μονάδων. Το νομοσχέδιο έχει το τίτλο «Αναβάθμιση του Σχολείου και Ενδυνάμωση των Εκπαιδευτικών» έχοντας στόχο να βελτιώσει τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος και, μέσω της αξιολόγησης, εντοπίζοντας τυχόν αδυναμίες και ελλείψεις, να ενισχύσει τον παιδαγωγικό και επιστημονικό ρόλο του/της εκπαιδευτικού μέσω κατάλληλης επιμόρφωσης.
Ωραία ακούγονται όλα αυτά, πράγματι. Εχοντας εδώ και χρόνια εκφράσει από των στηλών της «Ε» τις απόψεις μου υπέρ της αναγκαιότητας της αξιολόγησης, επί τη βάσει των επιστημονικών δεδομένων που ισχύουν και εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες στις άλλες χώρες της ανεπτυγμένης Δύσης, και έχοντας μελετήσει τις βασικές αρχές και διατάξεις του υπό διαβούλευση «Πολυνομοσχεδίου», θεωρώ ότι, σε γενικές γραμμές, κινείται σε σωστή κατεύθυνση. Σάμπως, όμως, δεν υπήρξαν και στο παρελθόν κι άλλα νομοσχέδια που είχαν στόχο την αναβάθμιση, κ.λπ. που έγιναν νόμοι; Γιατί, όμως, κάθε φορά είναι σαν να ξεκινάμε από την αφετηρία;..
Θυμήθηκα μια ιστορία, κάνα δυο περιστατικά, που είχα βιώσει στις αρχές της δεκαετίας του 2000 σε επαρχιακό σχολείο της κεντροδυτικής Θεσσαλίας, όπου δίδασκα σε Γυμνάσιο και συμπλήρωνα το ωράριό μου σε παρακείμενο Επαγγελματικό Λύκειο (ΕΠΑΛ).
Σκηνή 1η (σε συνεδρίαση του Συλλόγου Διδασκόντων του ΕΠΑΛ με θέμα την αξιολόγηση των μαθητών): Ο μηχανολόγος καθηγητής λέει ότι οι μαθητές της τάξης του αδυνατούν να επιλύσουν ασκήσεις στα μαθήματα της ειδικότητας επειδή «δεν γνωρίζουν στοιχειώδη Μαθηματικά», αναφέροντας ότι «ακόμη και για την απλή αριθμητική πράξη της διαίρεσης καταφεύγουν στη χρήση του υπολογιστή του κινητού τους τηλεφώνου». Θιγμένος, τρόπoν τινά, ο παριστάμενος μαθηματικός είχε έτοιμη την απάντηση: «Mα καλά δεν γνωρίζετε ότι τα παιδιά έρχονται σε μας μαθηματικά αστοιχείωτα απ’ το Γυμνάσιο;... Tι περιμένετε; Να μάθουν στο ΕΠΑΛ όσα δεν έμαθαν στο Γυμνάσιο;...». Yπήρξαν και κάποιες απορίες εκ μέρους των παρισταμένων: «Μα καλά, αφού δεν ήξεραν ούτε αυτά τα στοιχειώδη Μαθηματικά πώς προήχθησαν, πώς πήραν Απολυτήριο απ’ το (διπλανό) Γυμνάσιο;...», για τις οποίες (απορίες) κάποιοι/-ες υπομειδίασαν, αλλά απάντηση δεν έδωσε κανένας - και η ζωή συνεχίσθηκε (Σημειωθήτω, πάντως, ότι μια μέρα μετά τη συνεδρίαση αυτήν ο μηχανολόγος καθηγητής μου «εξομολογήθηκε» ότι μαζί με τη θεωρία του μαθήματος διδάσκει τους μαθητές, «κατ’ ανάγκην», και κάποια «βασικά Μαθηματικά» για να μπορούν να ανταποκρίνονται στις θεωρητικές ασκήσεις του συνυφασμένου με τα Μαθηματικά [αλλά και τη Φυσική, τη Χημεία, κ.λπ.] μηχανολογικού μαθήματος). Το τελικό συμπέρασμα ήταν ότι για την έλλειψη (ακόμη και των στοιχειωδών) γνώσεων των μαθητών του ΕΠΑΛ στα Μαθηματικά φταίει το Γυμνάσιο.
Σκηνή 2η (σε συνεδρίαση του Συλλόγου Διδασκόντων του [παρακειμένου] Γυμνασίου): Οι καθηγητές των φιλολογικών μαθημάτων (Αρχαία / Νέα Ελληνικά, Λογοτεχνία, Έκθεση) «παραπονιούνται» ότι για τους μαθητές τους «πρόβλημα δεν είναι η λεξιπενία μόνο, αλλά η αδυναμία σωστής χρήσης βασικών συντακτικών όρων, όπως το ρήμα. Οι καλύτεροι μαθητές ή τουλάχιστον οι πιο συνεπείς, δεν μπορούν να επιλέξουν τα σωστά ρήματα ή δεν μπορούν να εκφραστούν επαρκώς ή να κατανοήσουν τι διαβάζουν. Έρχονται από το Δημοτικό με πολύ χαμηλό επίπεδο στη Γλώσσα...». Η «απόφαση» είχε ληφθεί... Για τις ανεπάρκειες των μαθητών του Γυμνασίου υπεύθυνο είναι το Δημοτικό Σχολείο όπου «δεν δόθηκαν στα παιδιά οι βασικές γνωστικές ικανότητες και δεξιότητες στο θέμα του γλωσσικού μαθήματος...», κ.λπ., κ.λπ.
Τη «Σκηνή» σε Δημοτικό Σχολείο δεν τη βιώσα, αλλά τη φαντάσθηκα: Στον Σύλλογο Διδασκόντων του Δημοτικού οι ευθύνες για τις γνωστικές ανεπάρκειες των μαθητών θα επιρρίπτονταν στο Νηπιαγωγείο που «δεν φρόντισε να προσφέρει στα παιδιά βασικές γνώσεις και ικανότητες», κ.λπ., κ.λπ. Το τελικό -βολικό, πλην πλασματικό- συμπέρασμα: για όλα φταίει το Νηπιαγωγείο! Ας σοβαρευτούμε, πια...
Ενθυμούμενος τα λόγια του αειμνήστου καθηγητού μας στη Θεολογική Σχολή Νίκου Ματσούκα, ο οποίος, θεωρώντας υψίστης αξίας και σημασίας τη γλωσσική κατάρτιση, μας επισήμαινε διαρκώς ότι «για να είσθε αύριο καλοί θεολόγοι, θα πρέπει να γίνετε τουλάχιστον μέτριοι φιλόλογοι», θα επιμείνω λίγο στο θέμα της Γλώσσας, το οποίο θεωρώ πολύ σοβαρό ίσως και το πρωτεύον ζήτημα με το οποίο θα πρέπει το ταχύτερον ν’ ασχοληθεί το ΥΠΑΙΘ. Αποτελεί εδώ και χρόνια και προσωπική μου διαπίστωση ότι οι μαθητές αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν όρους ή να εμπεδώσουν έννοιες στα Θρησκευτικά, την Ιστορία, τη Φιλοσοφία ή την Πολιτική Αγωγή. Δεν μπορούν να τεκμηριώσουν μια άποψη για σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα ή να τοποθετηθούν στον ιστορικό χρόνο και στον χώρο.
Θαρρώ ότι επιβάλλεται η δυναμική επιστροφή στα εργαλεία του Συντακτικού και Γραμματικής και συνδυαστική χρήση τους με κείμενα σοβαρά (Αρχαιοελληνικά, Πατερικής Θεολογίας, κ.ά.). Δεν υποτιμώ τη σημασία άλλων μαθημάτων (όπως τα Αγγλικά που εισάγονται από τη νέα χρονιά και στο Νηπιαγωγείο, ή γενικά, οι ξένες γλώσσες), ούτε θεματικών αντικειμένων της νέας τεχνολογίας (Ρομποτική / STEM, κ.λπ.), αλλά επειδή όλα ξεκινάνε από τη Γλώσσα, καθώς λένε οι τρανοί παιδαγωγοί, καλό θα είναι να μάθουν και τα δικά μας παιδιά -οι μαθητές/-τριές μας- καλά Ελληνικά. Η γλώσσα είναι το κυριότερο εθνικό κεφάλαιο ενός λαού. Οταν κινδυνεύει αυτή κινδυνεύει και η εθνική του υπόσταση. Όσο γρηγορότερα πάρουν «χαμπάρι» στο ΥΠΑΙΘ ότι επείγει η αναβάθμιση της διδασκαλίας της Γλώσσας -σ’ όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης- τόσο καλύτερα για τους μαθητές μας, δηλαδή για το αύριο αυτού του τόπου, της χώρας, της πατρίδας.
* Κατά τα λοιπά, ας ευχηθούμε ότι το νέο εκπαιδευτικό νομοσχέδιο δεν θα ’ναι απλώς μια νέα μεταρρύθμιση επί χάρτου, αλλά ένα βήμα μπροστά, ένα νέο ξεκίνημα, μια δυναμική επανεκκίνηση που θα δώσει νέες ταχύτητες στα διοικητικά και, κυρίως, στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της δημόσιας Εκπαίδευσης. Η Κυβέρνηση καλείται να πείσει την εκπαιδευτική κοινότητα για την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων, να κάνει διάλογο (και εξαντλητικό, άμα χρειασθεί), να παρουσιάσει εχέγγυα καλής εφαρμογής. Κι απ’ την άλλη πλευρά (τις συνδικαλιστικές μας οργανώσεις, ΟΛΜΕ/ΔΟΕ) περιμένουμε όχι στείρο αρνητισμό, αλλά δημιουργικές αντιπροτάσεις. Γένοιτο.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Β’/θμιας (ΠΕ01),
δρ Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr).
