πρόσκρουση σε βράχο! Ωστόσο όντες αυτές οιωνεί καταλυτικοί διαμορφωτές των κοινωνικών λειτουργιών, θεωρώ ότι είναι σκόπιμη μια σύντομη εμβάθυνση στις συνθήκες κατά τον χρόνο γέννησής των, και μια αδρή ανάλυση της εξελικτικότητάς των. Η δε αναφορά στους ιδρυτές τους ως προφήτες στηρίζεται στην προβολή της πλατιάς εμπέδωσης των λόγων τους στον μέλλοντα χρόνο.
Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ προηγήθηκε χρονικά του Μωάμεθ πάνω από έξι αιώνες. Η Παλαιστίνη, στο άκρο της Μεσογείου, επί χιλιετίες υπήρξε ένα συνεχές πέρασμα κατακτητικών λαών. Αυτό είχε ως συνέπεια τη μείξη γλωσσολογικών πολιτιστικών και θρησκευτικών στοιχείων τους, υπήρξε δε το λίκνο σημαντικών πολιτισμών. Κυριάρχησε η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία επί μακρόν, και η «Pax Romana», δηλαδή η ρωμαϊκή ειρήνη ήταν γεγονός. Η ιστόρηση της δράσης του Ιησού έγινε σε έναν πολιτισμό, όπου οι θρησκευτικοί συγγραφείς δε θεωρούσαν τους εαυτούς τους παθητικά όργανα μέσω των οποίων υπαγόρευε ο Θεός. Αν λάβουμε υπόψιν μας ότι όλη η υποδουλωμένη περιφέρεια αποτελείτο από υπηκόους, άτομα μη συμμετέχοντα με λόγο στον δημόσιο βίο, αλλά με μοναδική φροντίδα το ζην, θα καταλάβουμε ότι η φλόγα αγάπης και παρηγοριάς του δασκάλου έμοιαζε με μια αχτίδα φωτός στην ψυχή τους. Η δε υπόσχεση ότι στην αναμενόμενη ανάσταση των νεκρών όλοι θα κριθούν δίκαια ήταν ασφαλώς ακαταμάχητο όπλο για την αποδοχή των λόγων του Υιού του Ανθρώπου. Πάντως η μάζα των συντοπιτών του με ευκρινή τρόπο τον αποκάλεσε «ευλογημένο ερχόμενο» με τη σφοδρή ελπίδα να τους απαλλάξει από τον ζυγό των Ρωμαίων. Γι’ αυτό το «ωσαννά» με την υποκίνηση του ιερατείου, αλλά και την άρνηση του Χριστού, μετετράπη εύκολα στο «άρον άρον σταύρωσον αυτόν». Η διδασκαλία του Ναζωραίου ήταν ειρηνική, απεστρέφετο τη βία και το στόμα της μαχαίρας. Ήταν ένας μεταρρυθμιστής του άτεγκτου Μωσαϊκού νόμου και όχι τιμωρός! Ένας υπέροχος ιδεαλιστής όταν το δούμε βραχυπρόθεσμα. Όμως οι ιδεαλισμοί αναπόφευκτα χτυπιούνται από κύματα αμφισβήτησης και για να μετουσιωθούν σε πράξη απαιτούν χρόνο πολύ και προπαντός ανάταση ψυχής! Γιατί όταν ο προφήτης θελήσει να επιβάλλει την εξάπλωση των κανόνων του, τότε δε χωρά το έλεος.
Λόγω της οικουμενικής αποστολής του δεν αποδέχτηκε να ηγηθεί της εξέγερσης των Ιουδαίων. Να σημειώσουμε απαραίτητα ότι η λατρεία θεϊκών αντρών, οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι μπορούν να κάνουν θαύματα, αντίθετα προς τη φυσική τάξη, ήταν κοινή στις αρχαίες θρησκείες. Αυτό ακριβώς το γνώρισμά του συνετέλεσε στην αποδοχή Του ως Υιός του Θεού σε μεταγενέστερο χρόνο.
Ανατολικά στην αραβική χερσόνησο, η δυσκολοβίωτη έρημος διακοπτόταν από λίγες ανάσες ζωής, τις οάσεις. Το τοπίο καθ’ αυτό αντανακλούσε στο τραχύ της ζωής των κατοίκων της. Εκεί που η αξία ενός πολεμιστή λίγο διέφερε από την αξία μίας καμήλας. Τα μακρόσυρτα καραβάνια των εμπόρων συνέδεαν τις ακτές της Μεσογείου και την ευδαίμονα Αραβία (Υεμένη), χώρα των μπαχαρικών και έρχονταν σε επαφή με τα θρησκευτικά και τα πολιτιστικά στοιχεία των κατοίκων της Ιουδαίας και της Άνω και Κοίλης Συρίας. Υπ' όψιν ότι μετά την ισοπέδωση του ναού του Σολομώντα, οι Εβραίοι της Παλαιστίνης, μεταξύ άλλων, διασκορπίσθηκαν και πέραν της Υπεριορδανίας, και κυρίως στη Μέκκα και στη Μεδίνα. Αντιλαμβανόμαστε ότι ο Μωάμεθ υπήρξε ο πρώτος κοινωνός της Βίβλου, μάλιστα είχε υπερβεί το τεσσαρακοστό έτος της ηλικίας του όταν απαρνήθηκε της παγανιστικές θεότητες της αραβικής χερσονήσου. Εισήλθε με σκόπιμο γάμο στον κύκλο των κραταιών οικογενειών και προσέγγισε τους Καραημίτες και Μαδιανίτες Ισραηλίτες των δύο σημαντικών πόλεων. Όταν αργότερα έγινε ο ισχυρότερος Άραβας ηγέτης αντιμετώπισε εχθρικά τον ελιτισμό των εβραίων ως περιούσιου λαού του Θεού, φονεύοντας μάλιστα με τα χέρια του τους αρχηγούς των. Αποδέχτηκε ως θεόσταλτο το ειδωλολατρικό ιερό της Καάμπα, γιατί αυτό ήταν το θρησκευτικό τοτέμ που ένωνε τις αραβικές φυλές. Δρώντας ως απόστολος του Θεού, όπως αποκαλούσε τον εαυτό του, ισότιμος του Αβραάμ, αποδέχθηκε ως πηγή τον Ιουδαϊσμό στη νέα θρησκεία του, αυξάνοντας τη σκληρότητα έναντι των άλλων δογμάτων και καθιέρωσε τον θάνατο ως τιμωρία σε όσους αλλαξοπιστούσαν από το Ισλάμ. Αποδέχθηκε και υπηρέτησε την πολυγαμία, ένα μέτρο που σαφώς φρόντιζε τις πολλές χήρες λόγω των πολέμων του και όχι μόνον. Κήρυξε την υπεροχή των πιστών του έναντι των άλλων δογμάτων στον καθημερινό βίο, κάτι που συνάδει με τις εγκόσμιες ικανοποιήσεις και όχι ενέργειες αγάπης, όπως παρόμοια συνέβαινε με τους Ιουδαίους να θεωρούν μιαρούς τους Εθνικούς (ελληνίζοντες), και στους καιρούς μας το ψεύδος της υπεροχής της Αρίας φυλής. Δε χωρούσε στη στενόκαρδη θεώρησή του η παραδοχή ότι η πορεία θέωσης του ανθρώπου προϋποθέτει μεγάλη βάσανο. Δυσκολευόταν να αποδεχθεί πως η επίγεια ήττα μπορούσε να ήταν η μοίρα γι’ αυτόν τον ευσεβή. Η δική του πορεία κορυφώθηκε με την εξάπλωση του Ισλάμ, συμπιέζοντας, κυρίως εδαφικά, τις άλλες δύο δοξασίες των «απίστων». Ο ρόλος του στην ομογενοποίηση των Αράβων μέσω των αυστηρών κανόνων του (σούρες), ήταν καθοριστικός. Αυτοί πέρα από ορισμένο τρόπο ευσέβειας και κοινωνικής συμπεριφοράς δεν ενστερνίζονταν το «αγαπάτε αλλήλους», αλλά υπερθεμάτιζαν για κατακτήσεις και λεηλατήσεις.
Βεβαίως και οι Χριστιανοί ηγεμόνες, με τη συνδρομή των παπών, αιώνες μετά διεξήγαγαν φονικές εκστρατείες στην κοιτίδα των θρησκειών. Όμως δεν πήγαζαν αυτές οι πράξεις από τον διδάσκαλό τους, στον οποίο η συναλληλία εν ειρήνη ήταν το ζητούμενο. Αυτή η έλλειψη ευρύτητας πνεύματος ελεύθερης δοξασίας θρησκευτικής, δυσκολεύει τους πιστούς να διαχυθούν αρμονικά στη Δύση και να αποδεχθούν την ελεύθερη κριτική επί των πιστεύω τους, με αποτέλεσμα να ενεργούν οι φανατικοί τρομοκρατικά στην Ευρώπη στον καιρό μας. Βεβαίως στη Βόρεια Αφρική Άραβες λαμπροί έκαναν διατριβή στις συγγραφές του Αριστοτέλη και προσέφεραν την άλγεβρα, τη χημεία, καθώς επίσης και πλείστα αραβουργήματα. Πιστεύω ότι σ’ αυτό συνετέλεσε ο ακμαίος ελληνορωμαϊκός πολιτισμός που συνάντησε ο κατακτητής με τη θλιβερή υποσημείωση βέβαια της πυρπόλησης της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας.
Ευχής έργο θα είναι, στο πλαίσιο της ταχύτατης παγκοσμιοποίησης, ο καυτός σιμούν (αέρας) της διανόησης να εξαλείψει τις ντυμένες με θεοκρατικό μανδύα απαρχαιωμένες αντιλήψεις, γιατί εν τέλει όλες μα όλες οι έννοιες είναι ανθρώπινες κατασκευές. Εξάλλου, σύμφωνα με την Πρωταγόρεια ρήση «Πάντων χρημάτων μέτρον Άνθρωπος»!
Κλείνοντας θέλω να υπενθυμίσω ότι στο παρόν άρθρο επιχειρήθηκε ένας αδρός συγκρητισμός των δύο προφητών, με τις αποκλίνουσες πορείες τους, λόγω και πράξει, ενός μονοθεϊσμού! Ωστόσο, με την υψηλότερή του έννοια, ο συγκρητισμός είναι αναγνώριση μίας και μόνης παράδοσης, που διαπερνά και θρέφει όλες τις θρησκείες, όλες τις γνώσεις, όλες τις φιλοσοφίες!
Από τον Παύλο Γιατσάκη
