7 ΙΟΥΛΙΟΥ 1908 ΤΟΥ ΛΟΓΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΗ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΣΜΟΥ
Του Αποστόλου Ποντίκα, δασκάλου, θεολόγου, φιλολόγου, πτυχ. Πολιτικών Επιστημών, επιτ. σχολικού συμβούλου
Με την ευκαιρία της μνήμης, του πατριώτη, λόγιου και υπηρέτη του Ολυμπισμού, Δ. Βικέλα, αφιερώνουμε το παρόν άρθρο μας
O Δημήτριος Βικέλας, που γεννήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου1835 και πέθανε στις 7 Ιουλίου 1908, εκτός από αξιόλογος έμπορος, συγγραφέας και λόγιος, υπήρξε και υπηρέτης του αθλητισμού. Η οικογένειά του καταγόταν από τη Βέροια, ενώ αυτός γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου. Ο πατέρας του, ο Εμμανουήλ ήταν έμπορος και η μητέρα του Σμαράγδα ήταν του γένους Μελά. Έτσι, θείος του ήταν ο Λέων Μελάς, ο οποίος έγραψε το μυθιστόρημα ο Γεροστάθης, το οποίο στα μαθητικά μας χρόνια οι περισσότεροι είχαμε διαβάσει. Ο πατέρας του Μπικέλας, όπως ονομαζόταν αρχικά, μετά άλλαξε το όνομα σε Βικέλας, για ένα διάστημα πήγε με την οικογένειά του στην Οδησσό, λόγω εμπορικών δραστηριοτήτων., αλλά σύντομα γύρισε στη Σύρο. Ο Δ. Βικέλας διακρινόταν για τη φιλομάθεια και την επιμέλεια, ενώ η πνευματική καλλιέργεια της μητέρας του και του πατέρα του, τον βοήθησαν στην πνευματική εξέλιξη. Μαζί με τον συμμαθητή του Ε. Ροΐδη, εκδίδουν το πρώτο χειρόγραφο μαθητικό περιοδικό, ενώ στα δεκαέξι χρόνια το 1851, παρουσιάζει την έμμετρη μετάφραση του έργου του Ζαν Ρασέν, Εστέρ. Τα έργο αυτό ανέβηκε θεατρικά στο σχολείο της Ερμούπολης από τους συμμαθητές του. Την επόμενη χρονιά πηγαίνει στο Λονδίνο, όπου εργάζεται στο εμπορικό κατάστημα του θείου του, Μελά, ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα στο Κολέγιο, από όπου πήρε δίπλωμα Βοτανικής. Παράλληλα μελετούσε λογοτεχνία και έγραφε στίχους. Συνάμα, ασχολείται με τη μετάφραση και με τα κοινά της εκεί ελληνικής παροικίας που έχουν σχέση με την Παιδεία. Το 1862, δημοσιεύει στο Λονδίνο την ποιητική συλλογή, με τον τίτλο «στίχοι», και ακολουθεί το έργο του, περί «Ελληνικής Φιλολογίας», περί Βυζαντινών», κ.λ.π. Από τις εμπορικές δραστηριότητες, ο Βικέλας, αποκόμισε αρκετά χρήματα και μπορούσε να εκδίδει τα έργα του. Εξέδωσε στην Αθήνα την Τραγωδία του Σαίξπηρ. Αγοράζει βιβλία, εμπλουτίζει τη βιβλιοθήκη του και συνέχεια μελετά. Παράλληλα αφιερώνει χρόνο και στον αθλητισμό, ασχολούμενος με την ιππασία, την ξιφασκία και την κωπηλασία. Ο κλονισμός της υγείας της γυναίκα του, Καλλιόπης, δεν θα επιτρέψει τη μόνιμη εγκατάσταση στην Αθήνα. Έτσι, διαμένουν στο Παρίσι και από εκεί επισκέπτεται συχνά την Αθήνα. Το 1878, ολοκληρώνεται το γνωστό έργο του, Λουκής Λάρας, το οποίο είναι ένα μυθιστόρημα με πραγματική ιστορία και βασίζεται στα γεγονότα της Εθνεγερσίας.
Ο Δ. Βικέλας, εκτός από την προσφορά του στα γράμματα και γενικότερα στη λογοτεχνία, έχει προσφέρει αρκετές υπηρεσίες στον Αθλητισμό. Δυστυχώς, σήμερα αρκετοί μαθητές δεν γνωρίζουν τους Έλληνες λογοτέχνες, ποιητές και συγγραφείς, γιατί δεν διδάσκονται. Αλλά, όμως και ο φιλόλογος αν θελήσει να επισημάνει ορισμένες πτυχές αυτών των ανθρώπων των γραμμάτων, δεν έχει τον χρόνο και τη δυνατότητα. Παλαιότερα, στις λεγόμενες σήμερα Πανελλήνιες, Πανελλαδικές εξετάσεις, οι υποψήφιοι εξετάζονταν και στους Έλληνες διηγηματογράφους, ποιητές και λογοτέχες και είχαν κάποια γνώση. Το καλοκαίρι του 1894, πραγματοποιείται στο Παρίσι Διεθνές Συνέδριο της Ένωσης Γαλλικών Αθλητικών Σωματείων. Τότε, ο Πανελλήνιος Γυμναστικός Σύλλογος Αθηνών, διόρισε με τηλεγράφημα τον Δ. Βικέλα αντιπρόσωπο στο Γαλλικό αυτό Συνέδριο. Στο Συνέδριο αυτό ο βαρώνος, Πιερ ντε Κουμπερντέν, έριξε την ιδέα για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά να γίνουν στη Γαλλία.
Ο ρομαντικός λόγιος Έλληνας, Δ. Βικέλας, με έξυπνο τρόπο και με δυναμική παρέμβαση, άλλαξε το κλίμα του Συνεδρίου και πέτυχε να γίνουν οι αγώνες στην Ελλάδα. Ο λόγιος, πατριώτης, είπε «Δεν έχομεν τα μέσα δια να τελέσωμεν εορτάς μεγαλοπρεπείς. Αλλά, το εγκάρδιον της υποδοχής θα αναπληρώσει τας πολλάς ελλείψεις μας. Δεν θα παράσχωμεν εις τους ξένους μας διασκεδάσεις, αλλά έχομεν να δείξωμεν τα μνημεία και τα ερείπια της αρχαιότητος. Θα τους οδηγήσωμεν εκεί όπου οι αρχαίοι ετέλουν τους ενδόξους αγώνας. Εις τα Ολύμπια, τα Ισθμια, τους Δελφούς, την Επίδαυρον.» Έτσι, η απόφαση του Συνεδρίου, άνοιξε το δρόμο να ξαναλάμψει στην Ελλάδα το Ολυμπιακό φως. Ο Βικέλας, γίνεται πρόεδρος της Επιτροπής και είναι αυτός που υποδέχτηκε στην Αθήνα τους αθλητές που ήρθαν για να πάρουν μέρος στα αγωνίσματα που η επιτροπή όρισε.
Μετά, από τη μεγάλη αυτή επιτυχία ο Βικέλας, από το 1897, εγκαθίσταται μόνιμα στην Αθήνα και αφιερώνεται σε κοινωφελή έργα. Η αγάπη του για την Ελλάδα και τους Έλληνες, εκδηλώνεται με τη συμμετοχή του στην Εθνική Εταιρεία, όπου εργάζεται με σκοπό την απελευθέρωση του Αλύτρωτου Ελληνισμού. Με το ξέσπασμα της Κρητικής Επανάστασης, ο Βικέλας, δημοσιεύει στον ξένο Τύπο επιστολές υπέρ του αγώνα των Κρητών. Εξάλλου, ο ίδιος συμμετείχε στον πόλεμο του 1897, βοηθώντας στην οργάνωση διακομιδής των τραυματιών. Το 1899, σε συνεργασία με τον Γ Δροσίνη, ιδρύει τον Σύλλογο προς Διάδοση Ωφελίμων Βιβλίων. Το 1904, με δική του πρωτοβουλία και του Συλλόγου Παρνασσός, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, το πρώτο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Συνέδριο, όπου πήραν μέρος εκπρόσωποι εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της Ελλάδας και του Εξωτερικού.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ασχολήθηκε με τη συγγραφή των απομνημονευμάτων, τα οποία εκδόθηκαν το 1908, όπως, η Ζωή μου, Παιδικαί Αναμνήσεις και Νεανικοί Χρόνοι. Δυστυχώς, όμως, η επάρατος νόσος είχε προσβάλει το συκώτι του και ο θάνατος επήλθε σύντομα. Έτσι, στις 7 Ιουλίου, 1908, ο θάνατος βρίσκει στην Κηφισιά τον πρώτο Έλληνα, ολυμπιακό της νεότερης ελληνικής περιόδου. Ο Βικέλας, με τη διαθήκη του, κληροδότησε την πλούσια συλλογή των βιβλίων του στο Δήμο Ηρακλείου Κρήτης, του οποίου η Βιβλιοθήκη, φέρει το όνομά του προς τιμήν του.
