντελώς τις διεθνείς ισορροπίες και τον ρόλο των Αμερικανών, εθελοτυφλούσε ως προς τον κίνδυνο τουρκικής εισβολής, αδιαφορούσε για τον στρατηγικό στόχο της Τουρκίας που ήταν η διχοτόμηση και προς αυτήν την κατεύθυνση δούλευε, με τον Ντενκτάς και τους Τουρκοκύπριους εθνικιστές. Η σκυτάλη της εξουσίας έπρεπε να περάσει από τον Γρίβα και τον Μακάριο σε μια πολιτική εξουσία που θα ασκούσε υπεύθυνη διπλωματία, η οποία θα καθησύχαζε τη Δύση και θα εφάρμοζε πολιτικές απορρόφησης και αφομοίωσης των Τουρκοκυπρίων. Αντί για αυτό, ελληνικό αίμα υποθηκεύτηκε στον βωμό προσωπικών φιλοδοξιών και ματαιοδοξίας.
Ο πόλεμος Αθηνών-Λευκωσίας, απότοκο και αποκορύφωση του οποίου ήταν το πραξικόπημα, οδήγησε στην τουρκική εισβολή. Η Χούντα των Αθηνών έδειξε ότι επρόκειτο για ένα τσούρμο αγράμματων και επικίνδυνων ανθρώπων, άσχετων με την πολιτική, υπερφίαλων ανθρωπάριων που ουδεμία σχέση είχαν με διεθνή πολιτική και χάραξη στρατηγικής.
Η Τουρκία εκμεταλλεύτηκε τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου κατά τις οποίες ήταν εγγυήτρια δύναμη της Κυπριακής Δημοκρατίας και επενέβη για να αποτρέψει την «προσπάθεια κατάλυσης της δημοκρατίας από Ελληνικής πλευράς».
Το αίμα, ο πόνος, η προσφυγιά, οι αγνοούμενοι, η διχοτόμηση, ήταν η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων. Μια εξέλιξη που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Δεν είναι μια ιστορία προδοσίας, όπως πολλοί ισχυρίζονται, μέσα στη θλίψη των γεγονότων. Είναι όμως μια «ιστορία άγνοιας και χειρισμού καταστάσεων από ανθρώπους που αγνοούσαν βασικά στοιχεία διεθνούς πολιτικής», όπως πολύ σωστά είχε επισημάνει σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του ο Γλαύκος Κληρίδης.