ενάντια σε κάθε φιλελεύθερο κίνημα, αλλά και μέσα σε κλίμα έντονης καχυποψίας ενάντια στη ρωσική διπλωματία και ειδικότερα ενάντια στον υπουργό Εξωτερικών του Τσάρου Αλέξανδρου του Α’, αυτοκράτορα της Ρωσίας.
Το συνέδριο αυτό της Ιερής συμμαχίας ξεκίνησε τον Ιανουάριο και κράτησε ως τον Μάιο του 1821. Σκοπός του συνεδρίου να παταχθεί αμείλικτα κάθε φιλελεύθερο κίνημα και να παγιωθεί το status quo για τη διατήρηση της ισορροπίας και της τάξης, έτσι όπως διακήρυττε η ψυχή της Ιερής Συμμαχίας, ο Αυστριακός Καγκελάριος Μέττερνιχ. Και η είδηση έφτασε στους συνέδρους από επιστολή του Αλέξανδρου Υψηλάντη (γραμμένη στις 14 Φεβρουαρίου του 1821) στον Ρώσο αυτοκράτορα, στην οποία τον ενημέρωνε ότι ήδη η επανάσταση είναι απλωμένη σ’ ολόκληρη τη Βαλκανική. Κι όταν στις αρχές Μαρτίου η επιστολή έφτασε στον Τσάρο, ήδη η επανάσταση είχε κηρυχθεί στις 22 Φεβρουαρίου στις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Στο άκουσμα λοιπόν της είδησης, οι πάντες έστρεψαν τις υποψίες τους στον Καποδίστρια. Και μέσα στην ένταση που δημιουργήθηκε, ο Μέττερνιχ θα δηλώσει με ωμότητα και κυνισμό: «Εκεί κάτω, πέρα απ’ τα ανατολικά σύνορα, τριακόσιες χιλιάδες άτομα (Έλληνες) θα κρεμαστούν, θα στραγγαλιστούν, θα παλουκωθούν. Αυτό όμως είναι ένα γεγονός χωρίς καμία σημασία».
Ευτύχημα για την Ελλάδα που απέναντι στον Μέττερνιχ και την παρέα του όλη βρισκόταν ο Καποδίστριας. Ως μέλος κι ο ίδιος της Ιερής Συμμαχίας αναγκάστηκε να υπογράψει την καταδίκη της ελληνικής επανάστασης, για να μπορέσει να την περισώσει, όσο κι αν αυτό φαντάζει οξύμωρο. Στόχος του ήταν να πάρει με το μέρος του τον Τσάρο, να παραμερίσει τον Μέττερνιχ και να δημιουργήσει ελληνικό ζήτημα, οπότε έτσι θα έθετε τους Ευρωπαίους ηγέτες προ των ευθυνών τους. Βεβαίως όλα αυτά δεν ήταν ούτε απλά, ούτε εφικτά. Ήταν όμως ο μόνος δρόμος σωτηρίας. Και ήξερε άριστα να χειρίζεται τις υποθέσεις αυτές. Και προς στιγμήν, έδειξε να παίρνει με το μέρος του τον Τσάρο.
Απέναντί του, όμως, ο Μέττερνιχ πάσχιζε κρυφά και φανερά με νύχια και με δόντια ν’ απομακρύνει τον Ρώσο αυτοκράτορα απ’ την επιρροή του Καποδίστρια. Και σ’ αυτόν τον αγώνα επιδόθηκε αμέσως ύστερα απ’ το συνέδριο του Λάιμπαχ. Πάντως όχι συμπτωματικά...
Κι απ’ τις αρχές του 1822 ο Τσάρος έδειξε ν’ αλλάζει στάση απέναντι στον μέχρι τότε έμπιστο σύμβουλο και υπουργό του, καθώς και απέναντι στο ελληνικό ζήτημα, και να αναθέτει ζητήματα της δικαιοδοσίας του Καποδίστρια στον Μέττερνιχ! Και τον έστειλε στην Κων/πολη αντί για τον Καποδίστρια, προκειμένου να διαπραγματευτεί με τον Σουλτάνο το ζήτημα της ειρήνευσης. Φυσικά τις αλλαγές αυτές του Ρώσου αυτοκράτορα ο Καποδίστριας δεν τις είδε με καλό μάτι και αποφάσισε να παραιτηθεί από τη θέση του, έτσι ώστε να φανεί αυτό ως διπλωματική νίκη του Μέττερνιχ, αλλά στην ουσία να είναι ουσιαστική επιτυχία του Καποδίστρια! Γιατί μόνο έτσι θα μπορούσε πια να βοηθήσει την Ελλάδα (Λεπτομέρειες αρκετές γύρω απ’ αυτά μπορεί κανείς να δει στο υπό έκδοση βιβλίο του Οδ. Τσιντζιράκου, Ι.Α. Καποδίστριας). Τελικά ύστερα από ορισμένες κατ’ ιδίαν συζητήσεις του Τσάρου με τον Καποδίστρια βρέθηκε η... χρυσή τομή: ο Καποδίστριας θα διατηρούσε το Υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας, αλλά θα βρισκόταν με άδεια αορίστου χρόνου στην Ελβετία! Οι πραγματικοί όμως λόγοι της απομάκρυνσης του Καποδίστρια οφείλονταν μονάχα στον Μέττερνιχ ή μεσολάβησαν και άλλες αιτίες, άγνωστες μέχρι τώρα στον κόσμο; Γιατί, εκεί που η Ιστορική ετυμηγορία πάει να σταθεροποιηθεί, όλο και κάποιοι ιστοριοδίφες ποντικοί έρχονται ν’ ανατρέψουν τα δεδομένα! Εμείς παραθέτουμε μια σειρά γεγονότων που έλαβαν χώρα το 1822. Μπορεί να πει κανείς ότι είναι συμπτώσεις ιστορικές. Μπορεί όμως να είναι η αλήθεια των γεγονότων. Ο καθένας πλέον ας κρίνει ανεπηρέαστος:
- Παρά τα σκληρά μέτρα στο συνέδριο του Λάιμπαχ τα προβλήματα σε Ιταλία και Ισπανία εξακολουθούν να υπάρχουν και η καταδικασμένη στα χαρτιά ελληνική επανάσταση όχι μόνο δεν κατεστάλη, αλλά έγινε ανά τον κόσμο επικίνδυνο παράδειγμα εθνεγερσιών. Ανάγκη πάσα να ξανασυναντηθούν οι ισχυροί σε νέο συνέδριο, για ν’ αποφασίσουν τα δέοντα. Και το συνέδριο ορίστηκε να γίνει στη Βερόνα της Ιταλίας τον Οκτώβρη του 1822, ώστε να ληφθούν νέα μέτρα εναντίον των ανταρτών.
- Πριν από αυτό όμως πρέπει να γίνει προσυνέδριο στη Βιέννη, όπου, χωρίς τον Καποδίστρια, ο Τσάρος με τον Μέττερνιχ θα ετοιμάσουν τη νέα καταδίκη της ελληνικής επανάστασης.
- Η Αγγλία κίνησε γη και ουρανό ν’ αποτρέψει έναν νέο ρωσοτουρκικό πόλεμο και να μεταστρέψει τις διαθέσεις του Τσάρου. Στην υπηρεσία της και οι τεράστιοι χρηματιστηριακοί οίκοι του Λονδίνου. Σε λίγο ετοιμάζονται να μοιράσουν αφειδώς δάνεια και στην Ελλάδα και στη Ρωσία...
- Ο Εβραίος τραπεζίτης του Λονδίνου Σολομών Ρότσιλδ θα έρθει σε επαφή με τον Τσάρο Αλέξανδρο, ο οποίος λόγω οικονομικής δυσπραγίας της Ρωσίας έχει ανάγκη από μεγάλο δάνειο. Του το υπόσχεται ο Ρότσιλδ υπό τον όρο ότι ο Τσάρος δεν θα κηρύξει πόλεμο κατά της Τουρκίας, θ’ αλλάξει στάση απέναντι στο Ελληνικό ζήτημα και θα καταδικάσει στη Βερόνα την ελληνική επανάσταση. Και βεβαίως θ’ απομακρύνει από κοντά του τον Καποδίστρια.
Τελικά: ο Αλέξανδρος δεν θα κηρύξει πόλεμο κατά της Τουρκίας μέχρι που πέθανε (τέλος του 1825). Ο Καποδίστριας έφυγε για την Ελβετία, αλλά πρόλαβε να ειδοποιήσει τους Έλληνες να στείλουν στη Βερόνα εκπροσώπους και έγγραφα, γνωρίζοντας βέβαια ότι ο Μέττερνιχ και οι συν αυτώ θα τους αντιμετωπίσουν ως μιάσματα! Το επιδίωξε όμως, επειδή ήταν ευκαιρία να θέσει προ των ευθυνών των τους πάντες! Και θα το πετύχει. Ο Τσάρος μετά το προσυνέδριο στη Βιέννη έτρεξε λίαν ενωρίς στη Βερόνα, όπου είχε αρκετές συναντήσεις με τον Ρότσιλδ. Και οπωσδήποτε στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις των μόνο για... γυναικοδουλειές δεν κουβέντιαζαν. Σύμφωνα με έγκυρες Αυστριακές πηγές ο Ρότσιλδ τιμήθηκε με το ανώτατο ρωσικό παράσημο του Βλαδίμηρου.
Στο συνέδριο της Βερόνας ο Τσάρος θα καταδικάσει την ελληνική επανάσταση ως “πράξη ασύνετη και εγκληματική, εκπορευόμενη από την ίδια ανατρεπτική πηγή του Καρμποναρισμού”! Το παρασκήνιο λειτούργησε άψογα δίνοντας έτσι διαχρονικό υπόδειγμα στεγνού αμοραλισμού και άκρατου καιροσκοπισμού. Πάντως οι παραπάνω ενέργειες μόνο για συμπτώσεις δεν μου μοιάζουν!
Για την Ομάδα Ιστορικής Έρευνας Αγιάς «Δημ. Αγραφιώτης»
Οδυσσέας Β. Τσιντζιράκος
