εμπορία των αγροτικών προϊόντων και εφοδίων, η προβληματική λειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών, η έλλειψη κανόνων που να τηρούνται σε κάθε περίπτωση, η πρακτική «των ανοικτών τιμών», οι ελληνοποιήσεις, η μειωμένη διαπραγματευτική ικανότητα λόγω της απουσίας ισχυρών συλλογικών οργανώσεων, οι ελλείψεις βασικών υποδομών αποθήκευσης, συσκευασίας, τυποποίησης και μεταποίησης των προϊόντων.
Είναι ενδεικτικό το παράδειγμα της κερδοσκοπίας που διαπιστώνεται και τη φετινή εμπορική περίοδο και είναι εις βάρος των κτηνοτρόφων αλλά και των παραγωγών ζωοτροφών. Στην περιοχή μας, στο τέλος του έτους με «το κλείσιμο» από τους εμπόρους των «ανοιχτών τιμών» οι παραγωγοί πληρώθηκαν το κριθάρι με μέση τιμή 12 λεπτά και το καλαμπόκι με 16-17 λεπτά, δηλαδή με τις ίδιες τιμές του καλοκαιριού. Οι μέσες τιμές με τις οποίες αγοράζουν τώρα οι κτηνοτρόφοι από τους εμπόρους είναι 22 λεπτά για το κριθάρι και 25 λεπτά για το καλαμπόκι. Είναι φανερό ότι οι έντονες διαμαρτυρίες των κτηνοτρόφων είναι απολύτως δικαιολογημένες όπως είναι επίσης φανερό το μέγεθος του προβλήματος και για τους παραγωγούς ζωοτροφών.
Τι πρέπει να γίνει για να αλλάξει αυτή η απαράδεκτη κατάσταση;
1. Να εξασφαλίζεται ρευστότητα για την προμήθεια ζωοτροφών με χρηματοδότηση συνεταιρισμών και ομάδων κτηνοτρόφων αλλά και μεμονωμένων κτηνοτρόφων την περίοδο του θεριζοαλωνισμού.
2. Να επεκταθεί η συμβολαιακή γεωργία και η δικτύωση μεταξύ συλλογικών οργανώσεων των οποίων τα μέλη παράγουν ζωοτροφές και συλλογικών οργανώσεων κτηνοτρόφων. Η ίδια πρακτική να εφαρμοστεί και μεταξύ μεμονωμένων κτηνοτρόφων και παραγωγών ζωοτροφών με συγκεκριμένες δεσμεύσεις και ως προς τις ποιοτικές προδιαγραφές και ως προς τις τιμές. Η συμβολαιακή πρακτική να εμπεδωθεί και μεταξύ της γαλακτοβιομηχανίας και των κτηνοτρόφων. Είναι γνωστά τα πολύ θετικά παραδείγματα της ΕΒΟΛ, της συνεργασίας για την προμήθεια ζωοτροφών του Αγροτικού Συνεταιρισμού Καλαβρύτων με την ομάδα παραγωγών ΘΕΣΓΗ και τον συνεταιρισμό Ελασσόνας. Αυτά τα πολύ θετικά παραδείγματα πρέπει να πολλαπλασιαστούν και στην περιοχή μας και σε όλη τη χώρα. Ανάλογα θετικά παραδείγματα υπάρχουν και στον τομέα των τροφίμων όπως αυτό του ιστορικού συνεταιρισμού της Νίκαιας που συνεργάζεται με τη βιομηχανία Μέλισσα που παράγει ζυμαρικά.
3. Να υποστηριχτεί η παραγωγή και η ιδιοπαραγωγή ζωοτροφών με κίνητρο τις συνδεδεμένες ενισχύσεις και στο νέο πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης.
4. Να αξιοποιηθούν αποθηκευτικοί χώροι και εγκαταστάσεις πρώην συνεταιρισμών που ρημάζουν και να θεωρούνται επιλέξιμες με ισχυρά κίνητρα από το νέο πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης οι δαπάνες για δημιουργία αποθηκευτικών χώρων και εγκαταστάσεων επεξεργασίας από συλλογικές οργανώσεις παραγωγών και κτηνοτρόφων που συνεργάζονται στο πλαίσιο της συμβολαιακής γεωργίας.
Δεύτερο παράδειγμα στρεβλούς λειτουργίας της αγοράς είναι αυτό της εμπορίας του βαμβακιού. Από την αύξηση της χρηματιστηριακής τιμής του βαμβακιού, οι βαμβακοπαραγωγοί δεν είχαν φέτος κάποιο όφελος. Η τιμή είναι πολύ χαμηλή, η μείωση του εισοδήματος είναι μεγάλη και για αυτό οι διαμαρτυρίες των οργανώσεων των βαμβακοπαραγωγών είναι απολύτως δικαιολογημένες και τα αιτήματά τους πρέπει να αξιολογηθούν με αίσθηση δικαίου. Η πρακτική των «ανοιχτών τιμών» που πλέον έχει επεκταθεί σχεδόν σε όλα τα προϊόντα, έτσι όπως εφαρμόζεται έχει μεγάλες επιπτώσεις στα αγροτικά εισοδήματα. Μεγάλα είναι τα προβλήματα, μεγάλη είναι η κερδοσκοπία και στην αγορά των αγροτικών εφοδίων όπου οι αποκλίσεις από τις τιμές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι μεγάλες. Ειδικά στην αγορά των φυτώριων η απουσία πιστοποιήσεων έχει σαν συνέπεια να παρουσιάζονται και τραγελαφικές καταστάσεις.
Είναι αυτονόητο ότι πολλά από τα παραπάνω μπορούν να αντιμετωπιστούν με λύσεις που δεν χρειάζεται να εφεύρουμε εμείς στην Ελλάδα, εφαρμόζονται εδώ και χρόνια σε πολλές χώρες με αναπτυγμένο αγροτικό τομέα και ισχυρή διοίκηση. Σε αυτές τις χώρες οι κοινοτικές οδηγίες για τη λειτουργία της αγοράς εγκρίνονται έγκαιρα από τα Κοινοβούλια και τίθενται πολύ γρήγορα σε πλήρη εφαρμογή. Σε αυτές τις χώρες οι ελεγκτικοί μηχανισμοί λειτουργούν αποτελεσματικά, είναι πλήρως στελεχωμένοι με το απαραίτητο προσωπικό, διαθέτουν τους αναγκαίους εξοπλισμούς και μέσα, οι ηγεσίες των αρμόδιων οργανισμών δεν αλλάζουν κάθε τόσο και κρίνονται από την επίτευξη των στόχων που διαμορφώνονται με ανοιχτές συλλογικές διαδικασίες διαβούλευσης με τη συμμετοχή των αγροτών.
Σε αυτές τις χώρες το μητρώο εμπόρων και εμπορικών επιχειρήσεων είναι απαραίτητο εργαλείο άσκησης πολιτικής, η επιτροπή ανταγωνισμού είναι πολύ ισχυρή, οι συνεταιρισμοί και οι ομάδες παραγωγών παρεμβαίνουν αποτελεσματικά και καθοριστικά στην προμήθεια των εφοδίων και των εξοπλισμών και στην εμπορία, την τυποποίηση και τη μεταποίηση των προϊόντων.
Για να διορθωθεί η κατάσταση στη χώρα μας είναι προφανές ότι πρέπει να γίνουν ριζικές αλλαγές σε αντιλήψεις, νοοτροπίες, πρακτικές, δομές και αυτό προϋποθέτει ισχυρή πολιτική βούληση, να αποτελέσουν κεντρική επιλογή της κυβερνητικής αγροτικής πολιτικής οι αλλαγές στη λειτουργία της αγοράς που νοσεί βαριά. Από τις δηλώσεις και της νέας ηγεσίας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων δεν φαίνεται ότι υπάρχει τέτοια πρόθεση. Η αγορά θα συνεχίσει να είναι «ξέφραγο αμπέλι», το αγροτικό εισόδημα θα παραμένει χαμηλό και με χαμηλό εισόδημα οι αγρότες θα δυσκολεύονται να συνεχίσουν τη δουλειά τους. Δυστυχώς από τις κυβερνητικές προτεραιότητες που ανακοινώθηκαν και από τη νέα ηγεσία του αρμόδιου Υπουργείου είναι φανερό ότι «και ο γιαλός θα συνεχίσει να είναι στραβός και η κυβέρνηση θα συνεχίσει να αρμενίζει στραβά».
Από τον Βασίλη Έξαρχο, πρώην βουλευτή Λάρισας του ΠΑΣΟΚ
